Μαμά, τι είναι το σταθερό τηλέφωνο;

Μαμά, τι είναι το σταθερό τηλέφωνο;

Μια επίσκεψη στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ προσπαθεί να δώσει τη λύση στον γρίφο ενός τηλεφώνου με καντράν και να φέρει τους Zoomers σε επαφή με τον γόρδιο δεσμό των καλωδίων.

5' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τον Μάιο του 2019, ένα βίντεο με δύο εφήβους που προσπαθούσαν να χρησιμοποιήσουν ένα σταθερό τηλέφωνο με καντράν, το οποίο ανέβηκε στο Twitter, έγινε viral. Περισσότεροι από τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι γέλασαν με την ψυχή τους παρακολουθώντας τα δύο αγόρια να προσπαθούν να καλέσουν έναν αριθμό πιέζοντας τα νούμερα στο καντράν χωρίς να έχουν σηκώσει το ακουστικό, να επιχειρούν να μαντέψουν πώς ακυρώνουν μια λάθος κλήση και άλλα ευτράπελα – σήμερα το βίντεο έχει φτάσει τα επτά εκατ. προβολές. Λίγους μήνες αργότερα, στο σόου της  Έλεν Ντε Τζένερις μια 17χρονη μαθήτρια ήρθε αντιμέτωπη με την ίδια πρόκληση, με εξίσου φτωχά, αλλά ξεκαρδιστικά αποτελέσματα – το απόσπασμα έχει σχεδόν έξι εκατ. προβολές στο YouTube. Αντίστοιχα βίντεο έχουν κυκλοφορήσει και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με μικρότερα ή μεγαλύτερα παιδιά να αναρωτιούνται πού βρίσκεται το κουμπί ολοκλήρωσης της κλήσης, πώς στέλνει κανείς μήνυμα, γιατί η συσκευή δεν έχει οθόνη, πώς συνδέεται στο Ιnternet!

Μαμά, τι είναι το σταθερό τηλέφωνο;-1
Ο τηλεφωνικός θάλαμος που λειτουργούσε τη δεκαετία του 1930 στην πλατεία Κοραή και ψηφιακή ξενάγηση στα μυστικά του.

Οι Millennials και κυρίως οι Ζoomers και τα παιδιά της Γενιάς Άλφα μπορεί να παίζουν κυριολεκτικά στα δάχτυλα τις τεχνολογίες αιχμής και να κινούνται με άνεση και αυτοπεποίθηση στον ψηφιακό κόσμο, ωστόσο τα καλώδια τους φαίνονται γόρδιος δεσμός. Σε πρόσφατη οικογενειακή εξόρμηση στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ, όπου φιλοξενούνται μερικά σπάνια και αντιπροσωπευτικά δείγματα αναλογικών τηλεφωνικών συσκευών, ήταν μάλλον αποκαλυπτικό –και διασκεδαστικό– να παρακολουθώ τα παιδιά μου να αντιμετωπίζουν σαν μουσειακά κομμάτια συσκευές που υπήρξαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας και της οικοσκευής της γενιάς μου –και παλαιότερων γενεών– για δεκαετίες. Οι απορίες «πώς λειτουργεί;», «πρέπει να σηκώσεις το ακουστικό για να πάρεις τηλέφωνο;», «πώς κλείνει;», «είχε Ιnternet;» ήταν ειλικρινείς και εκφράζονταν με μια κάποια θυμηδία γι’ αυτή τη μακρινή εποχή που το τηλέφωνο δεν χωρούσε στην τσέπη ή στην παλάμη του χεριού. 

Μαμά, τι είναι το σταθερό τηλέφωνο;-2
Ένας κερματοδέκτης του ’80. 

ΠΑΙΡΝΟΝΤΑΣ ΤΟ «ΜΗΔΕΝ»

Στη συλλογή του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ, που αποτελείται από περίπου 4.000 αντικείμενα και πλούσιο αρχειακό υλικό (33.000 τεκμήρια), υπάρχουν τηλεφωνικές συσκευές όπως η γνωστή «ραπτομηχανή» ή L.M. Ericsson Skeleton του 1892, που σχεδιάστηκε από τον ίδιο τον Λαρς Μάγκνους Έρικσον, αλλά και αντιπροσωπευτικά δείγματα από κάθε δεκαετία, όπως τηλέφωνο με μανιβέλα, με καντράν, με πλήκτρα, ποπ συσκευές της δεκαετίας του ’70. Όλα τους υπήρξαν ένας διασκεδαστικός γρίφος για τους Ζoomers και τους Άλφα της παρέας, που στάθηκαν επίσης απορημένοι μπροστά στα τηλεγραφήματα (8.000 υπάρχουν στη συλλογή του μουσείου), στις τηλεφωτογραφίες (13.500, από το 1949 έως το 1990 όλη η πολιτική, πολιτιστική, αθλητική ιστορία της χώρας και το αστυνομικό ρεπορτάζ), στους μορσικούς τηλέγραφους, στις ασύρματες, δορυφορικές και κινητές συσκευές, στον τηλεφωνικό θάλαμο που λειτουργούσε στην πλατεία Κοραή τη δεκαετία του 1930 και στον κερματοδέκτη. Η εξέλιξη του μουσείου υπήρξε και παραμένει προσωπικό όραμα και στοίχημα της executive director εταιρικής επικοινωνίας και βιώσιμης ανάπτυξης του Ομίλου ΟΤΕ, Ντέπης Τζιμέα. «Ο στόχος είναι να γίνει κατανοητό πόσο ραγδαία αλλά και σημαντική είναι η εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών και να διαφυλαχθεί αυτή η εξελικτική πορεία για τα παιδιά μας και τις επόμενες γενιές», σημειώνει. «Πρόκειται για έναν μαγικό κόσμο τηλεπικοινωνιών που ταυτόχρονα προσφέρει ένα ταξίδι στην ιστορία της Ελλάδας». Το μουσείο επισκέπτονται περισσότεροι από 15.000 άνθρωποι σε ετήσια βάση, ενώ διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες (προσχολική ηλικία, παιδιά Δημοτικού, έφηβοι, άνθρωποι τρίτης ηλικίας).

Μαμά, τι είναι το σταθερό τηλέφωνο;-3
Τηλεφωνική συσκευή-κομψοτέχνημα των αρχών του περασμένου αιώνα.

Στην Ελλάδα, βέβαια, οι γραμμές σταθερής τηλεφωνίας συνδέουν ακόμη σαν αόρατες φλέβες κομμάτια της επικοινωνίας μας –ενδεχομένως και λόγω του ότι κατά κανόνα η σύνδεση ενός σπιτιού στο Ιnternet γίνεται μέσω της γραμμής σταθερού–, οι συσκευές που χρησιμοποιούμε ωστόσο δεν θυμίζουν σε τίποτα αυτές περασμένων δεκαετιών, ούτε στο μέγεθος, ούτε στη λειτουργία, ούτε φυσικά στον σχεδιασμό. Τα καντράν σίγησαν και οι ευμεγέθεις, χρωματιστές τηλεφωνικές συσκευές που ακουμπούσαν στο σεμεδάκι της γιαγιάς αποσύρθηκαν μαζί του, παίρνοντας τον δρόμο της λήθης. Στις ΗΠΑ, σε έρευνα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών που διεξήχθη το 2003, περισσότεροι από το 90% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι διαθέτουν σταθερό τηλέφωνο. Τον Ιούνιο του 2021 το ποσοστό είχε πέσει στο 30%. 

Μαμά, τι είναι το σταθερό τηλέφωνο;-4
Στο μουσείο φιλοξενείται το πρώτο τηλεοπτικό στούντιο που αγόρασε ο ΟΤΕ το 1968.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΒΙΝΤΑΤΖ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ

Αυτά τα μουσειακά κομμάτια, όμως, φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια βγαίνουν από τις οικιακές αποθήκες και τις σκοτεινές γωνιές των παλαιοπωλείων και διεκδικούν ξανά μια θέση στο τραπεζάκι του σαλονιού. Σε πρόσφατη επίσκεψη σε φιλικό σπίτι, είδα με έκπληξη σε μια γωνιά του καθιστικού ένα κόκκινο τηλέφωνο με καντράν, που από ό,τι έμαθα ανακαλύφθηκε σε μια εξόρμηση στο πατρογονικό σπίτι σε επαρχιακή πόλη. Στην αρχή ήταν μάλλον ένα διακοσμητικό καπρίτσιο, σταδιακά ωστόσο εξελίχθηκε σε σύμβολο μιας επιθυμίας για πιο αργούς ρυθμούς επικοινωνίας. Η υπερέκθεση στις οθόνες στη διάρκεια της πανδημίας, μου ομολόγησε η φίλη, ένιωσε να την καταβάλλει ψυχολογικά και σωματικά, δημιουργώντας της μια αποστροφή για τις έξυπνες συσκευές, τις βιντεοκλήσεις, τα βιαστικά μηνύματα, όλα θραύσματα επικοινωνίας που δημιουργούσαν ένα χαοτικό παζλ. Ανακάλυψε ότι μια συζήτηση στο σταθερό τηλέφωνο, αυτό που το καλώδιό του δεν σου επιτρέπει να κινηθείς σε όλο το μήκος και το πλάτος του σπιτιού κάνοντας ταυτόχρονα δουλειές, απαιτεί περισσότερη συγκέντρωση, εμπλοκή, δέσμευση. Ευνοεί την ουσιαστική επικοινωνία, περιορίζοντας τους περισπασμούς και το multitasking. Στις ΗΠΑ, εταιρείες που εμπορεύονται συσκευές σταθερών τηλεφώνων αναφέρουν θεαματική αύξηση στις παραγγελίες την τελευταία διετία. Αρκετοί νοσταλγοί των παλιών τηλεφώνων ή όψιμοι λάτρεις τους προχωρούν στην εγκατάσταση τηλεφωνικής γραμμής, ενώ κάποιοι απλώς συνδέουν μέσω bluetooth τη συσκευή με το smartphone τους, ώστε να πραγματοποιούν και να δέχονται κλήσεις. Με τον τρόπο αυτόν μπορούν να επικοινωνούν χωρίς να εκτίθενται σε όλες τις άλλες λειτουργίες των έξυπνων κινητών, η χρήση των οποίων αυξήθηκε κατακόρυφα στη διάρκεια των λοκντάουν, σε τέτοιο βαθμό που εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη έφτασαν στο σημείο να εξετάζουν το ενδεχόμενο να υποφέρουν από εθισμό στο smartphone τους. Έρευνα του Pew Research Center, που διεξήχθη τον περασμένο Απρίλιο, διαπίστωσε για παράδειγμα ότι από το 81% των ενηλίκων στις ΗΠΑ που χρησιμοποιούσαν βιντεοκλήσεις για να επικοινωνήσουν με άλλους από την αρχή της πανδημίας, το 40% δήλωσαν ότι ένιωθαν «εξαιρετικά κουρασμένοι» από αυτές τις κλήσεις και το 33% είπαν ότι προσπάθησαν να μειώσουν τον χρόνο που περνούσαν στο Ιnternet ή στα κινητά τους τηλέφωνα. 

Μαμά, τι είναι το σταθερό τηλέφωνο;-5
Από το πρώτο κινητό που ζύγιζε δυόμισι κιλά έως τα smartphones.

ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΟΝ ΕΘΙΣΜΟ ΣΤΑ SMARTPHONES;

Παρότι η υπερβολική χρήση του smartphone και των οθονών δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη ως εθισμός από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση, όπως επισήμανε μιλώντας στους New York Times η Άννα Λέμπκε, ειδική στον εθισμό και καθηγήτρια ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, «υπάρχει ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός ειδικών της ψυχικής υγείας που αναγνωρίζουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να εθιστούν στα smartphones τους». Διευκρίνισε δε ότι ένας εθισμός ορίζεται από τρία χαρακτηριστικά: όταν η χρήση μιας ουσίας ή μια συμπεριφορά (όπως ο τζόγος) εκτελείται με τρόπους που μπορούν να θεωρηθούν εκτός ελέγχου ή ότι ξεπερνούν το αρχικό πλάνο, το να είναι κάποιος πολύ απασχολημένος με το να χρησιμοποιεί μια ουσία (ή να έχει μια συμπεριφορά) αυτόματα, χωρίς να το αποφασίζει ενεργητικά, και το να συνεχίζει τη χρήση παρά τις αρνητικές κοινωνικές, οργανικές και ψυχικές επιπτώσεις. 

Οι βίντατζ τηλεφωνικές συσκευές δεν πρόκειται φυσικά να αντικαταστήσουν τα κινητά τηλέφωνα που εξυπηρετούν πολύ περισσότερες και διαφορετικές ανάγκες από την επικοινωνία. Μπορούν ωστόσο να γίνουν η αφορμή και το μέσο για ουσιαστικότερη επικοινωνία και διαπροσωπική επαφή.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή