Στη σκηνή, η Κική, μια γλυκιά έφηβη, διαπληκτίζεται έντονα στο τηλέφωνο με τη φίλη της Κατερίνα. Το «διαπληκτίζεται» βέβαια δεν ανταποκρίνεται ούτε στην ένταση ούτε στον ρυθμό της τηλεφωνικής επίθεσης που επιχειρεί το νεαρό κορίτσι. Δεν υπάρχουν κόσμια ρήματα για να περιγράψουν μια κατάσταση άγρια, έκρυθμη. Το στόμα της δεν έχει φρένο. Πρέπει να τα πει η Κική, να ξεσπάσει. Να δείξει ποια είναι, να μαρκάρει την περιοχή της. Δεν ανέχεται η Κική. Φοβάται. «Η Κική έχει “καταπιεί” τον μπαμπά και τη μαμά της, έχει υιοθετήσει τα πατριαρχικά χαρακτηριστικά και των δύο γονιών της», υποστηρίζει η Νάνσυ Σιδέρη, η οποία υποδύεται τη 15χρονη κόρη της τετραμελούς οικογένειας του θεατρικού Σπιρτόκουτου, που παρουσιάζεται αυτόν τον καιρό στη Στέγη.
Τη θυμόμουν ως την αθώα Μαργαρίτα στον Φάουστ που είχε ανεβάσει η Κατερίνα Ευαγγελάτου πριν από κάποια χρόνια στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και έτσι το κορίτσι που βωμολοχούσε ακατάσχετα, φορώντας ένα βυσσινί σουτιέν στο κεφάλι για στέμμα, μάλλον με ξάφνιασε. «Η εμφάνισή μου ίσως να έρχεται κόντρα στον ρόλο, όμως ενεργειακά μου ταίριαξε», εξηγεί. «Κληθήκαμε όλοι να έρθουμε αντιμέτωποι με έναν κατώτερο εαυτό που υπάρχει μέσα μας και είναι βαθιά καταπιεσμένος, λογοκριμένος. Δεν λέω πως πρέπει να εκτονώνουμε τον θυμό μας δεξιά και αριστερά, αλλά από την άλλη δεν μπορούμε να συμπεριφερόμαστε σαν να μην υπάρχει κιόλας. Και επίσης ο θυμός είναι άρρηκτα δεμένος με το ένστικτο, που κι αυτό είναι αρκετά θαμμένο σε μια δυτική κοινωνία».
Επισημαίνει πως, είκοσι χρόνια μετά το κινηματογραφικό Σπιρτόκουτο, το θεατρικό, σε μορφή μιούζικαλ και σκηνοθεσία Γιάννη Νιάρρου, ήρθε να μας υπενθυμίσει ότι το οικογενειακό πλαίσιο μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να αποδειχθεί εξαιρετικά νοσηρό, πνιγηρό. «Μέσα στην καραντίνα πολλές γυναίκες πήραν την απόφαση να φύγουν από το σπίτι. Οι στιγμές σύγκρουσης ήταν πιο συχνές και πιο έντονες, λόγω της διαρκούς επαφής με τον άνδρα τους. Ήταν χειρότερη η συνθήκη. Η βία και η κακοποίηση εντάθηκαν». Τονίζει πως αυτό που μας λείπει είναι η κοινωνική ευαισθησία. Το να ασκούμε κριτική και να κουνάμε το δάχτυλο είναι πιο οξυμμένο μέσα μας από το να ενδιαφερθούμε για τον διπλανό μας, δεν αναρωτιόμαστε ποτέ πώς έφτασε ένας άνθρωπος να συμπεριφέρεται σαν τέρας. «Αυτό το είδος ανθρώπου που δανείζεται στοιχεία της πατριαρχίας για να επιβιώσει, να ασκήσει εξουσία, να φανεί δυνατός, το έχω συναντήσει και εγώ στο θέατρο. Αυτός ο τύπος απαντάται και σε γυναίκες και σε άνδρες. Είναι λάθος να αποδίδουμε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στα φύλα». Τονίζει, ωστόσο, πως ως κοινωνία επιφυλάσσουμε μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα για τη γυναίκα. Αντιδρούμε πολύ διαφορετικά όταν ακούμε ένα κορίτσι να βρίζει στον δρόμο. Υπάρχει ένα όριο σε αυτά που μπορεί να πει και να κάνει, και όσο πηγαίνουμε σε πιο μικρές κοινωνίες, τα πράγματα είναι πιο περιοριστικά. «Δεν δικαιολογούμε τη γυναίκα που αφήνει τα παιδιά της, δεν ανεχόμαστε να μη θέλει να τεκνοποιήσει. Επανήλθε και η κουβέντα για τις εκτρώσεις. Θα έλεγε κανείς πως γυρίζουμε προς τα πίσω, αλλά η αλήθεια είναι πως ο συντηρητισμός και ο πουριτανισμός δεν μας εγκατέλειψαν ποτέ. Είμαστε στο 2022, έχουμε τα μέσα και τους τρόπους, σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, να διορθώσουμε τα πράγματα, αλλά βαδίζουμε από το κακό στο χειρότερο». Ίσως η καινούργια μέρα να έρθει από τις νέες γενιές; «Εγώ εντοπίζω προχωρημένα μυαλά και φρέσκες ιδέες σε ανθρώπους 70 χρονών. Όσο περιμένουμε από τους νέους ηλικιακά να μας μετακινήσουν, θα απογοητευόμαστε όλο και περισσότερο. Ίσως οι νέοι να μην μπορούν να διαχειριστούν αυτή την προσδοκία που έχουμε από εκείνους». Θα έκανε η ίδια οικογένεια; «Δεν θα ήθελα να κάνω οικογένεια επειδή πρέπει, και σίγουρα θα ήθελα να αποφύγω να περιμένω κάτι συγκεκριμένο από τα παιδιά μου. Η επίφαση του νοιαξίματος και της αγάπης είναι πιο κοντά στην αποστροφή και στο μίσος από όσο νομίζουμε. Θα ήθελα στην οικογένεια να υπάρχει ο χώρος για διαφορετικότητα και ελευθερία».
INFO
Έως 22/01/23, Σπιρτόκουτο: The Musical, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, onassis.org