Όταν πριν από έναν χρόνο άρχιζε να ξεδιπλώνεται η λογοτεχνική ατζέντα του 2022, υπήρχαν δύο ημερομηνίες-σταθμοί που αντιστοιχούσαν στη συμπλήρωση των εκατό ετών δύο εμβληματικών έργων του μοντερνισμού: του Οδυσσέα και της Έρημης χώρας. Άλλωστε το 1922 θεωρείται η «φοβερή χρονιά» της λογοτεχνίας, κάτι που δύσκολα θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς για το 1923. Υπάρχουν όμως ορισμένες ωραίες ιστορίες και πρώτη απ’ όλες αυτή του Τσέχου συγγραφέα Γιάροσλαβ Χάσεκ.
Ο Χάσεκ γεννήθηκε στην Πράγα το 1883, έναν μήνα πριν από τον Κάφκα, και πέθανε 40 χρόνια αργότερα, περίπου έναν χρόνο πριν από τον Κάφκα – σε αντίθεση με τον Κάφκα, πάντως, η σύντομη ζωή του ξεχειλίζει από περιστατικά. Έκανε δεκάδες δουλειές (από τραπεζικός υπάλληλος μέχρι έμπορος σκύλων), έζησε μια μποέμικη ζωή, κακόφημη εν μέρει, πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο, αιχμαλωτίστηκε, άλλαξε στρατόπεδα και ιδέες, γοητεύτηκε από τις αναρχικές θεωρίες και αργότερα από την Οκτωβριανή Επανάσταση, παντρεύτηκε δύο φορές, νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρείο, ταξίδεψε στη Μογγολία, έγραψε διηγήματα και νούμερα για καμπαρέ, αλλά ό,τι κι αν έκανε είχε πάντα διάθεση για λίγο καλό χιούμορ. Ξεκίνησε τελικά να γράφει ένα μυθιστόρημα-παρωδία του Α΄ Παγκοσμίου και, όταν η καρδιά του κατέρρευσε, στις 3 Ιανουαρίου του 1923, υπαγόρευε στη σύζυγό του το τέταρτο κεφάλαιο. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε λίγο αργότερα ημιτελές, παρ’ όλα αυτά εξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα μπεστ σέλερ του 20ού αιώνα.
Μπορείτε να βρείτε τον Καλό στρατιώτη Σβέικ σε πολλές εκδόσεις στα ελληνικά –πιο πρόσφατη αυτή του Μίνωα (2014)–, καθώς και αρκετά ακόμα κείμενα του Χάσεκ, συλλογές με σατιρικά διηγήματα κυρίως: Η απολογία ενός προδότη (εκδ. Εκάτη), Ο μεγαλύτερος Τσέχος συγγραφέας Jaroslav Hasek (εκδ. Φαρφουλάς) κ.ά.
Η ανάγνωση του Χάσεκ σήμερα είναι μια παράξενη εμπειρία. Συγγραφέας μιας άλλης εποχής, άνθρωπος ενός παλιού κόσμου, με προφανείς διαφορές και εντυπωσιακές ομοιότητες με τον σημερινό. Με ατέλειωτο υλικό για σάτιρα. Είναι ένας τρόπος να κοιτάξουμε τη χρονιά που έρχεται.