ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ. Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα φουρνιά σαραντάρηδων Αργεντινών (Νέουμαν, Σβέμπλιν, Προν κ.ά.), η οποία γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα μετά τη γνωριμία μας με τον Ρόκε Λαράκι.
Ο Μητροφάγος (εκδ. Αντίποδες) είναι μια ιστορία ή μάλλον δύο ιστορίες –αφού ουσιαστικά αποτελείται από δύο νουβέλες που εν μέρει συνδέονται– για το ανθρώπινο όριο, για την παράλογη αναζήτηση απαντήσεων, για τους συμβολισμούς του σώματος. Για κάποια πειράματα σε ένα σανατόριο της Αργεντινής στις αρχές του 20ού αιώνα και για ένα ακραίο καλλιτεχνικό εγχείρημα στη σύγχρονη εποχή.
Στα όρια της πρόκλησης, γκροτέσκο, ανατριχιαστικό και συγχρόνως αστείο, κάτι ανάμεσα σε λογοτεχνική άσκηση και μεταμοντέρνο φιλοσοφικό στοχασμό. Στην ίδια γενιά ανήκει και η Μαρία Γκάινσα, η οποία, όπως ακριβώς και στο προηγούμενο βιβλίο της (Οπτικό νεύρο, εκδ. Opera), αξιοποιεί την έτερη ιδιότητά της (κριτικός τέχνης): Το Μαύρο φως (εκδ. Λέμβος) είναι μια παράξενη ιστορία για τον κόσμο της ζωγραφικής και της πλαστογραφίας. Και ενώ λαμβάνει διαστάσεις μυστηρίου και «ξεγελάει» τον αναγνώστη, παραμένει μια ιστορία για τη ζωή και τους λαβυρίνθους της.
Αργεντίνα είναι και η Άνα Μαρία Σούα, εξπέρ του μικροδιηγήματος, την οποία είχαμε γνωρίσει παλιότερα με την Ονειροπαγίδα (εκδ. Απόπειρα). Τώρα διαβάζουμε τη συλλογή Σκυλίσια ζωή από τις εκδόσεις Βακχικόν. Η φαντασία της δεν έχει κανένα όριο. Πολύ ωραίο.
ΠΕΡΟΥ. Καινούργιο μυθιστόρημα από τον Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, Αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού (εκδ. Καστανιώτη), ένας τίτλος που παραπέμπει στην τυφλή πίστη, στον φανατισμό και στα πιο σκοτεινά μυστικά μιας χώρας. Ο Ρονκαλιόλο καταξιώνεται σιγά σιγά ως μία από τις πιο ισχυρές φωνές της ηπείρου.
ΚΟΥΒΑ. Ένα νέο έπος από τον Λεονάρδο Παδούρα, Σαν σκόνη στον άνεμο (εκδ. Καστανιώτη): Οικογενειακά μυστικά που συνδέονται με την ιστορία της χώρας, στιγμές στην Αβάνα, οι δεσμοί με τις ΗΠΑ. Πολιτικό μυθιστόρημα με μεγάλη ευαισθησία.
ΤΡΙΝΙΝΤΑΝΤ. Η Άνταμ Κλερ σχεδιάζει τον τέλειο ηθικό γρίφο με φόντο τη ζωή μιας οικογένειας σε μια επαρχία του Τρινιντάντ. Κάποιες φορές φταίει η κακιά η μοίρα, κάποιες φταίνε τα λάθος όνειρα (κάποιες άλλες και τα δύο). Το Χρυσό παιδί κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg.
ΧΙΛΗ. Οι φανατικοί μπολανιστές τρίβουν τα χέρια τους γι’ αυτό το απρόσμενο δώρο: Το Συμβουλές από έναν μαθητή του Μόρρισον σε έναν φανατικό του Τζόις (εκδ. Άγρα) είναι ένα σύντομο μυθιστόρημα που έγραψε ο Ρομπέρτο Μπολάνιο τη δεκαετία του ’80, από κοινού με τον Α. Γκ. Πόρτα.
ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ. Το Θα ’ναι νύχτα στο Καράκας (εκδ. Πατάκη) είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Καρίνα Σάινθ Μπόργο. Πρωταγωνιστεί μια γυναίκα που πενθεί τη μητέρα της αλλά και την πόλη της, τη χώρα της. Η σύγχρονη Βενεζουέλα, άγρια, μπερδεμένη.
ΜΕΞΙΚΟ. Μια ωραία οικογενειακή ιστορία: η κόρη του Μεξικανού ποιητή και πεζογράφου Σαλβαδόρ Ελισόντο, Πία Ελισόντο, φωτογράφος, παντρεύτηκε κάποτε τον σκηνοθέτη Ροντρίγο Γκαρσία, γιο του Κολομβιανού νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Ο γιος τους, Ματέο Γκαρσία Ελισόντο, 34 ετών, τιμώντας την κληρονομιά των παππούδων του, στράφηκε στη λογοτεχνία.
Μάλιστα, στο πρώτο του μυθιστόρημα, Ραντεβού με τη Λαίδη (εκδ. Καστανιώτη), τιμά επίσης τη λογοτεχνική κληρονομιά του Μεξικού, βαδίζοντας στα χνάρια του Χουάν Ρούλφο· ένας νεαρός φτάνει σ’ ένα χωριό στα σύνορα του κόσμου και ζει εκεί, ανάμεσα σε εφιάλτες και ουσίες, παραδομένος στη σκοτεινή έλξη του τέλους.
Φεμινισμός και μεταφυσική
Η Μάριαν είναι μια ηλικιωμένη, βαρήκοη γυναίκα που αγαπάει τις γάτες και την κότα της. Η καλύτερη φίλη της, Καρμέλα, της δωρίζει ένα ακουστικό κέρας που της επιτρέπει να ακούει. Έτσι μαθαίνει ότι ο γιος της θα την κλείσει σε έναν οίκο ευγηρίας.
Χωρίς να έχει επιλογή, βρίσκεται σε έναν αλλόκοτο χώρο μαζί με άλλες ηλικιωμένες γυναίκες, οι οποίες μένουν σε δωμάτια σε παράξενα σχήματα. Όλες δέχονται μια περίεργη κατήχηση υπό το άγρυπνο βλέμμα του πορτρέτου μιας ηγουμένης που τους κλείνει το μάτι.
Η ιστορία αυτής της καλόγριας κινεί όλη την ιστορία στο Ακουστικό κέρας (εκδ. Αίολος), με τη σουρεαλιστική, εκκεντρική, εύθυμη αφήγηση της Λεονόρα Κάρινγκτον. Μέσα από ένα σωρό ιστορίες που ξεπηδούν ακατάπαυστα, η Μεξικανή καλλιτέχνις –γνωστή κυρίως για τους πίνακές της αλλά και τη δράση στο φεμινιστικό κίνημα του Μεξικού στα ’70s– δεν θέλει να παραποιήσει μέσω του μεταφυσικού την πραγματικότητα, κυρίως αιτείται μια ολότελα καινούργια, στον πυρήνα της οποίας εύχεται απελευθέρωση και διαφυγή, ως αντίσταση.
Για τους αναγνώστες, «ακουστικό κέρας» είναι ο εκκεντρικός και ορμητικός ρυθμός της γραφής της Κάρινγκτον, που μοιάζει να εκτροχιάζεται για να είναι σίγουρη ότι στην off-road πορεία του θα παρασύρει και τις ράγες-στερεότυπα του πατριαρχικού οικοδομήματος, του καθαγιασμένου κέρδους, της κάθε εξουσίας, του ρατσισμού απέναντι σε ό,τι διαφορετικό. Το ακουστικό κέρας χτυπά, αλλά κυρίως σπάει διάφορα τύμπανα. – Φωτεινή Σίμου
Δεσμοί αίματος
«Φόρεσα κόκκινα παπούτσια», είπε η 33χρονη Τζούλια Καμινίτο παραλαμβάνοντας το ιταλικό βραβείο Καμπιέλο, «για να αφιερώσω το βραβείο στις γυναίκες και στη δυνατότητά τους να διαβάζουν και να γράφουν οπουδήποτε».
Η Καμινίτο έκλεισε το μάτι με αυτή τη δήλωση στην ηρωίδα της, Αντόνια, μια μάνα τεσσάρων παιδιών που το σύστημα την έχει αποβάλει και ελπίζει τουλάχιστον η κόρη της, Γκάια, η έτερη ηρωίδα, να καταφέρει να βγει απ’ τον βούρκο και να ζήσει μια καλύτερη ζωή. Το Νερό της λίμνης δεν είναι ποτέ γλυκό (εκδ. Διόπτρα) είναι ένα μυθιστόρημα μητέρας-κόρης, ένα μυθιστόρημα γυναικείας εμπειρίας, ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης αλλά και ένα μυθιστόρημα πολιτικό, για την κοινωνική ανισορροπία στα σύγχρονα χρόνια της Ιταλίας.
Σε ένα εντελώς διαφορετικό κλίμα, στον νορβηγικό βορρά, η Χάνε Έρσταβικ γράφει ένα μυθιστόρημα μητέρας-γιου, εναλλάσσοντας μάλιστα περίτεχνα και συνεχώς την οπτική γωνία και δημιουργώντας μια ιδιάζουσα εσωτερική κινηματογράφηση. Το μυθιστόρημα λέγεται Αγάπη (εκδ. Καστανιώτη), μάλλον με μια δόση σαρκασμού. Η μητέρα μοιάζει αδιάφορη για τον 9χρονο γιο της και όσο η αφήγηση προχωράει, μια παγωμένη νύχτα, η ατμόσφαιρα γίνεται σκοτεινή, αινιγματική, ενοχλητική.
ΓΙΑΓΙΑ – ΕΓΓΟΝΗ: Ένα 13χρονο κορίτσι μεγαλώνει στο ορφανοτροφείο μιας χώρας του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, την περίοδο μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, όταν μια μέρα εμφανίζεται η γιαγιά της – αμφότερες αγνοούσαν την ύπαρξη η μία της άλλης.
Ο Ούγγρος συγγραφέας Γκιόργκι Ντραγκομάν ανακατεύει μια οικογενειακή ιστορία με τις παραδόσεις της Ανατολικής Ευρώπης και την πολιτική της ιστορία, προσθέτει λίγο απ’ το φίλτρο του μαγικού ρεαλισμού και παραδίδει την Πυρά (εκδ. Κλειδάριθμος), ένα μείγμα συναρπαστικό. Η αφήγηση του κοριτσιού έχει κάτι μυστηριακό, μεθυστικό από τις πρώτες γραμμές.
Στους δρόμους
Με αρκετά βιβλία στο βιογραφικό του, αλλά πρωτοεμφανιζόμενος στην ελληνική γλώσσα, ο Σιλβέν Πριντόμ μάς συστήνεται με ένα μυθιστόρημα για το απρόβλεπτο της ζωής, τα διαφορετικά μονοπάτια της προσωπικής ελευθερίας και της ερωτικής επιθυμίας. Ο τίτλος παραπέμπει κάπως στον Κέρουακ: Στους δρόμους (εκδ. Στερέωμα).
Ένας συγγραφέας εγκαθίσταται σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Γαλλίας για να βρει τη γαλήνη, εσωτερικά και εξωτερικά, και να γράψει. Όμως εκεί συναντά έναν νεανικό φίλο, τον θρυλικό «ωτοστοπέρ», και έτσι απλά διαλύεται η ψευδαίσθηση ότι η ζωή είναι κάτι που κανείς μπορεί να ελέγξει.
Ο λόγος του Πριντόμ κοφτός, γοητευτικός. Στους δρόμους βρίσκονται και οι ηρωίδες της Γερμανίδας Λούσι Φρίκε, σε ένα γλυκόπικρο road novel που φτάνει και στην Ελλάδα. Στις Κόρες (εκδ. Κείμενα) βασίστηκε η όμορφη ταινία Tochter της Νάνα Νέουλ, την οποία ίσως πήρε το μάτι σας στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης.
Έφηβοι στη δεκαετία του 1930
Το μυθιστόρημα του Άλμπερτ Μπερτράν Μπας Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος (εκδ. Κλειδάριθμος) ξεκινά με μια εισαγωγική παράγραφο που καταλήγει στο εξής: «Ήπια μέχρι να πέσω ξερός, γέλασα μέχρι δακρύων, ονειρεύτηκα, έκλαψα και σκότωσα. Και ερωτεύτηκα. Τρεις φορές. Και τις τρεις την ίδια γυναίκα. Αυτή είναι η ιστορία μου».
Ωστόσο η ιστορία του ήρωα ξεκινάει λίγο νωρίτερα: έφηβος στη Βαρκελώνη του 1937, ισπανικός εμφύλιος, ο πατέρας του εξαφανίζεται, η μητέρα του σκοτώνεται και βρίσκεται ξαφνικά μόνος του σε μια σπηλιά στα σύνορα με τη Γαλλία. Εκεί γνωρίζει τη Χλόη.
Η ζωή ξεκινάει από την αρχή και η έντασή της θα είναι ασύλληπτη. Περίπου την ίδια στιγμή στο Αμβούργο, δύο δίδυμα στην εφηβεία τους, αγόρι και κορίτσι, βλέπουν τους γονείς τους να συλλαμβάνονται από το ναζιστικό καθεστώς και επιχειρούν ένα σχεδόν αδύνατο ταξίδι απόδρασης με προορισμό τη Δανία, όπου ζει μια μακρινή συγγενής τους.
Η Γερμανίδα (εκδ. Μίνωας) της Λίλι Γκράχαμ μεταφέρει τη φρίκη της εποχής με έναν πολύ άμεσο τρόπο, ως ώφειλε βεβαίως, με σημαντικές δόσεις συγκίνησης.
Ολλανδία, 1936. Μια κοπέλα φτάνει στον σταθμό του Άαχεν. Εκεί την περιμένει ένα άνδρας με μια ουλή στο πρόσωπο. Στο εξής θα είναι ο δάσκαλός της στην ξιφασκία. Άλλοτε ήταν φίλος του πατέρα της.
Η Ολλανδή παρθένος (εκδ. Βακχικόν) της Μαρέντε ντε Μόορ είναι ένα έξυπνο μυθιστόρημα που, παρά το ότι εκτυλίσσεται κάτω από τη σκιά που έρχεται να καλύψει τον κόσμο, πηγαίνει προς τα πίσω, στα φαντάσματα από το παρελθόν που στοιχειώνουν την Ευρώπη γενικά και τους ήρωες ειδικά.
Μικροί σταθμοί, μεγάλα ονόματα
ΤΟΥΡΚΙΑ. Κάθε νέο μυθιστόρημα του Ορχάν Παμούκ συνιστά σημαντική εκδοτική είδηση, ειδικά όταν έχουν περάσει κάποια χρόνια από το προηγούμενο. Στις Νύχτες πανούκλας (εκδ. Πατάκη) ο Τούρκος νομπελίστας περιγράφει το ξέσπασμα μιας επιδημίας στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, σε ένα επινοημένο νησί ανάμεσα στην Κρήτη και την Κύπρο. Ο Παμούκ στο μεταξύ βρέθηκε από το πουθενά μπλεγμένος, κατηγορούμενος ότι μέσα από το βιβλίο προσβάλλει τον Κεμάλ και την τουρκική σημαία.
ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΒΑΣΚΩΝ. Ο Μπερνάρντο Ατσάγα σε ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα που καλύπτει μισό αιώνα από την ιστορία της πατρίδας του και των ανθρώπων της. Το Σπίτια και τάφοι (εκδ. Εκκρεμές) πατάει στον μαγικό ρεαλισμό και στην ανθρωπογεωγραφία της Χώρας των Βάσκων. Κέρδισε το Εθνικό Βραβείο της Ισπανίας το 2019.
ΣΚΩΤΙΑ. Το τρίτο μέρος της τετραλογίας των εποχών της Άλι Σμιθ. Μέσα από την Άνοιξη (εκδ. Καστανιώτη) η Σκωτσέζα συγγραφέας παρατηρεί τη σημερινή Βρετανία, τη σύγχυση της εποχής του Brexit, τις βαθιές πληγές των ανθρώπων που κατοικούν εκεί.
ΠΟΛΩΝΙΑ. Ένα παλιότερο μυθιστόρημα της νομπελίστριας Όλγκα Τοκάρτσουκ με τον παράδοξο τίτλο Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών (εκδ. Καστανιώτη). Μια ιστορία μυστηρίου («υπαρξιακό περιβαλλοντικό θρίλερ», κατά τον Guardian) τοποθετημένη σε ένα ξεχασμένο χωριό της πολωνικής επαρχίας. Ακτινογραφία της ψυχής της γης.
Η περίπτωση Λουτς Ζάιλερ
ΓΕΡΜΑΝΙΑ, 1989. Τα σύνορα ανοίγουν, μια αλλιώτικη εποχή ξεκινάει.
Ο πρώην Ανατολικογερμανός συγγραφέας Λουτς Ζάιλερ, από τα πιο ενδιαφέροντα ονόματα στα ευρωπαϊκά γράμματα, προσέγγισε εκείνη την εποχή στο πρώτο του μυθιστόρημα, Κρούζο, και το ξανακάνει τώρα στο Τρανζίστορ (εκδ. Πατάκη), που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη.
Η μεταφράστριά του, Πελαγία Τσινάρη, ανέλαβε να μας ξεναγήσει στον κόσμο του.
Ποια νιώθετε ότι είναι η αίσθηση του συγγραφέα για εκείνα τα χρόνια;
Η ευφορία. Σε αυτή την εποχή της αθωότητας και της κατάλυσης των νόμων, ξαναγεννιέται μια ολόκληρη χώρα, ξαναγεννιούνται όμως και τα πρόσωπα του μυθιστορήματος. Φτάνουν να κάνουν πράγματα αδιανόητα για τους ίδιους μερικούς μήνες πριν.
Το κυρίαρχο συναίσθημα το δίνει ο Καρλ, που τα μεταφέρει όλα με την περιέργεια και την απορία κάποιου που μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη της Ανατολικής Γερμανίας. Τον κινητοποιεί ο ενθουσιασμός, άλλοτε για μια γυναίκα, άλλοτε για το επάγγελμα του ποιητή. Και βέβαια, φτάνοντας στο Βερολίνο, πολλά πράγματα του είναι άγνωστα, από το αβοκάντο μέχρι το κορμάκι που φοράει η γυναίκα που έχει ερωτευτεί. Εδώ να πούμε ότι το βιβλίο έχει έντονο το στοιχείο του χιούμορ.
Ποιο στοιχείο καθιστά αυτό το βιβλίο ιδιαίτερο;
Ίσως το ότι μιλάει για έναν κόσμο που χάθηκε χωρίς ίχνος νοσταλγίας ή πικρίας. Το ότι είναι ένας ύμνος στην ελευθερία. Το ότι εστιάζεται σε αυτή την αίσθηση απεριόριστης ελευθερίας. Οι ήρωες κυνηγούν τα όνειρά τους, όσο απίθανα κι αν φαίνονταν και ανεξαρτήτως της ηλικίας τους. Ζουν τον έρωτα, τη φιλία ή και τον κίνδυνο, τραγικά συμβάντα, αλλά επιμένουν και συνεχίζουν.
Προφανώς, δεν διαβάζουμε κάποιο success story. Στην πορεία, έρχονται απογοητεύσεις, προσγείωση στην πραγματικότητα, περιορισμός εκείνης της πρώτης, απεριόριστης ελευθερίας. Οι ήρωες υποφέρουν, αμφιβάλλουν, αλλά η αίσθηση του καινούργιου που ανοίγεται μπροστά τους κυριαρχεί τελικά πάντα.
Μοιάζει με ένα βιβλίο δύσκολο στη μετάφραση. Ήταν;
Δύσκολο ως προς το να εξηγήσεις την τεχνική πίσω από αυτό το άκρως απολαυστικό ανάγνωσμα. Το μυθιστόρημα έχει πλήθος αυτοβιογραφικών στοιχείων και αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη (συναρπαστική) ιστορική περίοδο, τη Wende.
Όμως δεν καταγράφει απλώς το παρελθόν μέσα σε μια πλοκή. Ο συγγραφέας παίρνει ως αφετηρία το άμεσο βίωμα του κόσμου, των πραγμάτων και των λέξεων. Γράφει θεωρώντας τα πράγματα και τις λέξεις συστατικά στοιχεία της όρασης και της ακοής. Τον ενδιαφέρει πώς ηχεί το κείμενο. «Παίζει» με τις λέξεις, έχει πολλά λογοπαίγνια, μεταφορές, εικόνες, έντονο μυθοπλαστικό στοιχείο και την ίδια στιγμή φωτογραφίζει με ακρίβεια την πραγματικότητα.
Φαντασία
Δεν είναι κανένα μεγάλο μυστικό. Όλοι το ξέρουμε ότι ο Αίγκον Ταργκάριαν έφτασε με τους δράκους του στο Γουέστερος τρεις αιώνες πριν αρχίσει να πλησιάζει ο χειμώνας και γίνουν όσα έγιναν στη γνωστή ιστορία του Game of Thrones. Εδώ, λοιπόν, ο Τζορτζ Ρ. Ρ. Μάρτιν αφηγείται αυτή την ιστορία.
Το Φωτιά και αίμα (εκδ. Anubis) είναι η ιστορία των προγόνων της Καλίσι και η βάση του House of the Dragon, της σειράς που θα παρουσιάσει το ΗΒΟ σε περίπου έναν μήνα, ελπίζοντας να ξυπνήσει το ενδιαφέρον του παγκόσμιου κοινού, το οποίο η αλήθεια είναι πως έσβησε κάπως απότομα μετά το φινάλε της σειράς και τη συνεχιζόμενη καθυστέρηση του συγγραφέα να ολοκληρώσει τη λογοτεχνική εκδοχή της ιστορίας.
Δεν έχει βέβαια μόνο η Καλίσι προγόνους. Έχει και ο ίδιος ο Μάρτιν. Λογοτεχνικούς προγόνους. Αναφέρομαι στον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, διά χειρός του οποίου μπορούμε να διαβάσουμε το Μπέογουλφ (εκδ. Αίολος), δηλαδή την πεζόμορφη απόδοση του σημαντικότερου έπους της αγγλικής παράδοσης.
Η μετάφραση του Τόλκιν έμεινε στο συρτάρι του και δεν εκδόθηκε παρά μόνο πριν από λίγα χρόνια, τέσσερις δεκαετίες μετά τον θάνατό του. Στην όμορφη ελληνική έκδοση περιλαμβάνεται και το Sellic Spell, μια παραμυθένια διασκευή του μύθου.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr