O Φράνσις «Ofili» Αντετοκούνμπο μπαίνει στο στούντιο για τη φωτογράφιση χορεύοντας στον ρυθμό μιας μουσικής που ακούει μόνο εκείνος – ίσως στον ρυθμό που κυλάει στις φλέβες του από τη στιγμή που γεννήθηκε στη Νιγηρία. Παρατηρώντας τον, έρχεται στο μυαλό μου η αγγλική έκφραση «marching to the beat of his own drum» και είναι ο καλύτερος τρόπος για να περιγράψω την αρχική μου εντύπωση. Ο Φράνσις «Ofili» Αντετοκούνμπο έχει ακολουθήσει τον δικό του δρόμο, που τον διαφοροποιεί σε πολλά από την υπόλοιπη οικογένειά του. Λίγο αργότερα, όμως, γίνονται αμέσως αντιληπτά και τα κοινά μεταξύ τους – μια ψηλή, επιβλητική, αλλά μειλίχια ταυτόχρονα, φιγούρα να μιλάει για την αγάπη ως το νόημα της ζωής και τη σκληρή δουλειά που απαιτείται για να εκπληρώσεις τους στόχους σου.
Το στέμμα που ήρθε από τις μακρινές θάλασσες
Είχα τη χαρά να γνωρίσω από κοντά, ως δημοσιογράφος, τρία μέλη της οικογένειας Αντετοκούνμπο: τη μητέρα Βερόνικα, τον βενιαμίν Άλεξ και τώρα τον πρωτότοκο Φράνσις, και όλες τις φορές η ίδια ενέργεια γέμισε τον χώρο – σαν ξαφνικά η καλοσύνη και η δίψα για ζωή να ήταν απτές και όχι αφηρημένες έννοιες. Η Βερόνικα μου είχε πει πως το Αντετοκούνμπο σημαίνει Το στέμμα που ήρθε από τις μακρινές θάλασσες στη διάλεκτο Yoruba της Νιγηρίας που μιλούσε ο σύζυγός της, Τσαρλς, συμπληρώνοντας πως, όταν γεννήθηκε ο Γιάννης, του έδωσε και το όνομα Ugo που στη διάλεκτο Igbo, στο δικό της χωριό, σημαίνει Το στέμμα του Θεού. Ο Φράνσις μού λέει πως διάλεξε για τον εαυτό του –και για τη μουσική καριέρα του– το όνομα Ofili. «Στη διάλεκτο Igbo το Ofili σημαίνει Αγάπη και μεγαλείο. Ήταν το όνομα του προπάππου μου, ο οποίος ήταν αρχηγός της κοινότητας. Μεγαλώνοντας, πολλοί μου έλεγαν ότι του μοιάζω και πάντα μιλούσαν με τα καλύτερα λόγια για τη γενναιοδωρία, την ηρεμία και την καλοσύνη του, για το πόσο αληθινός ήταν. Λάτρευα το γεγονός ότι άκουγα τόσο όμορφα πράγματα γι’ αυτόν τον άνθρωπο, ακόμα κι αν δεν τον γνώρισα», μου λέει ο Φράνσις.
Πριν έρθει στην Ελλάδα με τον Τσαρλς, η Βερόνικα είχε κάνει φωνητικά σε έναν δίσκο που είχε κυκλοφορήσει στη Νιγηρία με τραγούδια του τόπου της, μαζί με λίγα κομμάτια στα αγγλικά, και σε παλαιότερη συνέντευξή μας μου είχε πει πως ο Φράνσις πήρε το ταλέντο στη μουσική από εκείνη. «Ισχύει αυτό, η αγάπη μου για τη μουσική είναι στα γονίδιά μου από τη μητέρα μου. Όταν ήμουν μικρός, την έβλεπα να τραγουδάει και να χορεύει συνέχεια και κατάλαβα γρήγορα πως μας ένωνε το ίδιο πάθος», μου λέει ο Φράνσις κι ένα χαμόγελο φωτίζει το πρόσωπό του.
Η Βερόνικα και ο Τσαρλς έφυγαν από τη Νιγηρία για την Ελλάδα, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, και ο μικρός Φράνσις, ο πρώτος γιος τους πριν γεννηθούν τα υπόλοιπα αδέρφια του αργότερα στην Ελλάδα, έμεινε στη Νιγηρία με τον παππού και τη γιαγιά του. «Ήταν προνόμιο το να μεγαλώσω μαζί με τον παππού και τη γιαγιά μου, γιατί μάθαινα τόσο πολλά που δεν ένιωσα να μου λείπουν οι γονείς μου. Με έμαθαν να πιστεύω στον Θεό – αυτή είναι η κουλτούρα στη Νιγηρία, να αγαπάς την οικογένειά σου, να κάνεις αυτό που θέλεις να κάνεις και να έχεις πάντα υπόψη σου πως τίποτα καλό δεν έρχεται εύκολα, επομένως πρέπει να δουλεύεις συνέχεια γι’ αυτό. Το κίνητρο που έχω οφείλεται σε εκείνους και όταν θυμάμαι τα λόγια τους, πιστεύω πως θα είναι μια καλύτερη μέρα και συνεχίζω τον αγώνα. Τους αγαπούσα πολύ και μου λείπουν. Αποφάσισα να έρθω να μείνω μόνιμα στην Ελλάδα το 2018 και, όσο και να ταξιδεύω, πάντα επιστρέφω εδώ – είχα τη δυνατότητα να έρθω σε αυτή τη χώρα, να επανενωθώ με την οικογένειά μου και να γνωρίσω μια άλλη κουλτούρα», λέει ο Φράνσις.
Έπαιζε μπάλα, ονειρευόταν τη μουσική
Αν το ταλέντο του στη μουσική το κληρονόμησε από τη μητέρα του, ο Φράνσις πήρε από τον πατέρα του το χάρισμα στο ποδόσφαιρο. Ο Τσαρλς Αντετοκούνμπο ήταν για ένα διάστημα στη Νιγηρία επαγγελματίας αθλητής και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του μεγάλος φαν του ποδοσφαίρου. Τρέχοντας με την μπάλα στα χνάρια του, ο Φράνσις έπαιξε επαγγελματικά στη Β΄ Αγωνιστική στη Νιγηρία, ενώ το 2018 ήρθε στην Ελλάδα με μεταγραφή για να αγωνιστεί στην ομάδα της Σπάρτης. «Δεν είχα την ευκαιρία να παίξω παράλληλα με τον πατέρα μου, γιατί ήμουν πολύ μικρός, αλλά αγάπησα το ποδόσφαιρο χάρη σ’ εκείνον. Ήρθα στην Ελλάδα για έναν χρόνο στην ομάδα της Σπάρτης, αλλά σταμάτησα οριστικά την καριέρα μου λόγω τραυματισμών. Πάντα όμως, ακόμη κι όταν έπαιζα επαγγελματικά ποδόσφαιρο, ονειρευόμουν τη μουσική. Άρχισα να ηχογραφώ το 2009, έγραφα στίχους και προσπαθούσα να τα καταφέρω. Ο παππούς μου με παρότρυνε όταν με άκουσε μια μέρα και είπε: “Α, ώστε μπορείς και τραγουδάς καλά!”. Με συμβούλευσε να πάρω τον χρόνο μου, να συνθέτω και να γράφω στίχους, ενώ στην πορεία γνώρισα και αρκετό κόσμο που ασχολούνταν με τη μουσική, οπότε βελτιωνόμουν σιγά σιγά. Δεν σπούδασα ποτέ μουσική, ήταν κάτι έμφυτο. Έμαθα όμως πολλά από τους φίλους μου, τους ηχολήπτες και τους συνεργάτες μου, και κάθε φορά που ηχογραφώ, αποκτώ και μια διαφορετική γνώση. Γενικά, κάθε μέρα μαθαίνω κάτι καινούργιο!»
Shekosi σημαίνει γεια, τι κάνεις;
Ο Φράνσις μάς συστήθηκε στην Ελλάδα με ένα τραγούδι-χαιρετισμό, χαρακτηριστικό όσων αντιπροσωπεύει και ονειρεύεται για τη μουσική του. Το πρώτο αυτό single του, που συνοδεύτηκε από ένα εντυπωσιακό βιντεοκλίπ, ήταν το Shekosi και, αν δεν καταλαβαίνετε τι σημαίνει, είναι επειδή είναι βασισμένο στη διάλεκτο Yoruba. «Shekosi σημαίνει Γεια, τι κάνεις; στη γλώσσα μου και το τραγούδι έχει afrobeat στοιχεία. Το μουσικό είδος afrobeat αντιπροσωπεύει την κουλτούρα μου από τη Νιγηρία, ήταν ο ήχος που δημιούργησε ο σπουδαίος Nιγηριανός μουσικός Fela Kuti. Ο περισσότερος κόσμος λατρεύει τον Fela Kuti, γιατί ήταν και ακτιβιστής που αξιοποιούσε τη μουσική του ως μέσο για να μιλήσει για τις κυβερνήσεις, τις αδικίες, τα άσχημα αλλά και τα όμορφα που συνέβαιναν στη χώρα μας. Αγαπώ τη hip hop και την trap, αλλά νιώθω καλύτερα να χρησιμοποιήσω τη δική μου κουλτούρα για να μεταφέρω το μήνυμα σε όλο τον κόσμο. Αυτή τη στιγμή, η afrobeat είναι παγκόσμιο φαινόμενο με διάσημους καλλιτέχνες από τη Νιγηρία, όπως ο Burna Boy και ο Wizkid, να σαρώνουν στα τσαρτ και νιώθω πως είναι το δικό μου μουσικό είδος, με το οποίο μπορώ να μπλέξω διάφορες κουλτούρες. Οι Αμερικανοί κάνουν το δικό τους στη hip hop με τη γλώσσα τους, επομένως εγώ θέλω να αντιπροσωπεύω την καταγωγή μου, συνεργαζόμενος και με άλλους καλλιτέχνες, όπως ο Νέγρος του Μοριά και ο Moose, τραγουδώντας στα Yoruba, στα ελληνικά και στα αγγλικά και μεταφράζοντας το μήνυμα, για να το καταλάβουν ακόμα περισσότεροι εδώ στην Ελλάδα. Aκούω όλα τα είδη, μπουζούκι και ελληνική λαϊκή μουσική, λάτιν, ρέγκε, ποπ, ροκ, drill UK, υπάρχει πάντα η κατάλληλη στιγμή για κάθε είδος και, ακόμη κι αν δεν καταλαβαίνω τους στίχους, αντιλαμβάνομαι το vibe και τη διάθεση. Τα δικά μου όνειρα είναι να είμαι ζωντανός και να έχω τη μουσική μου ως όχημα για να μιλάω για την ειρήνη και την ισότητα – να κηρύττω πως, άσχετα με την καταγωγή και την κουλτούρα μας, πρέπει όλοι να είμαστε ίσοι. Έχω ήδη πολλά ακυκλοφόρητα τραγούδια όπου μιλάω γι’ αυτά τα ζητήματα, αλλά θα έρθουν όλα στην ώρα τους, υπάρχουν πλάνα και για άλμπουμ, και για EP, και για συναυλίες όπου θα μας γνωρίσει καλύτερα το κοινό, όταν μας επιτραπεί. Αυτό που πιστεύω είναι πως η μουσική είναι μία και όλα είναι αγάπη. Εγώ με τη μουσική μου λέω “αυτός είμαι” και ο κόσμος θα καταλάβει το μήνυμα», μου λέει με ρυθμικό πάθος και ζηλευτή ροή ο Φράνσις.
Με δύναμη από την Νιγηρία
Ο Fela Kuti πράγματι άλλαξε για πάντα τη μουσική σε παγκόσμιο επίπεδο στα ’70s, όταν, μετά τις σπουδές τζαζ στο Λονδίνο, ταξίδεψε στην Αμερική, γνωρίστηκε με μουσικούς-μέλη στους Μαύρους Πάνθηρες, έμαθε τον Martin Luther King Jr και τον Malcolm X και επέστρεψε στο Λάγος, όπου συνδύασε ρυθμούς και αρμονίες από τη νιγηριανή μουσική παράδοση με τους ήχους της τζαζ, γεννώντας την afrobeat. Ο Brian Eno και ο David Byrne αναφέρουν σταθερά τον Fela Kuti στις επιρροές τους, εμφανείς σε δίσκους και τραγούδια των ιδιοφυών Talking Heads. Πιο πρόσφατα, ο ταλαντούχος Wizkid κυκλοφόρησε την ταινία μικρού μήκους-φόρο τιμής στην ομορφιά, στην κουλτούρα της Νιγηρίας και στο afrobeat κίνημα Made in Lagos, βασισμένη σε τραγούδια από τον ομώνυμο δίσκο του, ενώ η ανερχόμενη καλλιτέχνις που χαίρει διθυραμβικών κριτικών, Little Simz, γύρισε στη Νιγηρία το εντυπωσιακό βιντεοκλίπ για το afrobeat bop τραγούδι της Point and Kill, θέλοντας να αναδείξει τη συναρπαστική πολιτιστική κληρονομιά της καταγωγής της, όσο και τα ζητήματα που απασχολούν τη νέα γενιά που ζει εκεί. Λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία, είχε ανακοινωθεί ένα νέο καλοκαιρινό φεστιβάλ στην Ελλάδα, το οποίο μπορεί να αναβλήθηκε στη συνέχεια, αλλά είχε προλάβει να προκαλέσει άμεσα ενθουσιασμό με τη Little Simz στο line up. Αντιθέτως, σταθήκαμε τυχεροί όταν ο Burna Boy –γνωστός και ως «Αφρικανός Γίγαντας»– επισκέφτηκε το περασμένο καλοκαίρι την Ελλάδα στο πλαίσιο του SNF Nostos Festival, οπότε και ο Φράνσις μίλησε από κοντά με ένα από τα είδωλά του. «Ήταν φανταστική στιγμή, μιλήσαμε για τη μουσική, για τη ζωή, μου είπε να συνεχίσω αυτό στο οποίο είμαι καλός, είχα πολύ θετικά σχόλια για την πορεία μου και ήταν σημαντική ενθάρρυνση. Στο μέλλον θα υπάρξουν πολλές συνεργασίες, τόσο με τον Burna Boy όσο και με άλλους καλλιτέχνες που θαυμάζω». Είναι αξιοσημείωτο το ότι αυτή τη στιγμή έχουμε στην Ελλάδα έναν καλλιτέχνη όπως ο Φράνσις Αντετοκούνμπο, ο παλμός του οποίου έχει συντονιστεί με τις εξελίξεις στην παγκόσμια μουσική σκηνή, μυώντας μας στα μυστικά και στον πλούτο της.
Γέφυρες με την Ελλάδα
Δεν είναι, όμως, μόνο το γεγονός πως μέσω της afrobeat μουσικής έχουμε τη δυνατότητα να εξερευνήσουμε νέους ήχους και κουλτούρες που με εξιτάρει σε αυτήν. Ακούγοντας το δεύτερο single του Φράνσις, το Count on U, από τη νεοσύστατη δισκογραφική στην Ελλάδα Sky Vector Music, ένιωσα ένα απαλό κύμα να με ξεσηκώνει και να αδημονώ για το καλοκαίρι. Δεν μπορώ να φανταστώ άλλο μουσικό είδος που να ταιριάζει τόσο αβίαστα με το πνεύμα του ελληνικού καλοκαιριού και της ανέμελης διασκέδασης. «Υπάρχει κάτι μοναδικό σε αυτό το είδος, είναι εύκολο να το αγαπήσεις. Η afrobeat δεν είναι όπως η hip hop ή η trap, δεν έχει στίχους για βία και όπλα, είναι groovy μουσική που σε κάνει να θέλεις να χορέψεις, σου διώχνει τις έγνοιες και το άγχος. Μπορεί να χρειαστεί λίγο παραπάνω χρόνος για να αγκαλιαστεί αυτή η νέα μουσική εδώ, αλλά ήθελα να τη φέρω στην Ελλάδα και να δημιουργήσω κάτι που θα περιλαμβάνει και την ελληνική κουλτούρα. Δύο κεφάλια είναι καλύτερα από ένα, σωστά; Υπάρχουν κι άλλοι καλλιτέχνες που ασχολούνται με το afrobeat εδώ και θέλω να “χτίσω” μια πλατφόρμα για να αναδειχθούν. Όταν μάθω καλύτερα και τη γλώσσα, θα γράψω στίχους και στα ελληνικά», μου επιβεβαιώνει ο Φράνσις. «Μιλάς καθόλου ελληνικά;» τον ρωτάω. «Λίγο, ξέρω όμως τη λέξη σουβλάκι», μου απαντά στα ελληνικά, γελώντας. «Η Ελλάδα είναι η δεύτερη πατρίδα μου, αλλά για τα αδέρφια μου είναι η πρώτη. Ακούν τα τραγούδια μου και μου λένε πόσο τα αγαπούν, γιατί μαθαίνουν περισσότερα για την κουλτούρα της Νιγηρίας, ενώ με ρωτάνε και τι σημαίνουν διάφορες λέξεις. Οπότε εγώ τους μαθαίνω Yoruba και Igbo κι εκείνοι μου μαθαίνουν ελληνικά!»
Η αγάπη είναι τα πάντα
Λίγους μήνες πριν, ο Φράνσις κυκλοφόρησε μαζί με τον Νέγρο του Μοριά και τον Moose το τραγούδι Like Giannis, αφιερωμένο στον αδερφό του και στον θρίαμβό του με την κατάκτηση του πρωταθλήματος στο NBA. «Ήταν τόσο μεγάλη η χαρά μου όταν κέρδισε, γιατί όλοι οι κόποι του απέδωσαν. Ήξερα πως δεν τον ένοιαζε να βγει εκείνος ο καλύτερος παίκτης, αλλά να φέρει αυτό το τρόπαιο στην κοινότητα με την ομάδα του. Και τα κατάφερε με μια απίθανη νίκη! Την ιστορία του Γιάννη την ξέρει πια όλος ο κόσμος και κάθε μικρό παιδί θέλει να γίνει σαν τον Greek Freak. Δεν ήταν εύκολη διαδικασία και έδειξε πως έτσι είναι η ζωή, πρέπει να δουλεύεις συνεχώς για να πετύχεις στην τέχνη σου, να είσαι ο εαυτός σου και να ακούς την οικογένειά σου. Το μήνυμα της ιστορίας του, και του τραγουδιού, είναι ότι μπορείς να γίνεις σαν τον Γιάννη, αλλά χρειάζεται αφοσίωση και επιμονή. Ίσως να μπορείς και να γίνεις ακόμη καλύτερος, αλλά το σίγουρο είναι πως τίποτα δεν θα έρθει εύκολα, χρειάζεται συγκέντρωση», μου εξηγεί, ενώ του απαντάω πως στην ιστορία τόσο του Γιάννη όσο και όλων σε αυτή την οικογένεια, ο κόσμος έχει ξεχωρίσει περισσότερο την ευγένεια, την αγάπη και την έλλειψη έπαρσης που τους διακρίνει. «Η αγάπη είναι τα πάντα, είναι το πιο σημαντικό που χρειαζόμαστε σε αυτή τη ζωή, ειδικά με όσα συμβαίνουν στις μέρες μας και υπάρχει αβεβαιότητα για το μέλλον. Να αγαπάς τον εαυτό σου και τους ανθρώπους γύρω σου. Θέλω, κλείνοντας, να πω σε όλους να παραμένουν αισιόδοξοι, να προσέχουν τον εαυτό τους, να είναι προσηλωμένοι στα πλάνα τους και να αγαπούν, να αγαπούν, να αγαπούν! Α, και πως η Sky Vector και η μουσική μου είναι εδώ, έχουμε έρθει για να μείνουμε και να κάνουμε ένα δυνατό, χορευτικό μπαμ!»