Στο πρώτο πλάνο βλέπουμε τον Εμπουμπεκίρ και την Γκόνζα να περπατούν με την πλάτη στον φακό στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Σε λίγα δευτερόλεπτα διακρίνουμε τα πρόσωπά τους, ακούμε τη φωνή τους. Μας συστήνονται, μαθαίνουμε την ιστορία τους, πόσο γρήγορα αποφάσισαν να παντρευτούν. Βγάζουν σέλφι με φόντο το Ηρώδειο και τον Παρθενώνα, υπάρχει σίγουρα κάτι καθησυχαστικά ανέμελο στις αφηγήσεις τους, παρ’ όλα αυτά ανάμεσα στις παύσεις, στα επιδέξια ζουμ της κάμερας και κυρίως στα βλέμματα των δύο Τούρκων προσφύγων πλανάται μια υποψία τραγωδίας.
Να είναι η ανοικτή πληγή της υποχρεωτικής αυτοεξορίας, μοίρα κοινή για περίπου 80.000 Τούρκους που μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία έφυγαν παράνομα από τη χώρα για να γλιτώσουν τις φυλακές του Ερντογάν που σκιάζει τα πρόσωπα της Γκόνζα και του Εμπουμπεκίρ Καρά στην αθηναϊκή τους βόλτα; Να είναι η ψευδαίσθηση ελευθερίας που προσφέρει μια γειτονική χώρα, τόσο μακριά αλλά και τόσο επικίνδυνα κοντά, για να καταλαγιάσει τον φόβο και να πάρει μακριά τα φαντάσματα που άφησαν πίσω τους; Να είναι η πικρή γνώση ότι η ζωή στην πατρίδα τους συνεχίζεται σαν να μη συνέβη τίποτα, σαν να μη διαλύθηκαν οι ζωές τόσων ανθρώπων, που κατηγορήθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη ως επικίνδυνοι τρομοκράτες;
Τελειώνοντας το ντοκιμαντέρ Αόρατοι, έμεινα για μερικά λεπτά ακίνητος. Γνωρίζοντας τη δουλειά της Μαριάννας Κακαουνάκη τόσο στην Καθημερινή όσο και στην τηλεόραση (για έντεκα χρόνια ήταν αναπόσπαστο μέλος στην ομάδα των Φακέλων), ήμουν θεωρητικά προετοιμασμένος για μια ιστορία που πραγματικά αξίζει τον κόπο. Αλλά αυτό που είδα με ξεπέρασε. Η Κακαουνάκη κατάφερε να επιβληθεί σε ένα δημοσιογραφικά συναρπαστικό αλλά ταυτόχρονα ακατάβλητο τεχνικά και συναισθηματικά υλικό, παραδίδοντας ένα κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ υψηλού επιπέδου (το πρώτο στο πλούσιο βιογραφικό της). Έτσι, ίσως, εξηγείται η υποδοχή του από τα ξένα φεστιβάλ ακόμα και σε συνθήκες πανδημίας· η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Απρίλιο στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπεγχάγης, ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Τώρα που οι Αόρατοι ετοιμάζονται για την αθηναϊκή τους πρεμιέρα, τη ρωτάω πώς αισθάνεται και αν αυτό το ταξίδι τής έμαθε κάτι που δεν ήξερε για τον εαυτό της. «Ανυπομονώ. Τίποτα δεν ήταν αυτονόητο σε αυτό το ταξίδι. Το μόνο για το οποίο ήμουν σίγουρη ήταν η αδιαπραγμάτευτη απόφασή μου να επικεντρωθώ στο ανθρώπινο στοιχείο. Μόνο έτσι θα μπορούσα να φτάσω εκεί που ήθελα». Όσο για τα μαθήματα που πήρε από τους «συνταξιδιώτες» της (εκτός από το ζεύγος Καρά, παρακολουθούμε και τον Αχμέτ, έναν γιατρό που έφτασε στην Ελλάδα το 2017 αποφασισμένος να ξεκινήσει μια δεύτερη ζωή εδώ), το πρώτο που της έρχεται να πει είναι αυτό: «Πάντα θα με συγκλονίζει η ιδέα τού πόσο εύκολα μπορείς να βρεθείς στη θέση αυτών των ανθρώπων. Η ζωή μας δεν διαφέρει στην ουσία σε τίποτα και μοιραία ταυτίζεσαι μαζί τους. Συνειδητοποιείς πόσα μας συνδέουν και πραγματικά κλονίζεσαι».
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα επιτεύγματα της Κακαουνάκη (που είχε και τη σκηνοθετική επιμέλεια του φιλμ) είναι η φυσικότητα των πρωταγωνιστών της. Πώς είναι δυνατόν άνθρωποι τόσο ταλαιπωρημένοι, που ζουν τα τελευταία χρόνια βουτηγμένοι στον φόβο και η ελάχιστη αποκάλυψη της ταυτότητάς τους ισοδυναμεί με κινδύνους υπαρξιακών διαστάσεων, να δέχονται να δείξουν το πρόσωπό τους σε μια ελληνική παραγωγή; «Ήταν μια διαδικασία που πήρε πολύ χρόνο, από τα πρώτα μου ρεπορτάζ σχετικά με το θέμα στην Καθημερινή μέχρι τα γυρίσματα, χρόνος που μετριέται σε χρόνια. Τους ζητούσα κάτι που έμοιαζε αδιανόητο. Αλλά με τον καιρό υπήρξε εμπιστοσύνη και εκ μέρους τους μια πρωτοφανής δύναμη και αποφασιστικότητα να πουν την ιστορία τους σαν να μην είχαν πια να χάσουν κάτι περισσότερο».
Αν βρεθείτε στον Δαναό στις 9 ή 10 Απριλίου, είμαι σίγουρος ότι θα καταλάβετε πολύ καλύτερα αυτή την τελευταία φράση.
INFO:
Το ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους Αόρατοι της Μαριάννας Κακαουνάκη θα προβληθεί στις 9 και 10 Απριλίου στον ΔΑΝΑΟ (Λ. Κηφισίας 109, 5μμ). Οι Αόρατοι υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του incubator του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού iMEdD.