Μέχρι τις καταστροφικές φωτιές του καλοκαιριού που πέρασε, οι περισσότεροι από εμάς μοιάζαμε ανίκανοι να χωνέψουμε ότι στ’ αλήθεια συμβαίνει αυτό που ονομάζουμε «κλιματική αλλαγή». Όταν όμως οι στάχτες άρχισαν να πέφτουν αργά και μακάβρια στα μπαλκόνια μας, πήραμε μια γεύση από ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Βουτηγμένοι, οι περισσότεροι, στον μικρόκοσμο της καθημερινότητας, πιστεύαμε λίγο έως πολύ πως όλο αυτό δεν μας αφορά ιδιαίτερα, ότι είναι κάτι που «συμβαίνει κάπου αλλού» και το οποίο είτε θα αυτορρυθμιστεί και θα λυθεί μόνο του είτε, έστω, θα το λύσουν «κάποιοι άλλοι» για μας.
Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που ανησυχούσαν πολύ πριν πάρουν φωτιά τα δάση της Σιβηρίας και παλεύουν εδώ και πολλά χρόνια αθόρυβα, αλλά αποτελεσματικά για να μας κινητοποιήσουν και να μιλήσουν για ρεαλιστικές, βιώσιμες λύσεις. Ένας από αυτούς είναι ο Νικηφόρος Μάρδας, διευθύνων σύμβουλος της Global Canopy, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, που εδώ και είκοσι χρόνια προσπαθεί να βρει καινοτόμους τρόπους να σώσει το περιβάλλον και τα δάση μας. Γεννημένος και μεγαλωμένος στο Λονδίνο από Έλληνες γονείς που κατοικούσαν εκεί (τη ζωγράφο και συγγραφέα Ευφροσύνη Δοξιάδη και τον Αλέξη Μάρδα, στενό συνεργάτη των Beatles), ο CEO της Global Canopy έκανε κλασικές σπουδές στο Κέιμπριτζ και μεταπτυχιακό στο London School of Economics.
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 2000, όταν η χώρα βίωνε μια ευμάρεια που, έστω και αν τελικά αποδείχθηκε επίπλαστη, έμοιαζε τότε ζωογόνα και έφτιαχνε, ενόψει του ερχομού των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά και των νέων τεχνολογιών και του ίντερνετ, ένα κλίμα αισιοδοξίας που έμοιαζε γόνιμο για το ξεκίνημα νέων επιχειρήσεων – ιδίως αυτών που είχαν το ενδιαφέρον τους στραμμένο στις νέες οικονομίες. Ο Νικηφόρος αποτέλεσε τότε μέλος μιας μικρής ομάδας που ίδρυσε μια σειρά από εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης και της Upstream, η οποία έγινε μια κορυφαία εταιρεία τεχνολογίας στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Παράλληλα όμως υποστήριζε, ως εθελοντής, μια σειρά από περιβαλλοντικά συμπόσια που διοργανώνονταν κάθε δύο χρόνια υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, συμπόσια όπου έσμιγαν επιστήμονες, θρησκευτικοί ηγέτες διαφορετικών δογμάτων και δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο, προκαλώντας ενδιαφέρον για υδάτινες περιοχές –ποτάμια ή θάλασσες– που κινδύνευαν από περιβαλλοντική καταστροφή. Το 2006, η διοργανώτρια αυτών των συμποσίων, η αεικίνητη, δραστήρια Μαρία Μπέκετ, του ζήτησε να τη συνοδεύσει στον Αμαζόνιο. Έτσι ο Μάρδας έγινε ο συνδιοργανωτής ενός επικού δρώμενου όπου διακόσιοι άνθρωποι επάνδρωσαν βάρκες και πήγαν ως την καρδιά του μεγαλύτερου δάσους του πλανήτη, για να προκαλέσουν παγκόσμια ευαισθητοποίηση για τον αφανισμό του. Αυτό ήταν το βάπτισμα του πυρός στη μάχη για το περιβάλλον και δεν ξανακοίταξε πίσω. Από την επόμενη χρονιά, το 2007, άρχισε να δουλεύει στην Global Canopy.
Η συνέντευξη έγινε εξ αποστάσεως, αλλά πολύ θα ήθελα να βρισκόμουν στην Οξφόρδη την ηλιόλουστη μέρα που έγινε η φωτογράφιση του Νικηφόρου και μιας μικρής ομάδας από τους συνολικά περίπου 50 εργαζομένους στην Global Canopy, για να πάρω κάτι από την αισιοδοξία που λάμπει στα χαμόγελά τους. Ο βοτανικός κήπος όπου έγιναν ορισμένες από τις λήψεις έχει κάποιες κοινές ποιότητες με το διάσημο πανεπιστήμιο της αρχαίας αυτής πόλης: και οι δύο οργανισμοί είναι οι αρχαιότεροι του βρετανικού κόσμου, με το πανεπιστήμιο να φτάνει αισίως περίπου τα 1.100 χρόνια ζωής και τον Βοτανικό Κήπο να γιορτάζει φέτος την επέτειο των 400 χρόνων του. Περικυκλωμένοι από μια προαιώνια ατμόσφαιρα ακαδημαϊκής μελέτης και έρευνας και μια διαχρονική ανάσα ανθρώπινου ψαξίματος για την αλήθεια και την πρόοδο, ο Έλληνας αυτός της διασποράς και οι συνεργάτες του δίνουν την εντύπωση στις φωτογραφίες της Fran Monks πως είναι κάποιου είδους σύγχρονοι μαχητές, αφανείς, σεμνοί, αλλά επίμονοι και πολύτιμοι προστάτες του πλανήτη. Ξέρω καλά, όμως, πως οι ίδιοι θα έλεγαν κάτι άλλο. Θα έλεγαν πως οι αληθινοί ήρωες αυτής της μάχης δεν είναι οι ίδιοι, αλλά οι ιθαγενείς του Αμαζονίου και όλων των άλλων πολύτιμων περιοχών του πλανήτη που είναι υπό επίθεση, που παλεύουν, αντιμετωπίζοντας την απόλυτη καταστροφή, κάθε μέρα. Και θα έλεγαν πως γι’ αυτούς, και για τον ίδιο τον πλανήτη, πρέπει όλοι μας να κάνουμε κάτι σήμερα.
Γιατί, άραγε, πρέπει να θεωρούμε πως ο Αμαζόνιος έχει σημασία για τις δικές μας ζωές, τη δική μας καθημερινότητα; Τι μπορείς να μας πεις έναντι της κοινής αντίληψης που επικρατεί, πως «όλα αυτά είναι πολύ μακριά από μας»;
Ο Αμαζόνιος και τα υπόλοιπα τροπικά δάση του πλανήτη είναι τα ζωτικά του όργανα και πλησιάζουν ένα σημείο που δεν έχει επιστροφή. Όπως λέει χαρακτηριστικά ένας συνάδελφός μου, ο Hylton Murray-Phillipson, «η ανθρωπότητα πριονίζει το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται». Η αποδάσωση είναι ένας τεράστιος παράγοντας που συνεισφέρει στην κλιματική αλλαγή. Φαντάσου το εξής τρομακτικό: κάθε έξι δευτερόλεπτα που περνούν, ένα γήπεδο ποδοσφαίρου τροπικού δάσους εξαφανίζεται. Είναι αληθινά τρελό αν το καλοσκεφτείς. Κάθε χρόνο χάνουμε μια περιοχή που έχει το μέγεθος της Ελλάδας. Όλο αυτό στέλνει διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αν η αποδάσωση ήταν χώρα, θα ήταν η τρίτη μεγαλύτερη παραγωγός εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μετά την Κίνα και την Ινδία. Γι’ αυτό λοιπόν έχει τρομερή σημασία. Γιατί η κλιματική αλλαγή έχει τεράστιες επιπτώσεις παντού στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Αλλά δεν είναι μόνο το διοξείδιο του άνθρακα. Τα δάση είναι το «σπίτι» του 80% της παγκόσμιας στεριανής βιοποικιλότητας. Η αποδάσωση, στην κυριολεξία, εξανεμίζει δισεκατομμύρια χρόνια βιολογικής εξέλιξης, υπονομεύοντας παγκόσμια μοτίβα βροχόπτωσης τα οποία εξαρτώνται από ανέπαφα δασικά συστήματα. Επιπλέον, αποψιλώνοντας τις δασικές εκτάσεις της Γης, αυξάνουμε το ρίσκο για μελλοντικές πανδημίες, επιταχύνοντας τον ρυθμό με τον οποίο ένας ιός μπορεί να μεταβεί από το ζωικό βασίλειο στον άνθρωπο. Και, φυσικά, αυτοί που πληρώνουν το μεγαλύτερο τίμημα για όλη αυτή την καταστροφή είναι οι ιθαγενείς πληθυσμοί, άνθρωποι που ζουν στα εδάφη τους για πάρα πολλές γενιές. Όσο η πάτρια γη τους καταστρέφεται, οι ίδιοι, αλλά και γηγενείς άλλων τοπικών κοινοτήτων ανά τον κόσμο, γίνονται αποδέκτες συστηματικής βίας και αδικίας, κάτι που έχει γίνει, ως φαινόμενο, ιδιαίτερα φρικτό στη Βραζιλία, υπό την κυβέρνηση του προέδρου Μπολσονάρο. Αυτός έχει ενθαρρύνει επιχειρήσεις του αγροτικού τομέα να ανοίξουν νέα εδάφη στον Αμαζόνιο (αλλά και άλλες δασικές περιοχές) με οποιοδήποτε περιβαλλοντικό και ανθρώπινο κόστος. Το αποτέλεσμα είναι φωτιές και καταστροφή σε κλίμακα που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε. Γι’ αυτό, στο πρόσφατο συνέδριο για το περιβάλλον στη Γλασκώβη επικεντρωθήκαμε στο να δημιουργήσουμε μια γέφυρα ώστε οι φωνές των ιθαγενών ηγετών να μην μπορούν να αγνοηθούν από τους πολιτικούς, τις επιχειρήσεις και όσους χρηματοδοτούν αυτή τη βιβλική καταστροφή – με τις ευλογίες μας.
Τι εννοείς «με τις ευλογίες μας»; Πώς συμμετέχουμε εμείς στο πρόβλημα, αν αυτό εννοείς;
Ναι, αυτό εννοώ. Είτε το ξέρουμε είτε όχι, όλοι μας είμαστε κομμάτια μιας «οικονομίας αποδάσωσης». Τα δάση αποψιλώνονται με σκοπό να δημιουργηθούν αγροτικά αγαθά και προϊόντα με προορισμό κάθε γωνιά του πλανήτη, πράγματα που όλοι μας χρησιμοποιούμε καθημερινά. Για την ακρίβεια, τα δύο τρίτα όλης της αποδάσωσης που συμβαίνει στον πλανήτη είναι για να τραφούν διεθνείς αγορές πραγμάτων όπως η σόγια ή βοοειδή από τη Λατινική Αμερική, φοινικέλαιο από τη Νοτιοανατολική Ασία και ξυλεία, χαρτί, καουτσούκ, καφές και κακάο από τροπικές περιοχές. Είτε σου φανεί απίστευτο είτε όχι, το γεγονός είναι πως όλα αυτά καταλήγουν σε παραπάνω από τα μισά από τα πράγματα που αγοράζουμε στο σούπερ μάρκετ. Η αποδάσωση είναι μέσα στα αυγά μας, στα χάμπουργκέρ μας, στις σοκολάτες μας, στο αφρόλουτρο και στα απορρυπαντικά μας, στις τσάντες μας και στα καθίσματα του αμαξιού μας, στις συσκευασίες μας και στα κτίριά μας. Είναι και μέσα στις επενδύσεις και τις συντάξεις μας, εφόσον, χωρίς να το ξέρουμε, συνεισφέρουμε στη χρηματοδότηση των τρισεκατομμυρίων δολαρίων που ενδυναμώνει κάθε χρόνο αυτόν τον βιασμό των πόρων μας και κάνει τον πλανήτη ολοένα και πιο επισφαλή για όλους μας. Αλλά, εξαιτίας της πολυπλοκότητας και της αδιαφάνειας των παγκόσμιων αλυσίδων του εμπορίου και των διαδικασιών χρηματοδότησής του, έχουμε πια χάσει εντελώς την επαφή με το τι είναι αυτό που καταναλώνουμε και τι επιπτώσεις υπάρχουν όταν το κάνουμε.
Κάνοντας το αόρατο, ορατό
Διαβάζοντας την περιγραφή τού τι κάνει η Global Canopy, έχω την εντύπωση πως θα είναι μάλλον δύσκολο να καταλάβει ο μέσος άνθρωπος τι είναι αυτό που κάνετε. Μπορείς να μας πεις με πολύ απλά λόγια τι κάνετε και πώς το κάνετε;
Η Global Canopy έχει βάλει στο στόχαστρό της τους διεθνείς «παίκτες» που αποδεδειγμένα καταστρέφουν τη φύση. Προσπαθεί να δημιουργήσει περισσότερη διαφάνεια και απόδοση ευθυνών για όλες τις πληγές που βιώνει το περιβάλλον. Θα μπορούσα να πω με λίγα λόγια το εξής: Η Global Canopy κάνει το αόρατο, ορατό. Πώς το κάνουμε αυτό; Παράγουμε καινοτόμα δεδομένα που μας βοηθούν να εντοπίσουμε ποιες εταιρείες, οικονομικοί οργανισμοί και κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο είναι πιο πιθανό να συνδέονται με την αποδάσωση και άλλες ενέργειες σε βάρος της ανθρωπότητας και της φύσης. Εξοπλίζουμε με νέα εργαλεία όλους αυτούς που έχουν αποφασίσει να κάνουν κάτι για να σταματήσουν το κακό που προκαλούν και ρίχνουμε τον προβολέα σε όλους αυτούς που δεν κάνουν αρκετά, βοηθώντας οργανισμούς όπως η Greenpeace να ασκήσει πιέσεις σε όσους καθυστερούν. Για παράδειγμα, υπάρχει η βραβευμένη μας πλατφόρμα διαφάνειας trase.earth –που αναπτύξαμε σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος της Στοκχόλμης– η οποία συνδέει τη ροή των προϊόντων και της οικονομίας παγκοσμίως με συγκεκριμένες εταιρείες και τις επιπτώσεις που προκαλούν στο περιβάλλον και στην κοινωνία. Αυτό γίνεται με την ανάλυση εκατομμυρίων τελωνειακών και μεταφορικών αρχείων με έναν εντελώς νέο τρόπο και χρησιμοποιείται από μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον πλανήτη, καθώς και επενδυτές, που έτσι αποκτούν μια νέα οπτική στα επιχειρηματικά τους ρίσκα. Η πλατφόρμα αυτή έχει, επίσης, ενσωματωθεί και στο εθνικό σύστημα ελέγχου της Γαλλίας, με σκοπό η χώρα να φτάσει τον στόχο της για διακοπή εισαγωγών που προκαλούν την αποδάσωση. Όλη αυτή η διαδικασία ενημερώνει ένα παγκόσμιο μοντέλο αξιολόγησης που λειτουργούμε και το οποίο ονομάζεται Forest 500 (forest500.org) και παρακολουθεί και αξιολογεί τη δραστηριότητα των 350 μεγαλύτερων εταιρειών και των 150 μεγαλύτερων οικονομικών οργανισμών παγκοσμίως που έχουν τη μεγαλύτερη σχέση με την αποδάσωση. Και, ενώ δεν υπάρχει σε αυτές τις πεντακόσιες κάποια εταιρεία που εδρεύει στην Ελλάδα, πολλές από αυτές (εταιρείες ή τράπεζες) είναι πολύ ενεργές στη χώρα μας. Δείτε την αξιολόγηση μόνοι σας – θα δείτε πως μόνο μια πολύ μικρή μειονότητα εταιρειών τα πάνε καλά στο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Όλο αυτό μοιάζει πολύ κακό και δύσκολο να αντιμετωπιστεί από τους απλούς πολίτες. Μπορούμε άραγε να κάνουμε κάτι εμείς, στην καθημερινή μας ζωή, για να βοηθήσουμε;
Ναι, βέβαια. Ας ξεκινήσουμε από τα προφανή: μπορούμε να αρχίσουμε να τρώμε λιγότερο κρέας ή να μπαίνουμε σε λιγότερες πτήσεις. Αλλά το πιο σημαντικό μας όπλο, που δεν χρησιμοποιούμε, είναι η δυνατότητα που έχουμε για να ασκήσουμε πίεση στα σούπερ μάρκετ, στις τράπεζες και στα ταμεία των συντάξεών μας. Θα έπρεπε να ρωτήσουμε όλους αυτούς τι κάνουν, για να είμαστε σίγουροι πως τα λεφτά μας δεν συνεισφέρουν στην καταστροφή των δασών και της φύσης. Είναι μια απλή αλλά πανίσχυρη ερώτηση, που ακόμα δεν τη θέτουμε μαζικά και πρέπει να βιαστούμε. Επίσης, έχουμε δύναμη κι ευθύνη ως ψηφοφόροι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ηγείται της προσπάθειας να θεσπίσουμε νόμους που θα εξυγιάνουν τις οικονομίες μας, αλλά, φυσικά, υπάρχουν ισχυρά οικονομικά λόμπι που προσπαθούν να καθυστερήσουν αυτές τις διαδικασίες.
Τι σου γέννησε την επιθυμία να ασχοληθείς με αυτόν τον αγώνα για το περιβάλλον; Τι θυμάσαι από την εποχή που άρχισες να συνεργάζεσαι με τη Μαρία Μπέκετ; Ποια ήταν τα συναισθήματά σου στο πρώτο συμπόσιο στον Αμαζόνιο, το 2006;
Η Μαρία Μπέκετ ήταν μια απίστευτη γυναίκα και μια τεράστια πηγή έμπνευσης. Αν έβαζε κάτι στον νου της, το έκανε πραγματικότητα, κάτι που φυσικά δεν την έκανε πάντοτε αγαπητή, αλλά σίγουρα την έκανε μια σαρωτική δύναμη καλού για όλες τις μάχες που έδινε – είτε αυτό ήταν να καταπολεμά τη χούντα στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 είτε την καταστροφή του περιβάλλοντος το ’90 και το 2000. Ήξερε καλά πως συχνά, για να προκαλέσεις αλλαγή, έπρεπε να κάνεις αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις να βιώσουν το πρόβλημα από πρώτο χέρι. Γι’ αυτό και επένδυσε τόση προσπάθεια και κόπο στο να φέρει παγκόσμιους ηγέτες στον Αμαζόνιο και σε άλλα μέρη του πλανήτη που καταστρέφονταν. Είχα την τύχη να βρεθώ, χάρη σε αυτήν, σε κάποια από αυτά τα μέρη, και όταν είδα με τα ίδια μου τα μάτια την καταστροφή της περιοχής και τη φοβερή, κατάφωρη βία που βίωναν οι γηγενείς της, πήρα την απόφαση να δώσω αυτή τη μάχη μακροπρόθεσμα.
Πώς είναι το να δουλεύεις στην Global Canopy και τι δίνει ώθηση σε εσένα και στους συνεργάτες σου να συνεχίζετε τον αγώνα αυτόν;
Όταν πρωτοήρθα, ένας φίλος έκανε πλάκα λέγοντας πως πάω σε μια «κοιμισμένη ΜΚΟ σε μια μικρή πανεπιστημιακή πόλη» και έκανε μια πρόβλεψη ότι θα αντέξω έναν χρόνο πριν ξαναγυρίσω στο Λονδίνο. Τελικά έμεινα δεκατέσσερα χρόνια και είμαι ακόμα εδώ. Ο χρόνος πέρασε γρήγορα, μάλλον γιατί εγώ και οι απίθανοι σύμμαχοί μας σε όλο τον κόσμο τρέχουμε να βρούμε λύσεις για τόσο μεγάλα παγκόσμια προβλήματα, καθημερινά, για όλα αυτά τα χρόνια, με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Στα γραφεία μας έχουμε μερικούς απίστευτους ερευνητές, επιστήμονες δεδομένων, πολιτικούς αναλυτές και επικοινωνιολόγους. Και είναι τρομερά ενθαρρυντικό να ξέρεις ότι πράγματα που έχουμε φτιάξει και φτιάχνουμε εμείς, τα χρησιμοποιούν χώρες, εταιρείες, οικονομικοί οργανισμοί και κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο που έχουν τη μεγαλύτερη όρεξη να προκαλέσουν την αλλαγή. Νωρίτερα τη χρονιά αυτή, υπήρξαμε συνιδρυτές, μαζί με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και την WWF, μιας σπουδαίας διεθνούς πρωτοβουλίας που ονομάστηκε TNFD (Taskforce on Nature-related Financial Disclosures) και έχει σκοπό της να κάνει τον παγκόσμιο οικονομικό κλάδο να καταλάβει, να παρουσιάσει και να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις που έχει πάνω στη φύση. Αυτή ήταν μια πρωτοβουλία που πηγαίνει κατευθείαν στην καρδιά της αποστολής μας, του μανιφέστου και της καρδιάς μας. Γιατί, απλούστατα, αν καταφέρουμε να μετακινήσουμε αυτά τα τρισεκατομμύρια δολάρια που κάθε χρόνο επενδύονται στην καταστροφή της Γης προς κάτι θετικό, τότε (και δυστυχώς μόνο τότε) μπορεί να έχουμε μια ελπίδα να ανατρέψουμε την κόλαση που φτιάξαμε για τους εαυτούς μας. Γιατί, για την ώρα –όσο κυνικό και αφοριστικό κι αν ακούγεται αυτό–, το μόνο που κάνουμε είναι να χρηματοδοτούμε τον ίδιο μας τον αφανισμό.
Τι συνέβη τελικά στη Γλασκώβη;
Ποιες είναι οι εντυπώσεις σου από το πρόσφατο παγκόσμιο περιβαλλοντικό συνέδριο COP26 στη Γλασκώβη, σημειώθηκε τελικά κάποια πρόοδος; Και ποια ήταν η συμμετοχή των εκπροσώπων της τοπικής κουλτούρας του Αμαζονίου; Έχεις κάποιες εικόνες και ιστορίες να μας μεταφέρεις από εκεί;
Μπορώ να πω ότι το COP26 προσέφερε πολλά περισσότερα από όσα περίμενα, αλλά και πολύ λιγότερα από αυτά που χρειαζόμαστε. Δύο από τις σημαντικές μας ατζέντες, η αντιμετώπιση της αποδάσωσης και οι λεγόμενες «nature-based solutions», έκαναν αληθινή πρόοδο. Συγκεκριμένα, μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις αυτού του συνεδρίου ήταν ένα σημαντικό πακέτο χρηματοδότησης και δεσμεύσεων από κυβερνήσεις για να έχει ολοκληρωτικά σταματήσει η αποδάσωση ως το 2030.
Όμως έχουμε ξαναδεί τέτοιες υποσχέσεις στο παρελθόν και δεν έχουν πάντα τηρηθεί, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή. Αλλά εδώ είναι που μπαίνουν στο παιχνίδι τα νέα εργαλεία παρακολούθησης της Global Canopy και πιστεύουμε ότι θα μας είναι πολύ χρήσιμα. Επίσης, ήταν πολύ θετικό που είδαμε 1,7 δισ. δολάρια να μαζεύονται για να υποστηρίξουν τους ιθαγενείς και τα δικαιώματα που έχουν πάνω στη γη τους. Τουλάχιστον κάποιοι από τους ηγέτες του κόσμου κατάλαβαν πως το να στηρίξεις αυτές τις κοινότητες δεν είναι απλώς το «σωστό πράγμα να κάνεις», αλλά επιπλέον ο καλύτερος τρόπος για να προστατεύσεις τα δάση που αποτελούν το σπίτι αυτών των ανθρώπων για τόσες γενεές. «Τι δεν καταλαβαίνετε;» ρώτησε μια ηγέτιδα των ιθαγενών, η Juma Xipaia, σε ένα ποιητικό και ηχηρό «κατηγορώ» που απηύθυνε στο αυτοκαταστροφικό μας παγκόσμιο σύστημα, σε κάποιο από τα δρώμενα του συνεδρίου, και αυτή ήταν για μένα ίσως η πιο δυνατή του στιγμή. Για την ακρίβεια, μάλλον ήταν και η πιο δυνατή στιγμή σε όλα μου αυτά τα χρόνια στον χώρο αυτόν. Ήταν λες και η κρυμμένη παράνοια του σύγχρονου τρόπου ζωής μας να αποκαλύφθηκε και να βρήκε, προσωρινά, ανακούφιση μέσα από τη συνταρακτική αυτή κατάθεση της προσωπικής εμπειρίας που είχε από την καταστροφή του τόπου της αυτή η επιδραστική ηγέτιδα.
«Ο ελληνικός μου εαυτός και η μάχη για το περιβάλλον»
Υπάρχει άραγε κάποια σύνδεση μεταξύ του τρόπου που μεγάλωσες, της πολιτιστικής σου κληρονομιάς και της δουλειάς που έχεις επιλέξει να κάνεις;
Ναι, με πολλούς τρόπους. Το ότι κατέληξα να κάνω όσα κάνω τώρα νομίζω έχει να κάνει με την ελληνική πλευρά της ζωής μου – όσο και αν υπήρξα ένας «Έλληνας της Αγγλίας», καθώς γεννήθηκα και μεγάλωσα εδώ. Πρώτα ήταν η Μαρία Μπέκετ, που με εισήγαγε στο περιβαλλοντικό κίνημα και υπήρξε πρότυπο για μένα για το τι σημαίνει να πολεμάς σε άνισες μάχες. Έπειτα, ήρθε η «αθηναϊκή» μου εμπειρία στην αρχή της δεκαετίας του 2000, όταν δραστηριοποιήθηκα στον καινούργιο τότε χώρο των νέων τεχνολογιών και οικονομιών, χτίζοντας πάνω στο ενδιαφέρον που είχα πάντα για την τεχνολογία, ένα δώρο που αποκόμισα από τον παράξενο αλλά ενδιαφέροντα πατέρα μου. Η εμπειρία εκείνων των ετών στην Αθήνα ήταν κάτι το οποίο βλέπω κάθε μέρα μπροστά μου, διοικώντας την Global Canopy ως ένα νέο είδος μη κερδοσκοπικού οργανισμού που βασίζεται πάνω στην τεχνολογία δεδομένων. Αλλά, πάνω από όλα, με επηρέασε η μητέρα μου, ο αδερφός της και οι δύο αδερφές της, και δια μέσω αυτών, ο παππούς μου, ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δοξιάδης, που πέθανε όταν ήμουν ενός έτους. Όλοι τους ήταν ασταμάτητοι κυνηγοί στόχων, με έναν, όπως πιστεύω, πολύ ελληνικό τρόπο: ανθρωποκεντρικό, συναισθηματικό και τελικά –αργά ή γρήγορα– αποτελεσματικό με μη αναμενόμενους τρόπους. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι (και πρόσφατα η γυναίκα και τα παιδιά μου) με κάνουν να θέλω να συνεισφέρω, όσο μπορώ, σε αυτή την υπαρξιακή μάχη που πρέπει να δώσουμε τώρα γι’ αυτόν τον τρελό, μπερδεμένο, αλλά μαγικό κόσμο τον οποίο όλοι μοιραζόμαστε.
☞ ο Αμαζόνιος σε κίνδυνο
→ Κατά 22% αυξήθηκε η αποψίλωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου μεταξύ του Αυγούστου του 2020 και του Ιουλίου του 2021
→ 111% έχει αυξηθεί ο αριθμός των πυρκαγιών το διάστημα διακυβέρνησης του Ζαΐρ Μπολσονάρο
→ σε 110 εκατ. τόνους ανέρχονται οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα οι οποίες εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα εξαιτίας των πυρκαγιών μόνο το 2019
→ ο Αμαζόνιος φιλοξενεί 40.000 είδη φυτών, 427 είδη θηλαστικών, 1.294 είδη πτηνών, 378 είδη ερπετών, 426 είδη αμφιβίων και 3.000 είδη ψαριών.