Έχω άγχος, μήπως να πάρω ψυχεδελικά;

Η πρακτική της μικροδοσολογίας παραισθησιογόνων ουσιών προβάλλεται ως νέα τάση στην ευεξία, στην ψυχοθεραπεία, και όχι μόνο – πού βρίσκεται η αλήθεια;

10' 17" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Ειλικρινά, δεν περίμενα να έχει αποτέλεσμα, αλλά σκέφτηκα ότι το MDMA θεωρείται κουλ, και έτσι είπα να το δοκιμάσω». Το 2015, ο Τζον είχε συμπληρώσει δώδεκα μήνες ως μέλος των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Ιράκ. Ένα βράδυ, η βάση στην οποία βρισκόταν δέχτηκε επίθεση. Τότε άρχισαν τα συμπτώματα. «Όταν βρίσκεσαι σε καταστάσεις πάλης ή φυγής, η αδρεναλίνη αρχίζει να επιδρά και σε κρατάει σε εγρήγορση. Αυτό σε κρατάει ζωντανό στο Ιράκ, αλλά είναι πρόβλημα μόλις επιστρέψεις». Δύο μήνες αφότου γύρισε πίσω, έκανε την πρώτη του απόπειρα αυτοκτονίας. «Κάθε μέρα για μένα ήταν μια πάλη». Το επόμενο διάστημα ακολούθησαν άλλες τέσσερις. Όπως πολλοί βετεράνοι, ο Τζον ανέπτυξε διαταραχή μετατραυματικού στρες. Άρχισε να αναζητά επαγγελματική βοήθεια, και κάπως έτσι βρήκε το MAPS, τη Διεπιστημονική Ένωση Ψυχεδελικών Ερευνών. «Έκαναν μια κλινική δοκιμή ψυχοθεραπείας με MDMA και πήρα μέρος. Είναι η καλύτερη θεραπευτική εμπειρία που είχα ποτέ». 

Η ιστορία του Τζον είναι μία εξ αυτών που παρουσιάζονται στη σειρά-ντοκιμαντέρ Goop Lab της Γκουίνεθ Πάλτροου στο Netflix. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο, τα μέλη της ομάδας του goop ταξιδεύουν μέχρι την Τζαμάικα για να πάρουν ψυχεδελικά μανιτάρια, με σκοπό να λυτρωθούν από τα τραύματά τους. Λυγμοί, κλάματα, γέλια, αγκαλιές από τους «θεραπευτές» (οι οποίοι είχαν πάρει και αυτοί μια μικροδόση ως μέρος της τελετουργίας!), θυμιάματα και εξομολογήσεις, μπερδεύονται με μαρτυρίες άλλων ανθρώπων που έχουν λάβει μέρος σε ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες υπό την επήρεια ψυχεδελικών ουσιών. Ξέρω τι σκέφτεστε: ένα ακόμα δείγμα των συνηθισμένων χλιδάτων τσαρλατανισμών από την πρώην ηθοποιό. Οι ψυχεδελικές ουσίες όμως τελευταία βρίσκονται παντού. Η αφρόκρεμα της Silicon Valley πλέκει το εγκώμιο της πρακτικής της «μικροδοσολογίας» με LSD και μαγικά μανιτάρια για τη βελτίωση της δημιουργικότητας και της ικανότητας συγκέντρωσης. Ο χαρακτήρας της Nicole Kidman στη σειρά του Hulu, Nine Perfect Strangers, γαρνίρει τα πρωινά smoothies των καλεσμένων της με ψιλοκυβίνη. Η κεταμίνη σε συγκεκριμένες πολιτείες της Αμερικής έρχεται σπίτι σου με delivery. Ενώ νέα ντοκιμαντέρ για τις ψυχεδελικές ουσίες φαίνεται να κυκλοφορούν σχεδόν κάθε μήνα.

Όταν η ATAI Life Sciences, μια φαρμακευτική εταιρεία που αναπτύσσει ψυχεδελικά φάρμακα, έκανε το ντεμπούτο της στο χρηματιστήριο, οι μετοχές της αυξήθηκαν κατά 40% την πρώτη ημέρα διαπραγμάτευσης. Ως αποτέλεσμα, η νεοσύστατη επιχείρηση, η οποία έχει μεταξύ των κύριων επενδυτών της τον δισεκατομμυριούχο της PayPal, Πίτερ Τιλ, ως έναν από τους κύριους επενδυτές της, αποτιμάται σήμερα στα 2,6 δισ. δολάρια. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για έναν κλάδο που διανύει τα πρώτα του βήματα στην αγορά, προβλέπεται να φτάσει να αναλογεί σε 10,75 δισ. δολάρια μέχρι το 2027, σύμφωνα με το περιοδικό Forbes. Τι συμβαίνει; Βαρεθήκαμε τους σπόρους τσία και τα αβοκάντο και λαχταράμε ένα πιο τολμηρό wellness trend; Είναι ίσως μια πρόφαση για κατανάλωση απαγορευμένων ουσιών με ένα «φωτισμένο» New Age περιτύλιγμα; Ή μήπως οι ψυχεδελικές ουσίες αποτελούν πραγματικά ένα πρωτοποριακό εργαλείο για τη βελτίωση της ψυχικής μας υγείας;

Θεραπεία με ψυχεδελικές ουσίες

«Όταν ήμουν στο τελευταίο έτος των σπουδών μου, ένας καθηγητής θυμάμαι να μας λέει ότι οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης –τα κλασικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα δηλαδή– βοηθούν σε ένα ποσοστό 33%. 

Ο κόσμος μου κατέρρευσε. Είχα περάσει δεκαπέντε χρόνια σπουδάζοντας για να μου δώσει ένα τόσο μικρό ποσοστό; Και δεν είχα ακούσει ακόμη το καλύτερο. Τα πλασίμπο βοηθούν σε ποσοστό 19%. Μια διαφορά μόνο 10% σε σχέση με τα κανονικά φάρμακα!» λέει ο Γουίλ Σιου κατά τη διάρκεια της βιντεοκλήσης μας. Δεν είναι ένας κλασικός ψυχίατρος. Έχει μακριά μαλλιά, τατουάζ, βραχιόλια και piercing στη μύτη, αλλά δεν είναι αυτό που τον διαφοροποιεί σε σχέση με άλλους συναδέλφους του. Με σπουδές στα πανεπιστήμια UCLA, Οξφόρδη και Χάρβαρντ, o Σιου διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην περιοχή του Λος Άντζελες και χορηγεί ψυχεδελικές ουσίες όταν το κρίνει απαραίτητο. «Οι ψυχεδελικές ουσίες φαίνεται να έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας, και όχι μόνο». Ο Σιου είναι από εκείνους τους επιστήμονες που αναγνωρίζουν τη θεραπευτική προοπτική των ψυχεδελικών ουσιών, εντάσσοντάς τες και στην πρακτική τους. Μάλιστα, ορισμένα πανεπιστήμια, όπως το John Hopkins, το NYU, το Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας, το Imperial του Λονδίνου, καθώς και το Leiden της Ολλανδίας, έχουν τμήματα αφιερωμένα αποκλειστικά στην έρευνα ψυχεδελικών ουσιών. Οι έρευνες με ψυχεδελικές ουσίες δεν είναι κάποια τάση των τελευταίων χρόνων ή κάτι πρωτοποριακό. «Η συστηματική επιστημονική μελέτη τους είχε ξεκινήσει ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα», υπογραμμίζει ο Σιου. 

Έχω άγχος, μήπως να πάρω ψυχεδελικά;-1
«Είναι φυσιολογικό να υπάρχει ένα ξέσπασμα δυσαρέσκειας εναντίον κάποιων χημικών ουσιών που μπορούν να ρίξουν γρήγορα έναν άνθρωπο είτε στον παράδεισο είτε στην κόλαση». © Jasmin Merdan/ Getty Images/ Ideal Image

Παράδεισος και Κόλαση

Αν και πολλά υποσχόμενα, τα αποτελέσματα εκείνων των ερευνών επισκιάστηκαν μαζικά από την κοινωνική αναταραχή που προκάλεσαν στις ΗΠΑ οι κύριοι ερευνητές τους, ο Τίμοθι Λίρι και ο συνάδελφός του, Ρίτσαρντ Άλπερτ. Αν και ξεκίνησαν ως αξιοσέβαστοι ερευνητές στο Χάρβαρντ, η απόλυσή τους συνέπεσε με την επιθυμία τους να προωθήσουν τα παραισθησιογόνα με μη ακαδημαϊκούς τρόπους… Ο Λίρι ενθάρρυνε τη χρήση LSD σε όλη τη χώρα, προκειμένου να επιτευχθεί «κοσμική σύνδεση», και προκάλεσε τέτοιο ντόρο, ώστε να χαρακτηριστεί από τον πρόεδρο Νίξον ως «ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος στην Αμερική». Αυτό οδήγησε στη σύλληψή του από πράκτορες του Γραφείου Ναρκωτικών και Επικίνδυνων Ναρκωτικών Ουσιών. Το LSD, όμως, κατάφερε να κυριαρχήσει στους δρόμους της Αμερικής με τη μορφή εμποτισμένου υγρού πάνω σε κύβους ζάχαρης – η δημοτικότητά του αυξήθηκε γρήγορα, με καταλυτικό παράγοντα την αντικομφορμιστική χίπικη κουλτούρα. Συνδέθηκε επίσης με φοιτητικές εξεγέρσεις και αντιπολεμικές διαδηλώσεις. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το LSD άρχισε να θεωρείται όλο και περισσότερο ναρκωτικό κατάχρησης. Το τέλος δεν άργησε να έρθει. Η αμερικανική κυβέρνηση έθεσε εκτός νόμου όλα τα παραισθησιογόνα το 1968 και κατέστειλε καθολικά την έρευνα για τις ουσίες αυτές. Οι ψυχίατροι Χάμπφρεϊ Όσμοντ και ο Άμπραμ Χόφερ αντέδρασαν σχολιάζοντας ότι «είναι φυσιολογικό να υπάρχει ένα ξέσπασμα δυσαρέσκειας εναντίον κάποιων χημικών ουσιών που μπορούν να ρίξουν γρήγορα έναν άνθρωπο είτε στον παράδεισο είτε στην κόλαση». Ταυτόχρονα, όμως, επέκριναν τη νομοθεσία, συγκρίνοντάς τη με τη βικτωριανή αντίδραση στα αναισθητικά. ➔
Δώδεκα χρόνια αργότερα, υπήρξε μια σύντομη περίοδος ψυχοθεραπευτικής έρευνας για το MDMA, αλλά η «ψυχαγωγική» του χρήση κατέκλυσε γρήγορα τα φώτα της δημοσιότητας και το MDMA κατατάχθηκε, το 1985, στην ίδια κατηγορία με την ηρωίνη. Γεγονότα που σίγουρα έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την αντίληψή μας για τις ψυχεδελικές ουσίες.

Τι μαρτυρούν τα αποτελέσματα

Τον περασμένο Μάιο, σχεδόν εξήντα χρόνια μετά την απαγόρευση των ψυχεδελικών ουσιών, το επιστημονικό περιοδικό Nature δημοσίευσε τα αποτελέσματα της πιο προχωρημένης έρευνας ψυχεδελικής θεραπείας μέχρι σήμερα από το MAPS. «Στη θεραπεία με MDMA για τη μετατραυματική διαταραχή, το 88% των συμμετεχόντων που έλαβαν MDMA σε συνδυασμό με θεραπεία παρουσίασαν κλινικά σημαντική μείωση των συμπτωμάτων. Το 67% των συμμετεχόντων δεν πληρούσαν πλέον τα κριτήρια για διάγνωση μετατραυματικής διαταραχής. Ενώ μεγάλος αριθμός συμμετεχόντων ανέφερε ότι η θεραπεία με MDMA τους βοήθησε να αντιμετωπίσουν για πρώτη φορά τη βασική αιτία του τραύματός τους. Αποτελέσματα πολύ καλύτερα από τις κλασικές πρακτικές», λέει ο ιδρυτής του MAPS και σύμβολο της ψυχεδελικής αναγέννησης, Ρικ Ντόμπλιν, στην ομιλία του στο συνέδριο Tedx, επευφημούμενος από το ακροατήριο.

Ένας ολόενα μεγαλύτερος αριθμός ερευνών αποκαλύπτουν σιγά σιγά τα οφέλη των ψυχεδελικών ουσιών για την ψυχική  υγεία. Μελέτες με κεταμίνη έχουν δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα για χρόνιες τάσεις αυτοκτονίας, συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής και κατάθλιψη. Άτομα με σοβαρές ασθένειες που έκαναν ψυχοθεραπεία με ψιλοκυβίνη είχαν σημαντική μείωση του άγχους και της κατάθλιψης ακόμα και δώδεκα μήνες μετά τη θεραπεία, σύμφωνα με μελέτες. 

Τον Νοέμβριο του 2021, η φαρμακευτική COMPASS Pathways δημοσίευσε τα αρχικά δεδομένα μιας μελέτης για τη θεραπεία με ψιλοκυβίνη για την κατάθλιψη. Έδειξε ότι το 30% των ατόμων φάνηκε να έχουν πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων τους τρεις εβδομάδες μετά τη θεραπεία. Υπήρξαν επίσης εξαιρετικά αποτελέσματα για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, το άγχος, τη διαταραχή χρήσης αλκοόλ, το κάπνισμα και πολλά άλλα. Και αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Πέρυσι δημοσιεύτηκαν τέσσερις ξεχωριστές συστηματικές ανασκοπήσεις που αναδεικνύουν τις δυνατότητες των ψυχεδελικά υποβοηθούμενων θεραπειών για παθήσεις όπως η εγκεφαλική βλάβη και οι νευροεκφυλιστικές διαταραχές,  επίσης για διαταραχές της διάθεσης, τη διακοπή του καπνίσματος, τον εθισμό, την εξάρτηση. 

Οι δεκάδες μελέτες προβάλλουν ένα πειστικό επιχείρημα για την ταχεία επέκταση της έρευνας σε ψυχεδελικά υποβοηθούμενες θεραπείες για σοβαρές καταστάσεις ψυχικής υγείας: «Η χορήγηση MDMA για τη μετατραυματική διαταραχή μπορεί και να έχει εγκριθεί μέχρι το 2023 από το FDA», δήλωσε στους Pharmacy Times ο Κέλαν Τόμας, αναπληρωτής καθηγητής κλινικών επιστημών στο Touro University California College of Pharmacy. 

Μεγεθυντές του υποσυνείδητου

Αλλά με ποιον τρόπο βοηθούν οι ψυχεδελικές ουσίες; Σύμφωνα με τον ερευνητή ψυχεδελικών ουσιών και ψυχίατρο Στάνισλαβ Γκροφ, «τα ψυχεδελικά είναι για την ψυχιατρική ό,τι το μικροσκόπιο για τη βιολογία και την ιατρική ή το τηλεσκόπιο για την αστρονομία». Αυτό που εννοεί είναι πως οι ψυχεδελικές ουσίες φέρνουν στην επιφάνεια πληροφορίες από το υποσυνείδητο με μεγαλύτερη ευκολία. 

«Κάποιος θεραπευόμενος μπορεί να αρχίσει να γελάει, να κλαίει ή να ουρλιάζει κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Αυτό που έχουμε μάθει ως δυτική κοινωνία είναι να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας. Κάπως έτσι λειτουργεί και η δυτική ιατρική. Νιώθεις λύπη; Πάρε αντικαταθλιπτικό. Νιώθεις φόβο; Πάρε αγχολυτικό. Τα ψυχεδελικά, αντίθετα, απελευθερώνουν τα φράγματα και αφήνουν αυτά τα συναισθήματα να έρθουν στην επιφάνεια και να δουλευτούν στη θεραπεία. Οι ψυχεδελικές ουσίες είναι μεγεθυντές του υποσυνείδητου», μου λέει ο Σιου. «Είναι κάτι που κάνει και ένας καλός θεραπευτής. Αλλά δεν έχουν όλοι οι θεραπευτές αυτή την ικανότητα. Εκεί είναι που βοηθάνε τα ψυχεδελικά. Και το κάνουν και σε λιγότερο χρόνο». Είναι κάτι που ακούστηκε και στο επεισόδιο του Goop Lab. «Έκανα ψυχοθεραπεία, έβαλα τα δυνατά μου. Αυτό με έφτασε όμωςμέχρι ένα σημείο. Χρειαζόμουν κάτι άλλο. 

Τα μανιτάρια ήταν το εισιτήριο για μια καλύτερη θεραπεία, την οποία δεν μπορούσα να βρω μόνη μου», λέει η Νάιμα. Μέχρι στιγμής, η πλειοψηφία των επιστημόνων υποστηρίζει πως τα οφέλη των ψυχεδελικών ουσιών εμφανίζονται δεδομένου ότι υπάρχει το ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο. 

Έχω άγχος, μήπως να πάρω ψυχεδελικά;-2
Με σπουδές στα πανεπιστήμια UCLA, Οξφόρδη και Χάρβαρντ, o Γουίλ Σιου διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην περιοχή του Λος Άντζελες και χορηγεί ψυχεδελικές ουσίες.

Το μέλλον; Ή μια φούσκα; 

Καθώς μιλούσα με τον Σιου, το πάθος του για τις ψυχεδελικές ουσίες ήταν αδιαμφισβήτητα έντονο. Ήταν κάτι που παρατήρησα και κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου στα πρόσωπα των υποστηρικτών τους. Ο Ρικ Ντόμπλιν και ο Γουίλ Σιου δεν αρνούνται ότι  είναι και οι ίδιοι χρήστες. Ο Σιου έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν ότι υπεραπλουστεύει τις σοβαρές παρενέργειες που μπορεί να εμφανίσουν τέτοιου είδους ουσίες, που όπως αρχίζει να διαφαίνεται είναι σημαντικές. Μπορεί η επιστήμη να έχει επηρεαστεί από προσωπικές πεποιθήσεις και να βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπεράσματα; Έρευνες έχουν δείξει πως η μικροδοσολογία με ψυχεδελικές ουσίες δεν διαφέρει και πολύ από τη λήψη πλασίμπο, με ερευνητές από το Leiden και το Imperial να παρατάνε το συγκεκριμένο ερευνητικό κομμάτι, καταρρίπτοντας την εγκυρότητα των πρακτικών «ευεξίας» που μετέτρεψαν τις ψυχεδελικές ουσίες σε ανερχόμενη τάση. Μήπως οι ένθερμοι υποστηρικτές του βλέπουν στην ψυχεδελική αναγέννηση μια ιστορία απρόβλεπτης επιτυχίας, όπως στο παρελθόν συνέβη για παράδειγμα με την κάνναβη ή τα Bitcoin, και δεν θέλουν αυτή τη φορά να χάσουν την ευκαιρία;

Παρ’ όλα αυτά η τάση είναι εδώ, και όλο και περισσότεροι φαίνεται να την ακολουθούν. Τι είναι αυτό που κάνει τις ψυχεδελικές ουσίες τόσο θελκτικές; Γιατί επιστρέφουμε πάλι σε αυτές; Ποια είναι η ανάγκη μας; Ίσως η Μελίσα Στανγκλ από το κέντρο ψυχεδελικών retreat, Soltara, στην Κόστα Ρίκα έχει την απάντηση. «Νομίζω ότι υπάρχουν μερικά πράγματα στη δυτική κοινωνία που φαίνεται να απαιτούν μια διαφορετική προσέγγιση στη θεραπεία και μια πιο ολιστική θεώρηση του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος και μέρος αυτού του κόσμου. Με τόσο ραγδαίες εξελίξεις στην επιστήμη και στην τεχνολογία, είμαστε τεχνικά πιο συνδεδεμένοι και όμως κατά κάποιον τρόπο πιο αποσυνδεδεμένοι από ποτέ, και αυτή η ασυμφωνία φαίνεται να μας διαλύει. Οι ψυχεδελικές ουσίες μάς δίνουν τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με κάτι πνευματικό. Να το προσεγγίσουμε. Να πιστέψουμε σε αυτό έστω και για λίγο». 

Αυτή τη στιγμή στα περισσότερα μέρη του κόσμου οι ψυχεδελικές ουσίες είναι ακόμη παράνομες. Συνεπώς, αυτή η συζήτηση μοιάζει περισσότερο με το πρώτο γράμμα μιας πρότασης και σε καμία περίπτωση η τελευταία λέξη. Σύμφωνα με την επιστήμη, τα σημάδια είναι σε πολύ αρχικό στάδιο, αλλά υπάρχουν ενδείξεις. Η ερώτηση δεν είναι αν προχωράμε παρακάτω, αλλά τι αφήνουμε πίσω μας. Παρατήρησα ότι αρκετές φορές ήρθα αντιμέτωπος με στερεότυπα που κουβαλάω. Πόσο σοβαρός είναι ένας γιατρός με piercing στη μύτη; Θα δοκίμαζα ποτέ μια ψυχεδελική ουσία για να βελτιώσω την ψυχική μου υγεία;  Ίσως είναι από τις φορές που η εξέλιξη της επιστήμης προϋποθέτει και ωρίμανση της κοινής γνώμης. Από την άλλη, ίσως η ψυχεδελική αναγέννηση είναι μια καλογυαλισμένη φούσκα. Μόνο ο χρόνος θα δείξει. 

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή
MHT