Είναι πολύ σημαντικός ο αριθμός των ωρών που έχω αφιερώσει να σκέφτομαι ποιο είναι το κατάλληλο emoji για κάθε περίσταση. Οι ψηφιακές συζητήσεις μας μοιάζουν άδειες χωρίς καρδούλες και κίτρινα εκφραστικά προσωπάκια. Ευτυχώς υπάρχει ποικιλία και αυτή τη στιγμή μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα σε 3.460 εικονίδια, ενώ τον επόμενο χρόνο αναμένεται να κυκλοφορήσουν 31 ακόμα emojis, μεταξύ αυτών και τρεις καινούργιες αποχρώσεις για την καρδούλα, ένας γάιδαρος, μια ρίζα τζίντζερ και ένα θρησκευτικό σύμβολο του σιχισμού. Η ανάγκη, βέβαια, της επικοινωνίας μέσω εικόνων είναι πολύ προγενέστερη της εποχής των κινητών τηλεφώνων.
Σε ένα κεραμικό το οποίο βρέθηκε σε έναν αρχαίο τόπο ταφής στην Τουρκία, που χρονολογείται στον 17ο αιώνα π.Χ., συναντάται κάτι που θυμίζει πολύ το γνωστό smiley face emoji. Κατά κάποιον τρόπο και τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά ήταν μιας μορφής emoji, όπως και οι προϊστορικές σπηλαιογραφίες. Η καθιέρωση των «ψηφιακών ιερογλυφικών» ξεκινά βέβαια με την ευρεία χρήση των υπολογιστών στη δεκαετία των ’90s, όταν στα περιβόητα chatrooms γεννήθηκαν σύμβολα που αποτελούν την αρχέγονη μορφή των σημερινών emojis, όπως το : ), δηλαδή το ψηφιακό αντίστοιχο ενός χαμόγελου, ή το ; ), για να κλείσεις το μάτι, όταν λες κάτι πονηρό ή μια αστεία ατάκα – τα λεγόμενα emoticons. Σύμβολα τα οποία προσπάθησαν να μεταφέρουν μια συναισθηματική διάσταση στον γραπτό λόγο και να καθορίσουν τον τόνο της συζήτησης. Αν και η λέξη «emoji» παραπέμπει ακουστικά στην αγγλική λέξη «emotion» για το συναίσθημα, κάτι τέτοιο είναι απλή σύμπτωση, αφού πρόκειται για έναν συγκερασμό των ιαπωνικών λέξεων «e» (εικόνα), «mo» (γράφω) και «ji» (χαρακτήρας).
Τα πρώτα emojis δημιουργήθηκαν το 1999 από τον Ιάπωνα καλλιτέχνη Σιγκετάκα Κουρίτα, για χάρη της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας DOCOMO. Του ζητήθηκε να δημιουργήσει ένα σετ εικονιδίων, που θα μπορούν να επικοινωνήσουν πληροφορίες με έναν απλό τρόπο και χωρίς λέξεις. Στο σετ 176 εικονιδίων, το οποίο αυτή τη στιγμή ανήκει στην συλλογή εκθεμάτων του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, υπήρχαν εικονίδια για την τεχνολογία, τον καιρό, την κυκλοφοριακή κίνηση, αλλά ακόμα και τις φάσεις της σελήνης. Αντίπαλες εταιρείες άρχισαν να αντιγράφουν αυτή τη νέα γλώσσα και κάπως έτσι άρχισε να διαδίδεται ραγδαία.
Χάρη στη δημοτικότητά τους, μια ομάδα της Google το 2007 και δύο χρόνια αργότερα μια ομάδα της Apple αποφάσισαν να εδραιώσουν τα emojis ως μια νέα μορφή επικοινωνίας, απευθυνόμενοι στην Unicode Consortium, μια μη κυβερνητική οργάνωση που προσπαθεί να διατηρήσει τα στάνταρντ γραφής σε όλες τις πλατφόρμες και υπολογιστές. Πριν από το Unicode Consortium, υπήρχαν εκατοντάδες διαφορετικά συστήματα κωδικοποίησης, πράγμα που σήμαινε ότι διαφορετικοί υπολογιστές και διακομιστές δεν αναπαριστούσαν πάντα το κείμενο με τον ίδιο τρόπο. Το Unicode Consortium επικεντρώθηκε στην τυποποίηση αυτών των κωδικών για τη γλώσσα, έτσι ώστε τα γράμματα που πληκτρολογούνται σε άλλες γλώσσες να εμφανίζονται με ακρίβεια σε όλες τις πλατφόρμες και σε όλες τις συσκευές. Κάτι αντίστοιχο έγινε και με τα emojis. Το 2011, η Apple πρόσθεσε το επίσημο πληκτρολόγιο emojis στο iOS και το Android ακολούθησε δύο χρόνια αργότερα. Το πληκτρολόγιο ήταν τόσο απλό στη χρήση, όσο το να αλλάζεις τη γλώσσα από τα ελληνικά στα αγγλικά. Οι νέοι τα υιοθέτησαν γρήγορα, το «Σε αγαπώ» δεν άργησε να γίνει και το ήταν πλέον το «λολ».
Πώς εμπλουτίζεται όμως αυτό το λεξικό εικονιδίων; Στην ιστοσελίδα της Unicode Consortium υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες για το πώς να καταθέσετε την πρότασή σας για ένα νέο emoji. Ναι, καλά καταλάβατε. Οι προτάσεις των emojis γίνονται από τους ίδιους τους χρήστες. Πρέπει να αιτιολογήσετε για ποιο λόγο είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί το συγκεκριμένο emoji, αλλά και να προτείνετε ένα ενδεικτικό σχέδιο. Μην κρατήσετε την αναπνοή σας: η διαδικασία μπορεί να πάρει μέχρι και δύο χρόνια για να υλοποιηθεί, αν φυσικά το σχέδιο εγκριθεί.
ΡΟΔΑΚΙΝΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΦΡΟΥΤΑ
Αν και κάποια emojis είναι εύκολο να καταλάβουμε τι σημαίνουν, υπάρχουν και κάποια δυσκολότερα. Τι σημαίνει το ανάποδο smiley face; Γιατί υπάρχουν τόσο πολλά emojis που βγάζουν έξω τη γλώσσα τους; Μπλε ή κόκκινη καρδούλα; Και τι σημαίνει άραγε το ροδάκινο και η μελιτζάνα, όταν στη συζήτηση δεν αναφερόμαστε καθόλου σε φρούτα ή λαχανικά; Για όλες τις σημασιολογικές ανησυχίες σας όσον αφορά τα emojis, μπορείτε να απευθυνθείτε στην ιστοσελίδα Emojipedia. Είναι μια online εγκυκλοπαίδεια που έχει όλες τις σημασίες, έτσι όπως διαμορφώνονται από τους χρήστες αλλά και την ψηφιακή κουλτούρα. Για παράδειγμα, το ανάποδο smiley face, σύμφωνα με το Emojipedia, δηλώνει έναν ειρωνικό ή σαρκαστικό τόνο, αλλά θα μπορούσε επίσης να συμβολίζει και μια διάθεση ελαφράδας, ενώ το μήλο συμβολίζει τη Νέα Υόρκη, τους γιατρούς και, παραδόξως, τους δασκάλους. Βέβαια, όπως λέει και η ψυχολόγος Κιθ Μπρόνι στο BBC, υπάρχει πάντα και η παράμετρος της κουλτούρας, η οποία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το πώς «μεταφράζουμε» τα emojis. Για παράδειγμα, το emoji άγγελος, που στον δυτικό κόσμο συμβολίζει την αθωότητα ή τις καλές πράξεις, στην Κίνα χρησιμοποιείται ως σύμβολο θανάτου και μπορεί να εκληφθεί ακόμα και ως απειλή.
Το Emojipedia διοργανώνει κάθε χρόνο τα World Emoji Awards και μέσω ψηφοφορίας επιλέγονται τα δημοφιλέστερα. Δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη εξήγηση γιατί κάποια έχουν περισσότερη πέραση από άλλα, πέρα από την αυτονόητη. Χρησιμοποιούμε περισσότερο τα emojis που εκπροσωπούν τα βασικά μας συναισθήματα, όπως λύπη, χαρά, γέλιο και αγάπη. Φυσικά, υπάρχουν και κάποια που γίνονται δημοφιλή μέσα από συγκεκριμένες εφαρμογές ή διαδικτυακές υποκοινότητες και αποκτούν εντελώς διαφορετικές ερμηνείες. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η μελιτζάνα και το ροδάκινο, που στο πλαίσιο των dating apps παραπέμπουν σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος.
EMOJINATION ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ
Σε μια εποχή που αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τις αρετές της συμπερίληψης και της πολιτικής ορθότητας, δεν θα μπορούσε αυτή η διάθεση να μην επηρεάσει και τα emojis. Στην αρχή προστέθηκαν κάποιες παραπάνω δερματικές αποχρώσεις, αντρικές φιγούρες απέκτησαν το γιν αντίστοιχό τους και σήμερα έχουμε εικονίδια που αντιπροσωπεύουν όλες τις μορφές οικογενειών, ακόμα και non-binary επιλογές. Η Apple μάλιστα, με αφορμή τις μαζικές δολοφονίες σε σχολεία, αντικατέστησε το emoji όπλο με ένα νεροπίστολο, προκαλώντας την οργή των Ρεπουμπλικανών, αλλά τίποτα δεν εξόργισε τόσο όσο ένα emoji που απεικονίζει μια ανδρική μορφή να κυοφορεί.
Αναγνωρίζοντας πως ο δρόμος για την έγκριση ενός emoji μπορεί να είναι γεμάτος εμπόδια που βασίζονται σε στερεότυπα και διακρίσεις, η οργάνωση emojination αγωνίζεται για να κάνει τη διαδικασία πιο συμπεριληπτική, καταφέρνοντας, για παράδειγμα, να ανοίξει τον δρόμο για ένα emoji με hijab. Άλλες κατακτήσεις είναι ίσως λιγότερο κρίσιμες, όπως η ανάγκη δημιουργίας μιας όχι αμιγώς αμερικανοκεντρικής κουλτούρας, με την καθιέρωση ενός emoji που απεικονίζει το κινεζικό έδεσμα dumpling ή το σάουνα emoji, για τη δημιουργία της οποίας συνεργάστηκε και η φινλανδική κυβέρνηση! Μια έρευνα της Adobe έδειξε ότι πράγματι το 76% πιστεύει ότι «τα emojis είναι ένα σημαντικό εργαλείο επικοινωνίας για τη δημιουργία ενότητας, σεβασμού και κατανόησης των άλλων».
Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Πώς, όμως, η χρήση των emojis μπορεί να μας επηρεάσει μελλοντικά και τι αποκαλύπτει για την προσωπικότητά μας; Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ δημοσίευσαν το 2018 μια μελέτη που εξέτασε τη σχέση μεταξύ της χρήσης emojis στο Twitter και στοιχείων της προσωπικότητας, συμπεραίνοντας πως τα emojis μεταφέρουν τα συναισθήματα με μεγαλύτερη επιτυχία σε σχέση με τις λέξεις. «Τα emojis είναι η γλώσσα του σώματος της ψηφιακής εποχής», λέει στην Boston Globe η καθηγήτρια γλωσσολογίας και ειδικός στην ψηφιακή επικοινωνία Βίβιαν Έβανς. «Ο ισχυρισμός ότι τα emojis αποβλακώνουν την επικοινωνία παραποιεί θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η επικοινωνία και αποτελεί μια μορφή πολιτιστικού ελιτισμού», λέει η Έβανς. «Τα emojis δεν αποβλακώνουν την επικοινωνία, ενισχύουν την ψηφιακή μορφή της και απλώς αναπαράγουν αυτό που ήδη κάνουμε στην πρόσωπο με πρόσωπο προφορική αλληλεπίδραση, μέσα από τη φωνή μας, τις χειρονομίες και τη γλώσσα του σώματος». Η ψυχολόγος Λέα Σελάκοβιτς όμως έχει αντίθετη άποψη, δηλώνοντας στην Young Post ότι οι ερευνητές διχάζονται σχετικά με το αν τα emojis βλάπτουν ή ωφελούν τον τρόπο επικοινωνίας μας. «Τα ανθρώπινα συναισθήματα είναι πολύπλοκα», προειδοποίησε. «Υπάρχει η ανησυχία ότι η υπερβολική εξάρτηση σε απλουστευμένες μορφές έκφρασης θα μπορούσε να μειώσει την ικανότητα του ατόμου για συναισθηματική έκφραση».
Τελικά ωφελούν ή δυσκολεύουν την επικοινωνία όλα αυτά τα μυριάδες σύμβολα; Μπορώ στέλνοντας μια καρδούλα να ξεμπερδέψω, χωρίς να πω αυτό που πραγματικά νιώθω, αφήνοντας τον συνομιλητή μου να παρασυρθεί σε μια αποστολή αποκρυπτογράφησης; Η δυσκολία που αντιμετωπίζουμε με το πλήθος των διαθέσιμων emojis μπορεί να μην έχει να κάνει με αυτή καθαυτή την επιλογή της απεικόνισης των συναισθημάτων μας, αλλά με την αναγνώριση και την έκφραση αυτών. Το πιο πιθανό είναι ότι δεν ξέρουμε καν ποια είναι ή δεν θέλουμε να τα εκφράσουμε. Σε κάθε γλώσσα, προφορική ή γραπτή, το «πρόβλημα» μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει.