Στην αρχή των γυρισμάτων για την Εξουσία του Σκύλου, το σκοτεινό νέο ψυχόδραμα της Τζέιν Κάμπιον, η σκηνοθέτις συγκέντρωσε τους ηθοποιούς και το συνεργείο σε μια απομακρυσμένη και μαγευτική τοποθεσία στο Νότιο Νησί της Νέας Ζηλανδίας, που υποκαθιστούσε τη Μοντάνα για τις ανάγκες της ταινίας. Μετά από μια ευλογία από τους ιθαγενείς Μάορι, η Κάμπιον άρχισε τις συστάσεις. «Αυτός είναι ο Φιλ Μπέρμπανκ», είπε καθώς ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς βγήκε μπροστά. «Ο Μπένεντικτ είναι πολύ καλός και θα τον γνωρίσετε στο τέλος των γυρισμάτων».
Ο Φιλ, ο έξυπνος, εκφοβιστικός και εριστικός χαρακτήρας που υποδύεται ο Κάμπερμπατς, είναι ο μεγαλύτερος εκ των δύο αδελφών που διευθύνουν ένα ακμάζον ράντσο βοοειδών. Ο Φιλ σίγουρα δεν είναι ο καλύτερος χαρακτήρας. Φέρεται βάναυσα και προσβάλλει τον ήσυχο, ήπιων τόνων αδελφό του, τον Τζορτζ (Τζέσι Πλέμονς), και η μόνιμα υποβόσκουσα εχθρότητά του βρίσκει έναν εύκολο στόχο όταν ο Τζορτζ παντρεύεται τη Ρόουζ (Κίρστεν Ντανστ), μια χήρα με έναν ευαίσθητο έφηβο γιο, τον Πίτερ (Κόντι Σμιτ-Μακφί). Ο Φιλ είναι ένας καουμπόι, σκοτεινός και βρόμικος (κυριολεκτικά). Αλλά σιγά σιγά αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι ο Φιλ, ο οποίος σπούδασε ελληνικά και λατινικά στο Yale, υποδύεται επίσης έναν ρόλο.
«Με τον στεγνό της τρόπο, με αυτή την εισαγωγή, η Τζέιν μού έδωσε την άδεια να γίνω ο Φιλ», δήλωσε ο Κάμπερμπατς σε μια συνέντευξη μέσω βιντεοκλήσης από το σπίτι του στην Αγγλία. Με μάλλον πιο πληθωρικά μαλλιά από τον Φιλ και χωρίς το τρομακτικό βλέμμα του χαρακτήρα του, ήταν χαλαρός και ευφραδής καθώς συζητούσε για τον ρόλο. «Συμπεριφέρεται απεχθώς, αλλά υπάρχει μια βαθιά πηγή πόνου εκεί, αυτή η ζωή που δεν έζησε, ένα εμπόδιο στην ανάπτυξη που δικαιολογεί τον τρόπο που συμπεριφέρεται. Αν δεν βλέπουμε τα τέρατα στον κόσμο μας, τι παρακινεί αυτή τη συμπεριφορά, αν δεν μπορούμε να δούμε κάποιον πέρα από το αν είναι κακός ή καλός, τότε έχουμε πρόβλημα».
Μια μεθυστική εμπειρία για τον Κάμπερμπατς
Για να υποδυθεί αυτό το σύνθετο, σαδιστικό τέρας, ο Κάμπερμπατς επικεντρώθηκε στη σωματική διάπλαση του ρόλου όσο ποτέ άλλοτε, μαθαίνοντας ιππασία, δουλεύοντας με ζώα, ενσαρκώνοντας πλήρως την ενστικτώδη κυριαρχία του Φιλ στο περιβάλλον του. Μια μεθυστική εμπειρία για τον Κάμπερμπατς, η ερμηνεία του έχει ήδη οδηγήσει σε συζητήσεις για τα Όσκαρ, καθώς έχει λάβει μερικές από τις καλύτερες κριτικές της καριέρας του. «Ο Κάμπερμπατς είναι εκπληκτικός στον ρόλο, καθώς ο ηθοποιός δένει τον φυσικό σαρκασμό του σε ένα λάσο ελεγχόμενης οργής», έγραψε ο Ντέιβιντ Έρλιχ του IndieWire. «Η αξέχαστη ερμηνεία που προκύπτει –σίγουρα η καλύτερη της καριέρας του– είναι ταυτόχρονα τρομακτική και τρομαγμένη».
Η Εξουσία του Σκύλου
Η Καμπιόν, η πρώτη γυναίκα που κέρδισε το μεγάλο βραβείο στις Κάννες, για τα Μαθήματα Πιάνου το 1993, διασκεύασε την Εξουσία του Σκύλου από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Τόμας Σάβατζ (1967). Η ταινία, η οποία θα βγει στους κινηματογράφους στις 18 Νοεμβρίου και θα προβάλλεται στο Netflix από την 1η Δεκεμβρίου, είναι η πρώτη της έπειτα από δώδεκα χρόνια και η πρώτη της με άνδρα πρωταγωνιστή. Η Κάμπιον δήλωσε σε τηλεφωνική συνέντευξη ότι από καιρό θαύμαζε την ικανότητα του Κάμπερμπατς να «κάνει κάτι απροσδόκητο». Για τον Φιλ, θέλεις «τα κότσια και την υποκριτική ικανότητα για να δημιουργήσεις κάποιον που αξίζει να μισείς και να φοβάσαι. Είναι ενδεχομένως ένας από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες στην αμερικανική λογοτεχνία».
Η ταινία φτάνει στις οθόνες μας λίγες εβδομάδες μετά από μια άλλη μεγάλη επιτυχία του Κάμπερμπατς, το The Electrical Life of Louis Wain, σε σκηνοθεσία του Γουίλ Σαρπ (στο Amazon Prime από τις 5 Νοεμβρίου). Σε αυτήν υποδύεται τον συναισθηματικά εύθραυστο, κοινωνικά αδέξιο, εξαιρετικά ταλαντούχο εικονογράφο Λούι Γουέιν, ο οποίος στα τέλη του 19ου αιώνα έγινε διάσημος για τα παιχνιδιάρικα, ανθρωπόμορφα σχέδια με γάτες.
Ο Λουί είναι το ακριβώς αντίθετο του Φιλ. Ένας άντρας που δεν μπορεί να εκπληρώσει τους παραδοσιακά ανδρικούς ρόλους, ειδικότερα σε μια εποχή που απαιτεί από αυτόν να φροντίζει τη μητέρα του και τις πέντε ανύπαντρες αδελφές του. Ερωτεύεται ακατάλληλα και παντρεύεται την Έμιλι (Κλερ Φόι), την παιδαγωγό των νεαρών αδελφών του. Όταν αυτή αρρωσταίνει, ζωγραφίζει γάτες για να της φτιάξει το κέφι.
«Με την πάροδο του χρόνου, καθώς η ζωή του Λούι παίρνει διάφορες δραματικές τροπές, η αγάπη του για τις γάτες βαθαίνει και η τέχνη του αλλάζει, το ίδιο και η ταινία, όπως και η πολυεπίπεδη ερμηνεία του Κάμπερμπατς, με το άνοιγμα, την τρυφερότητα και τον υποκριτικό έλεγχο», έγραψε η Μανόλα Νταργκίς στην κριτική της στους New York Times. Ο Σαρπ είπε ότι ο ηθοποιός «δεν φοβόταν να βάλει τον εαυτό του σε οποιοδήποτε σενάριο», προσθέτοντας σε μια τηλεφωνική συνέντευξη ότι υπήρχε «κάποια επικάλυψη μεταξύ του Λούι και του Μπένεντικτ – ένα υπερβολικά πολυάσχολο ημερολόγιο, γεμάτο ενέργεια, γεμάτο ιδέες». Ο Κάμπερμπατς είπε ότι λάτρεψε τον Λούι Γουέιν. «Είχα μια παρόμοια σχέση μαζί του όπως και με τον Άλαν Τούρινγκ όταν έκανα Το Παιχνίδι της Μίμησης: ήταν και οι δύο ήσυχοι χαρακτήρες σε έναν πολύ θορυβώδη κόσμο», είπε, προσθέτοντας ότι είχε συγκινηθεί από τα προβλήματα ψυχικής υγείας του Γουέιν, «πώς αυτή η θορυβώδης, μηχανοποιημένη, βιομηχανοποιημένη εποχή θα μπορούσε να σβήσει κάποιον ο οποίος ήταν ένας πραγματικός ήρωας για τόσο πολλούς ανθρώπους, για τόσες γενιές».
Ο Σέρλκ Χολμς και οι άλλοι
Ο Κάμπερμπατς, ο οποίος έγινε διάσημος πριν από περίπου μία δεκαετία ως ένας δύστροπος, ευφυής και συναισθηματικά αποκομμένος Σέρλοκ Χολμς στη σειρά του BBC Σέρλοκ, συχνά επιλέγει να υποδυθεί ιδιόρρυθμους χαρακτήρες. Έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ για την ερμηνεία του ως Τούρινγκ, κέρδισε βραβείο BAFTA για τον ρόλο ενός κακοποιημένου, εθισμένου στα ναρκωτικά πλούσιου Άγγλου στη μίνι σειρά Patrick Melrose του Showtime, έχει υποδυθεί τον Άμλετ και τον Δρα Φρανκενστάιν στη σκηνή και αυτόν τον καιρό επίσης είναι ο Δρ. Στρέιντζ στο κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel. (Συμμετέχει επίσης στην επερχόμενη ταινία Spider-Man: No Way Home.) «Τα δημογραφικά μου στοιχεία είναι αρκετά βαρετά», δήλωσε ο 45χρονος Κάμπερμπατς, ο οποίος είναι παντρεμένος με παιδιά.
«Με ελκύει η διαφορετικότητα αυτών των ανθρώπων, η διαφορά τους από το δικό μου βίωμα. Θέλω να το καταλάβω εκ των έσω, όχι να πω: “Α, ξέρω πώς είναι αυτό το συναίσθημα”». Οι γονείς του Κάμπερμπατς είναι ηθοποιοί. Ο ίδιος θυμάται, όταν ήταν πολύ μικρός, να βρίσκεται στα παρασκήνια και να βλέπει τη μητέρα του, Γουάντα Βένθαμ, να ανεβαίνει στη σκηνή «και να σταματά να είναι η μαμά μου». Ήταν γοητευμένος, είπε, «που οι άνθρωποι βρίσκονταν εκεί στο σκοτάδι και παρακολουθούσαν την αφήγηση μιας ιστορίας».
Έπαιζε θέατρο στο λύκειο, «φλέρταρε με την ιδέα να γίνει δικηγόρος» και σπούδασε θέατρο στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και στη συνέχεια υποκριτική στην Ακαδημία Μουσικής και Δραματικής Τέχνης του Λονδίνου. Οι πρώτοι έξι μήνες της επαγγελματικής του ζωής τον βρήκαν χωρίς δουλειά και «λίγο απελπισμένο», όπως είπε, αλλά σιγά σιγά άρχισε να παίρνει μικρούς ρόλους στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο.
Μέχρι το 2010, όταν μεταδόθηκε η πρώτη σειρά του Σέρλοκ, ο Κάμπερμπατς ήταν ένας πολυάσχολος, καταξιωμένος ηθοποιός στη Βρετανία, αλλά σε καμία περίπτωση ένα διεθνές αστέρι. Τότε όλα άλλαξαν. «Το θέμα της φήμης εξελίχθηκε σε κάτι πολύ έντονο», είπε. «Για ένα διάστημα, ήταν αυτό για το οποίο ήμουν γνωστός και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Κατέλαβε τη ζωή μου; Είναι αυτό για το οποίο κυρίως αναγνωρίζομαι; Δεν νομίζω πια». (Σημείωση για τους λάτρεις του Σέρλοκ: ο Κάμπερμπατς δεν αποκλείει να υποδυθεί ξανά τον αγαπητό ντετέκτιβ. «Ποτέ δεν λέμε “ποτέ” σε κάτι τέτοιο».)
Το lockdown διέκοψε τα γυρίσματα
Η Φόι, η οποία στο παρελθόν είχε συνεργαστεί με τον Κάμπερμπατς, προτού γίνει διάσημος σε μια μικρή indie ταινία, το Wreckers, δήλωσε σε τηλεφωνική συνέντευξη ότι ο Κάμπερμπατς «είναι η επιτομή του ηθοποιού. Πολύ παλιάς σχολής, με την έννοια ότι είναι εκκεντρικός και ιδιόρρυθμος και βουτάει κατευθείαν στον ρόλο. Έχει ένα πάθος για την υποκριτική, για την τέχνη και τη διαδικασία, που δεν έχουν όλοι οι ηθοποιοί». Για την ταινία Η Εξουσία του Σκύλου, η Κάμπιον θυμάται: «Του είπα ότι το πρόβλημα είναι ότι είσαι τόσο Άγγλος όσο δεν πάει. Αλλά θα σε κάνουμε Αμερικανό κτηνοτρόφο της εποχής του 1925».
Ο Κάμπερμπατς προετοιμαζόταν για τρεις μήνες πριν από τα γυρίσματα στη Νέα Ζηλανδία, τα οποία ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2020, διακόπηκαν από το λόκνταουν και συνεχίστηκαν τρεις μήνες αργότερα. Ξεκίνησε με ένα lookbook που είχε δημιουργήσει η Κάμπιον. «Μου έδωσε μια αίσθηση της αισθαντικότητας της ταινίας, της ερωτικής φύσης ορισμένων πτυχών του χαρακτήρα, της αρρενωπότητάς του, που είναι χρωματισμένη με την απόκοσμη όψη ενός σάτυρου», είπε.
Η Κάμπιον τον ρώτησε τι χρειαζόταν. «Είπα, χρειάζομαι μαθήματα ξυλογλυπτικής, μαθήματα ιππασίας, μαθήματα μπάντζο και κατασκήνωση με αντροπαρέα», θυμάται. Πέρασε αρκετές εβδομάδες σε ράντσα της Μοντάνα. «Άνοιξε μπροστά μου ένας καταπληκτικός τρόπος ζωής», είπε. Και πρόσθεσε: «Σχεδόν όλα όσα κάνω στην ταινία έμαθα να τα κάνω πραγματικά». Άρχισε να τα καταγράφει: «να πλέκω σχοινιά, να δουλεύω με τα βοοειδή, να τα ευνουχίζω – να πλέκω σχοινιά ενώ καπνίζω τσιγάρο, απίστευτα δύσκολο!» (Έμαθε επίσης το αργό σφύριγμα με το οποίο ο Φιλ βασανίζει τη Ρόουζ καθώς προσπαθεί να εξασκηθεί στο πιάνο. «Ήταν δική μου ιδέα», είπε ο Κάμπερμπατς. «Σκέφτηκα ότι θα ήταν πολύ άσχημο, μια ένδειξη κυριαρχίας».)
Πριν από τα γυρίσματα, οι ηθοποιοί πέρασαν δύο εβδομάδες κάνοντας πρόβες στη Νέα Ζηλανδία. «Έκανα πράγματα όπως το να μην πλένομαι για μία εβδομάδα, να σηκώνομαι μέσα στη νύχτα για να φροντίζω τα ζώα, να καθαρίζω τους στάβλους, να συναρμολογώ κάθε μέρος της σέλας», είπε. «Έπρεπε να γίνουν δεύτερη φύση μου».
Η Κάμπιον έδωσε επίσης στον θίασο ασκήσεις. «Πήγαμε σε μια πεζοπορία όλοι οι άντρες του θιάσου», είπε ο Πλέμονς. «Πρώτα κάναμε συζητήσεις που πρότεινε η Τζέιν υποδυόμενοι τους χαρακτήρες μας και μετά δημιουργήσαμε τη δική μας ιστορία ο ένας με τον άλλο». Στην ταινία, οι χαρακτήρες δεν μιλούν πολύ μεταξύ τους, πρόσθεσε ο Πλέμονς. «Οι λέξεις ήταν λίγες και ο πλούτος της ιστορίας πολύ μεγάλος. Ο τρόπος που συμπεριφερόμασταν ο ένας γύρω από τον άλλο ήταν πραγματικά σημαντικός – κάθε κίνηση είχε σημασία».
Η σκληροτράχηλη, δραστήρια, αθλητική σωματική έκφραση του Φιλ είναι τόσο συγκεκριμένη και έντονη όσο και η ευθυτενής, σπασμωδική, τρεμάμενη, καλλιτεχνική παρουσία του Λούις Γουέιν. «Το τι έχει κάνει η εμπειρία της ζωής για να διαμορφώσει κάποιον, το πώς αυτό μεταφέρεται στο σώμα, είναι πολύ σημαντικό για μένα», είπε, προσθέτοντας ότι είχε συνεργαστεί με χορογράφους και στις δύο ταινίες για να τελειοποιήσει αυτά τα καθοριστικά σωματικά χαρακτηριστικά.
Το πρόβλημα των ανδρών
Από νωρίς, είπε ο Κάμπερμπατς, ο ίδιος και η Κάμπιον αποφάσισαν ότι θα παρέμενε στον χαρακτήρα του κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων – ακόμα και στις συνομιλίες τους μεταξύ των λήψεων. «Δεν θα προσπαθούσα να την εκφοβίσω, αλλά θα ήμουν πλήρως αυτός. Ευτυχώς, η Τζέιν φάνηκε να συμπαθεί αρκετά τον Φιλ – τα πήγαιναν πολύ καλά ως επί το πλείστον». Και πρόσθεσε: «Πάντα ήθελα να μπορώ να ενεργοποιώ και να απενεργοποιώ τον εαυτό μου ως ηθοποιός. Αλλά επειδή το περιβάλλον, η εμπειρία και η εποχή του Φιλ ήταν τόσο διαφορετικά από τα δικά του, «ήταν απίστευτα χρήσιμο για μένα να είμαι ο Φιλ για όλη τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας, ώστε να αισθάνομαι εντελώς μέσα στον ρόλο όταν βρίσκομαι μπροστά στην κάμερα».
Η Ντανστ, η οποία περιέγραψε τη Ρόουζ ως έναν ευάλωτο, ευγενικό χαρακτήρα, που δεν μπορεί να αντέξει τη ζήλια και τη δυσαρέσκεια του Φιλ όταν παντρεύεται τον Τζορτζ, δήλωσε σε τηλεφωνική συνέντευξη ότι αυτή και ο Κάμπερμπατς αποφάσισαν να μη μιλούν μεταξύ τους στα γυρίσματα. «Νομίζω ότι, επειδή ο χαρακτήρας απέχει τόσο πολύ από την προσωπικότητά του, αυτό ήταν καθαρτικό γι’ αυτόν, του έδωσε την άδεια να είναι θυμωμένος», είπε. «Έπρεπε να βρει αυτό το μίσος για τη Ρόουζ και εγώ έπρεπε να βρω την απάντησή μου σε αυτό». Τα Σαββατοκύριακα, πρόσθεσε, έβγαιναν για φαγητό και «περνούσαμε υπέροχα, διασκεδάζαμε, και πάντα ζητούσε συγγνώμη. Ήταν πολύ αγγλικό!»
Αυτό που είναι εξαιρετικό με την ιστορία, είπε ο Κάμπερμπατς, «είναι ότι εξακολουθεί να είναι επίκαιρη. Υπάρχουν ακόμη θυμωμένα, τοξικά ανδρικά χαρακτηριστικά που εμφανίζονται σε πρόσφατους παγκόσμιους ηγέτες, αλλά και σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής κακοποίησης». Είναι σημαντικό, πρόσθεσε, ότι «φτάνουμε σε ένα σημείο που η φωνή των γυναικών ακούγεται. Αλλά θα πρέπει επίσης να κοιτάξουμε και τους άνδρες – γιατί οι άνδρες είναι έτσι;».
Το να δουλεύεις στην Εξουσία του Σκύλου ήταν μια «μεθυστική» εμπειρία, πρόσθεσε ο Κάμπερμπατς, δείχνοντας έναν μικρό αναμνηστικό βωμό που είχε δημιουργήσει για την ταινία σε ένα ράφι, με σκηνικά, φωτογραφίες και δώρα από το συνεργείο. «Δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσο σπάνιο είναι να κάθεσαι στην προβολή της ταινίας σου και να λες: “Θεέ μου, αυτό ήθελα σε μια σκηνή, σε μια παράσταση, σε ολόκληρη την εξέλιξη ενός χαρακτήρα”». Έδειξε τον βωμό. «Ανυπομονώ να γεμίσει το επόμενο ράφι – εκεί θέλω να πάω ως καλλιτέχνης».
→ Η Εξουσία του Σκύλου θα ανέβει στις ελληνικές αίθουσες στις 18/11 σε διανομή της Odeon και προσεχώς θα περάσει στην πλατφόρμα του Netflix.
Κείμενο: Roslyn Sulcas – C.2021 THE NEW YORK TIMES COMPANY