Η φροντίδα κάθε κήπου απαιτεί χρόνο, κόπους και έξοδα. Παρά τις δυσκολίες που παρουσιάζει η διατήρησή του, ολοένα και πληθαίνουν οι άνθρωποι που τους αρέσει να σκαλίζουν τα χώματα και παλεύουν για να αναθρέψουν φυτά. Έχετε σκεφτεί γιατί; Έχω απαντήσεις: ορισμένοι επειδή θέλουν να παράγουν μέρος της τροφής ή των γιατρικών τους, άλλοι γιατί αντλούν ευχαρίστηση υπηρετώντας την ομορφιά του φυτικού βασιλείου, κάποιοι επειδή με τη «γείωση» αποτοξινώνονται από τα όσα δυσάρεστα συσσωρεύει στον ψυχισμό τους η τύρβη του κόσμου. Φυσικά, δεν υπάρχουν στεγανά σε τούτο τον διαχωρισμό, οι περισσότεροι από τους ερασιτέχνες κηπουρούς δεν χωρούν μόνο σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες. Υπάρχουν κι εκείνοι –σας αυτοσυστήνομαι τώρα– που αγαπούν τους κήπους, επειδή εντός τους κρύβονται ευκαιρίες επανασύνδεσης με το χαρούμενο παιδί που ήμασταν κάποτε.
Μιλώ για τις στιγμές που εξάπτεται η περιέργεια και το παιχνίδι ανάβει. Αν σας αρέσει να πειράζετε τους καρπούς της πικραγγουριάς (Ecballium elaterium), προσεκτικά πολύ για να μη σας πάρουν τα «σκάγια» από την εκρηκτική εκτίναξη των σπόρων τους, ή χαίρεστε για χιλιοστή φορά που η αισχυντηλή μιμόζα (Mimosa pudica) ανταποκρίνεται θεαματικά στο άγγιγμά σας, σίγουρα αντιλαμβάνεστε τι εννοώ. Φανταστείτε λοιπόν τον ενθουσιασμό μου όταν πρόσφατα συνάντησα τον φαντασμαγορικό «σαλίγκαρο» (Cochliasanthus caracalla) που ελάχιστοι γνωρίζουν.
Για πατρίδα του έχει τις τροπικές περιοχές της Νότιας και της Κεντρικής Αμερικής. Πριν από περίπου δύο αιώνες κίνησε από εκεί, συγκρατημένα είναι η αλήθεια, επιδιώκοντας να κατακτήσει τους πάντοτε διψασμένους για χρώμα και άρωμα κήπους του Βορρά. Αν είχε προλάβει να φτάσει στην Ιταλία την εποχή του μπαρόκ, είναι απολύτως βέβαιο πως θα αποθεωνόταν από τους κηποτέχνες της και σήμερα θα σκαρφάλωνε ανεμπόδιστα σε κάθε κήπο. Παρότι κοκορεύομαι ότι έχω δει και μυρίσει καθετί που κυκλοφορεί στα ελληνικά φυτώρια, ομολογώ ότι μέχρι πριν από δύο εβδομάδες αγνοούσα παντελώς την ύπαρξή του. Με περίμενε καλά κρυμμένος πίσω από μια πυκνή σειρά ψηλότερων αναρριχητικών και με τράβηξε κοντά του χάρη στο σαγηνευτικό και δυνατό του άρωμα, που θυμίζει κάτι ανάμεσα σε γαρδένια και γιασεμί. Μόλις συναντηθήκαμε και αντίκρισα τα κοχλιόμορφα μπουμπούκια του, υποκλίθηκα στην ομορφιά και στη σπανιότητα της μορφής τους. Έκοψα λίγα και έπαιξα μαζί τους, σύντομα όμως προέκυψαν φυτολογικής φύσεως ερωτήματα. Από τα άνθη, τα οποία, ανάλογα με τον βαθμό ωριμότητας, χρωματίζονται κατά σειρά λευκά, πορφυρά και κίτρινα, ήταν αδύνατον να ταυτοποιήσω τον νέο μου φίλο. Τα φύλλα του μοιάζουν με της φασολιάς και τελικώς στην ίδια υποοικογένεια ανήκουν, χρειάστηκα πάντως τη βοήθεια του γεωπόνου για να μάθω το –παλαιότερο– όνομα του είδους. Στη διωνυμική ονοματολογία της Βοτανικής άλλαξαν πολλά τις τελευταίες δεκαετίες και ο σαλίγκαρος, που ανήκε ανέκαθεν στο γένος Phaseolus, έλαβε σχετικά πρόσφατα τη σημερινή, όχι απαραιτήτως τελεσίδικη, ονομασία του. Σταθερό παρέμεινε μόνο το ειδικό επίθετο, caracalla, που καθόλου δεν σχετίζεται με τον παρανοϊκό Ρωμαίο αυτοκράτορα, αλλά ετυμολογείται από την πορτογαλική λέξη για το σαλιγκάρι, caracol. Αν σας κούρασα με ανούσιες λεπτομέρειες, ζητώ συγγνώμη, επανορθώνω αμέσως με πρακτικές συμβουλές. Ο σαλίγκαρος είναι πολυετές φυτό που αναρριχάται ταχέως μέχρι ύψους πέντε μέτρων, παράγοντας πυκνό φύλλωμα. Ανθοφορεί πλουσιότατα από τα τέλη της άνοιξης μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου, τα χειμωνιάτικα κρύα όμως μαραίνουν το υπέργειο τμήμα του. Κάθε άνοιξη πετάει νέους βλαστούς, που με την κατάλληλη υποστήριξη και μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες θα προσφέρουν στον κήπο σας ένα μαγικό σημείο εστίασης όλων των βλεμμάτων.
Διψάει για ήλιο και νερό
→ Για να ξεδιπλώσει στο ακέραιο τα χαρίσματά του, ο σαλίγκαρος απαιτεί άπλετη ηλιοφάνεια και γόνιμα εδάφη που στραγγίζουν καλά. Χρειάζεται τακτικές λιπάνσεις και ποτίσματα, ώστε ποτέ το χώμα του να μη στεγνώνει εντελώς. Σπανίως προσβάλλεται από ασθένειες. Προσφέρεται και για καλλιέργεια σε μεγάλες γλάστρες.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.