Όλα ξεκίνησαν ένα πρωινό που κοίταξα τον κάδο των σκουπιδιών στην κουζίνα μου. Φλούδες φρούτων, χαρτικά, συσκευασίες πλαστικές και γυάλινες, όλα μαζί σε μια σακούλα που θα κατέληγε στα κοινά σκουπίδια. Και μετά από εκεί, πού;
Δεν είναι εύκολο να σταματήσει κάποιος να χρησιμοποιεί πλαστικό, και χρειάζεται πολύς χρόνος και προσπάθεια στην αρχή ώστε να το κάνει μηχανικά στην καθημερινότητά του. Αναρωτήθηκα λοιπόν τι μπορώ να κάνω ώστε να βάλω κι εγώ ένα μικρό λιθαράκι στη μείωση του οικολογικού μου αποτυπώματος. Ξεκίνησα από τα εύκολα: ανακύκλωση στο σπίτι. Ξεχωριστός κάδος για συσκευασίες, για χαρτικά, για γυαλί, για οργανικά – εδώ στάθηκα τυχερή, γιατί ο Δήμος Χαλανδρίου προσφέρει ένα καλά οργανωμένο πρόγραμμα ανακύκλωσης οργανικών απορριμμάτων, τοποθετώντας καφέ κάδους κομπόστ σε πολλά σημεία. Αμέσως τα μη ανακυκλώσιμα απορρίμματα μειώθηκαν σημαντικά.
Η επόμενη κίνησή μου ήταν να σκεφτώ ποια από τα συσκευασμένα σε πλαστικό προϊόντα που αγοράζω μπορώ να τα αντικαταστήσω. Αποδείχθηκε και αυτό σχετικά εύκολο. Φρούτα και λαχανικά από τον μανάβη σε τσάντα πολλαπλών χρήσεων, αυγά σε χάρτινη συσκευασία, σαπούνι μπάρα αντί για αφρόλουτρο, γιαούρτι σε γυάλινο βάζο, όσπρια και ξηροί καρποί χύμα σε υφασμάτινη τσάντα, για να σας δώσω μερικές μόνο ιδέες.
Και μετά πάμε στο γραφείο – καφές take away, καλαμάκι, πλαστικό μπουκάλι νερό, μεσημεριανό φαγητό σε πλαστική συσκευασία, μαχαιροπίρουνα μέσα σε πλαστική σακούλα. Σύμφωνα με τη WWF Αυστραλίας (wwf.org.au), οι χρόνοι αποσύνθεσης των παραπάνω είναι: 450 χρόνια για τον καφέ take away σε πλαστικό και το μπουκάλι νερό, 200 χρόνια για καλαμάκι και μαχαιροπίρουνα, από 20 χρόνια και πάνω η σακούλα.
Όταν συνειδητοποίησα ότι το μπουκάλι νερό που θα πάρω βιαστικά από το περίπτερο θα συνεχίσει να υπάρχει για εκατοντάδες χρόνια και πιθανότατα θα καταλήξει στη θάλασσα, πήρα την απόφαση να το καταργήσω. Σταδιακά, άρχισα να αλλάζω τις συνήθειές μου. Για τον καφέ, είτε τον πάρω take away είτε από το γραφείο, θα χρησιμοποιήσω το ποτήρι μου και ένα πτυσσόμενο μεταλλικό καλαμάκι που κουβαλάω πάντα μαζί – η γεύση και το άρωμά του άλλωστε αναδεικνύονται καλύτερα στο γυάλινο ποτήρι μου. Όταν παίρνω φαγητό από το εστιατόριο, το βάζω σε επαναχρησιμοποιούμενο δοχείο και, εάν είναι απαραίτητη η σακούλα, θα χρησιμοποιήσω κομποστοποιήσιμη. Για το νερό χρησιμοποιώ το θερμός και, εάν αδειάσει και βρίσκομαι στον δρόμο, θα προσπαθήσω να το γεμίσω κάπου ή αλλιώς θα ψάξω για boxed water, που πλέον είναι διαθέσιμο και στην Ελλάδα.
Πολλές φορές μού έχουν πει ότι η προσπάθειά μου έχει μηδαμινό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικολογική καταστροφή. Ενδεχομένως, αλλά η συνειδητοποίηση και η ενημέρωση μπορεί να φέρει μεγάλες αλλαγές. Σκεφτόμαστε για παράδειγμα ότι το ρόφημα στο χάρτινο ποτήρι δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, γιατί το χαρτί θα λιώσει. Δεν ξέρουμε όμως ότι τα περισσότερα από τα χάρτινα ποτήρια στα take away έχουν πλαστική μεμβράνη και θα λιώσουν το λιγότερο σε 30 χρόνια! Οι εθελοντές που καθαρίζουν κάθε χρόνο τις παραλίες συλλέγουν τόνους πλαστικού. Πόσο ειδυλλιακό θα ήταν το ελληνικό καλοκαίρι αν δεν είχαν καθαριστεί;
Το καλό νέο είναι ότι όλο και περισσότερες επιχειρήσεις αναζητούν βιώσιμες λύσεις στην παραγωγή τους. Ως καταναλωτές έχουμε πια αρκετές επιλογές και στο σούπερ μάρκετ – μπορούμε να βρούμε χαρτικά και ζυμαρικά σε χάρτινη συσκευασία, ρύζι σε υφασμάτινη, καθαριστικά σε ανακυκλωμένο μπουκάλι. Η χρήση της πλαστικής σακούλας μειώθηκε, τα σούπερ μάρκετ απέκτησαν βιοαποικοδομήσιμες. Σε κάποιες χώρες όπως στην Αγγλία, μπορείς να κάνεις refill στα καθαριστικά σπιτιού. Θα ήταν πολύ χρήσιμο και πολύ οικονομικό να μπορεί να γίνει αυτό και στα σούπερ μάρκετ της χώρας μας. Στη βιομηχανία της ομορφιάς έχει ήδη ξεκινήσει το refill καλλυντικών από κάποια brands και στη μόδα όλο και περισσότεροι σχεδιαστές αγκαλιάζουν το sustainability – ρούχα και παπούτσια από ανακυκλωμένα υλικά, οργανικό ή ανακυκλωμένο βαμβάκι και ανακυκλωμένο πολυεστέρα, τσάντες από πλαστικά απορρίμματα. Σε άλλες πάλι ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία ή η Δανία, υπάρχει πρόστιμο για τα νοικοκυριά που δεν ανακυκλώνουν σωστά τα απορρίμματά τους.
Τα τελευταία δύο χρόνια, όσοι ασχολούνται με την οικολογία μιλάνε για επιδημία πλαστικών (plastic pandemic). Αναγκαστήκαμε να βάλουμε στην καθημερινότητά μας μάσκες και γάντια μιας χρήσεως, αντισηπτικά, τεστ, όλα σε πλαστικές συσκευασίες. Οι ποσότητες είναι τεράστιες και τα περισσότερα από αυτά δεν ανακυκλώνονται. Η θαλάσσια ζωή κινδυνεύει από τα μικροπλαστικά που απελευθερώνονται σε ποτάμια και ωκεανούς και συνεχώς διενεργούνται και δημοσιεύονται μελέτες για το μέγεθος της επικινδυνότητάς τους για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Η αλλαγή δεν είναι εύκολη και δεν μπορεί να γίνει από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά τώρα περισσότερο από ποτέ είναι απολύτως αναγκαία. Σε όλους αρέσει η φύση, το βουνό, η θάλασσα. Το περιβάλλον μάς καλεί να το βοηθήσουμε, ώστε να συνεχίσουμε να το απολαμβάνουμε. Από πού θα κάνουμε την αρχή; Από τα πλαστικά απορρίμματα του σπιτιού μας, ακολουθώντας τον κανόνα των 3Rs – Reduce, Reuse, Recycle (Μείωσε, Επαναχρησιμοποίησε, Ανακύκλωσε).