Το ηλεκτρικό ήρθε στο Λυγουριό το ’61, μέσα σε μία νύχτα που λένε, γιατί ερχόταν στην Επίδαυρο για παράσταση η Κάλλας. Έως τότε, ούτε δρόμοι υπήρχαν καλά καλά ούτε ξενοδοχεία βέβαια. Στα σπίτια μας έμεναν οι ηθοποιοί και πλένονταν έξω με το καζάνι, δεν είχαμε μπάνια. Έτσι γίναμε σαν οικογένεια. Έγιναν εκείνοι λίγο χωριάτες, εμείς παλέψαμε να εκσυγχρονιστούμε και βρεθήκαμε κάπου στη μέση. Όλοι οι Λυγουριώτες πήγαιναν τότε στις πρόβες. Μάθαιναν όλη την τραγωδία απέξω», μου περιγράφει με νοσταλγία η κυρία Κάκια, ανάμεσα σε κάδρα με τη Μαρία Κάλλας, τη Μελίνα Μερκούρη, τον Αλέξη Μινωτή. «Στην Κάκια και στον Λεωνίδα» αφιερώνουν τα ιερά τέρατα, στο ζεύγος Λιακόπουλου δηλαδή, που έκανε το καφενείο στο Λυγουριό ονομαστή ταβέρνα, για να μπορούν να τρώνε οι θίασοι που έρχονταν από το ’50 για παραστάσεις.
Βοήθησαν κι εκείνοι, βέβαια, την κατάσταση: Η Παξινού, για παράδειγμα, έμαθε στην κυρία Κάκια να μαγειρεύει. Εκεί τρώνε ακόμη, τιμώντας την παράδοση, όλοι οι θίασοι της Επιδαύρου (και όποιος άλλος κάνει εγκαίρως κράτηση) μετά τις παραστάσεις. Αντίστοιχες ιστορίες ωστόσο θα ακούσετε παντού εδώ, αφού όλοι οι Λυγουριώτες μεγάλωσαν μέσα στο αρχαίο θέατρο, το οποίο απέχει από το χωριό 5 χιλιόμετρα. Αυτό το γιγαντιαίο αυτί ή κοχύλι, όπως παρομοιάζεται, καθόρισε και το μέλλον της περιοχής. Ήρθε στο φως το 1881 και αναβίωσε το αρχαίο δράμα ήδη από το 1938 με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη και με Ηλέκτρα την Παξινού. Επισήμως η αναβίωση ξεκίνησε το 1955 με την Εκάβη του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, κι έκτοτε το Φεστιβάλ Επιδαύρου έγινε θεσμός.
Το θέατρο με την αξεπέραστη ακουστική χτίστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και μετά την ανακατασκευή τον 2ο αι. π.Χ. χωρούσε 14.000 θεατές. Τότε χρησίμευε για τους μουσικούς και δραματικούς αγώνες που γίνονταν κατά τη διάρκεια των εορτασμών προς τιμήν του Ασκληπιού. Γιατί αυτό που αγνοεί ο περισσότερος κόσμος είναι ότι το θέατρο αποτελεί τμήμα του ξακουστού στον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο Ασκληπιείου της Επιδαύρου (τηλ. 27530-22009, ανοιχτά 08.00-20.00, εισιτήριο 12 ευρώ), το οποίο σήμερα συγκαταλέγεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να φτάσετε εδώ μερικές ώρες νωρίτερα, για να περιηγηθείτε στον αρχαιολογικό χώρο που εκτείνεται δίπλα στο θέατρο. Να δείτε τη Θόλο, τη στοά του Αβάτου του Ιερού, το Καταγώγιο, το ιερό «κτίριο Ε», το Τελετουργικό Εστιατόριο, το Στάδιο και φυσικά το μικρό αρχαιολογικό μουσείο, το οποίο, παρότι δεν ανταποκρίνεται στη σπουδαιότητα του χώρου και στις σύγχρονες μουσειακές επιταγές, δίνει σημαντικές πληροφορίες για το σπουδαιότερο θεραπευτικό κέντρο της αρχαιότητας που συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τον 6ο αι. μ.Χ., μετά δηλαδή την απαγόρευση της αρχαίας λατρείας. Πολύ ενδιαφέρον έχουν τα ιατρικά εργαλεία και οι επιγραφές, τα οποία, σύμφωνα με τους ειδικούς, μαρτυρούν τη μετάβαση από τη θεϊκή ίαση στην ιατρική επιστήμη – δυστυχώς, για τα πρώτα δεν υπάρχουν επεξηγήσεις.
Πρόταση για μονοήμερη
Η κίνηση της περιοχής συγκεντρώνεται στην Παλαιά Επίδαυρο και γύρω από αυτή, στο λιμανάκι, στη μαρίνα, στις ταβέρνες, στα ξενοδοχεία. Η αισθητική και οι παροχές μοιάζουν ξεχασμένες σε περασμένες δεκαετίες, ωστόσο οι πάντες χαίρονται που δεν αλλάζει τίποτε από καλοκαίρι σε καλοκαίρι. Τα ξενοδοχεία είναι παλαιάς κοπής και οι ταβέρνες, όπως τα Κλήματα, ετοιμάζουν καθημερινά δεκάδες ταψιά με μαγειρευτά. Εδώ βρίσκονται οι παραλίες Βαγιωνιά και Καλαμάκι (5 λεπτά περπάτημα) με τα δέντρα ως το νερό. Τα απογεύματα, στη μικρή περατζάδα στήνεται για περισσότερα από 20 χρόνια η έκθεση αγροτουρισμού με προϊόντα και δημιουργούς από τον Νομό Αργολίδας. Μπορείτε επίσης να κάνετε τον ωραίο περίπατο ως τη χερσόνησο και παραλία Νησί και να λοξοδρομήσετε ως τη Μικρή Επίδαυρο. Πρόκειται για το μικρό αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, το οποίο, παρότι δεν είναι επισκέψιμο ως αρχαιολογικός χώρος, φιλοξενεί μουσικές και θεατρικές παραστάσεις από το 1995. Χωράει 2.000 άτομα, αφού χρησιμοποιούνταν μόνο από τους κατοίκους της αρχαίας πόλης που βρισκόταν εδώ.
Τα θεμέλια του αρχαίου λιμανιού είναι στον βυθό του κόλπου, σε ρηχά νερά, και μπορείτε εύκολα να τα δείτε με μάσκα κολυμπώντας από την παραλία Γκλιάτη. Εκεί θα βρείτε και την ταβέρνα Αθηνά, στον χώρο της οποίας εκτίθενται και διατίθενται τα προϊόντα του κτήματος Athina Ecofarm, που εξειδικεύεται στα βότανα με συλλογή απευθείας από τη φύση, αλλά και στην ελιά και στο λάδι, για τα οποία πραγματοποιείται δωρεάν γευσιγνωσία.
Από τις πιο δημοφιλείς παραλίες της περιοχής είναι και το διπλανό Γιαλάσι, όπου βρίσκονται τα κάμπινγκ και τα δύο δημοφιλή beach bars – των ξενοδοχείων Apollon και Hellas. Εδώ βρήκαμε το πιο ιδιαίτερο εστιατόριο της περιοχής, το Καλογερικόν, με τον υπέροχο κήπο, ενώ κοντά βρίσκεται και η θρυλική disco Καπάκι, η οποία επίσης αποτελεί παράδοση για μπίρα μετά την παράσταση. Για πιο ήσυχες καταστάσεις, λίγο μακρύτερα, θα βρείτε την παραλία Παναγία με το ομώνυμο εκκλησάκι. Εναλλακτικά, θα οργανώσετε μια θαλάσσια εκδρομή με καγιάκ, με την Tribal Kayak (τηλ. 6974-580898) που εδρεύει στο Γιαλάσι, και θα ανακαλύψετε άγνωστες παραλίες και σπηλιές ή τη βυθισμένη πόλη.
Κάποτε ήσυχη παραλία ήταν και η Πολεμάρχα, βόρεια της Παλαιάς Επιδαύρου, στην οποία οδηγεί ένας βατός χωματόδρομος 2 χιλιομέτρων. Τα πεύκα εδώ αγγίζουν στην κυριολεξία το νερό, οι φυσικές σκιές είναι απεριόριστες, η παραλία έχει πέτρες και τα πιο ωραία νερά της περιοχής (προσοχή στους αχινούς). Το μυστικό διέρρευσε και πλέον δεν θα είστε μόνοι, αφού την επισκέπτονται αρκετά σκάφη αλλά και ελεύθεροι κατασκηνωτές.
Βόλτα στο μουσείο
Εκτός από το κολύμπι, μπορείτε να κάνετε και μερικές βόλτες. Η περιοχή είναι καταπράσινη, με πορτοκαλεώνες, ελιές και πεύκα και διάσπαρτα μυκηναϊκά κατάλοιπα, για τα οποία θα σας ενημερώνουν πινακίδες, αλλά δεν σώζονται ικανοποιητικά. Σε κοντινή απόσταση πάντως αξίζει να εντοπίσετε τη μυκηναϊκή γέφυρα κοντά στο χωριό Αρκαδικό – είναι δίπλα στον κεντρικό δρόμο. Στα Γιαννουλαίικα βρίσκονται και δύο ωραίοι καταρράκτες που προσεγγίζονται με πεζοπορία 15 λεπτών, ωστόσο διαθέτουν νερό ανάλογα με την εποχή ή τη χρονιά (φέτος είναι στεγνοί). Στο Λυγουριό οι περισσότεροι θα σας στείλουν για το «παγωτό Επιδαύρου», το οποίο παρασκευάζουν με ντόπιο γάλα οι νεαροί αδελφοί Γιάννης και Αργύρης Οψιμούλης σε περισσότερες από 35 γεύσεις.
Υπάρχουν και άλλα αξιοθέατα, όπως οι πολλές βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες και κυρίως το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κωτσιομύτη (museum-kotsiomitis.gr, 10.00-15.00), που δημιούργησαν και λειτουργούν με μεράκι ο Βασίλης και η Αναστασία Κωτσιομύτη. Θα δείτε τη μοναδική στο είδος της συλλογή αμμωνιτών της Επιδαύρου και παράλληλα την πλουσιότερη στην Ελλάδα συλλογή ορυκτών και απολιθωμάτων με κοράλλια, κορμούς δέντρων, ψάρια, όστρακα, έντομα – κάποιοι απολιθωμένοι οργανισμοί φτάνουν σε ηλικία ακόμα και τα 530 εκατομμύρια έτη.
Στη Νέα Επίδαυρο, αντίθετα, μπορείτε να πάτε για λίγη σύγχρονη ιστορία, αφού εκεί έγινε η Α΄ Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, όπου ψηφίστηκε η ανεξαρτησία της Ελλάδας και το πρώτο σύνταγμα – τότε ορίστηκε και η γαλανόλευκη ως εθνικό σύμβολο. Θα δείτε το σχετικό μνημείο και, αν έχετε διάθεση, μπορείτε να ανεβείτε στην κορυφή του λόφου με τα ερείπια του βυζαντινού κάστρου, τη θέα και το εκκλησάκι του Αϊ-Γιάννη του Θεολόγου. Αν, αντίθετα, προτιμάτε λιγότερη δράση και λιγότερες αναπόφευκτες σκέψεις για την πορεία και την εξέλιξη του ελληνικού κράτους, τότε στο λιμανάκι της Νέας Επιδαύρου θα βρείτε και παραλία και ουζερί. Άλλωστε, τα πάντα εδώ ξεκίνησαν από την υγεία και την ευεξία!
