Ο ψηφιακός κόσμος μάς προδίδει και η σύνδεση στο Zoom, όπου έχουμε ραντεβού, κάνει νερά. Αγχώνομαι ελαφρώς, ξέρω ότι ο χρόνος του είναι περιορισμένος. Μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου, Τετάρτες με Κυριακές, παίζει στον Θείο Βάνια, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζά, στο Θέατρο Προσκήνιο. Ταυτόχρονα, κάνει εντατικές πρόβες για την πιο ενδιαφέρουσα ίσως παράσταση του Εθνικού Θεάτρου για φέτος, το Μια νύχτα στην Επίδαυρο, σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου, που ανεβαίνει την 1η Μαρτίου, και συμμετέχει σε δύο σειρές της ΕΡΤ, το Βραχιόλι της φωτιάς και την Πτώση. Μέχρι να ανακτηθεί ο ήχος, χαζεύω τις ερωτήσεις που έχω μπροστά μου. Το προηγούμενο βράδυ είχα κάνει ένα διαδικτυακό κάλεσμα σε λίγους φίλους, να μου γράψουν τι θα ήθελαν να τον ρωτήσουν. «Πώς του φάνηκε το Aftersun;» μου έγραψε μια φίλη. «Πριν από μισή ώρα ήμασταν στο σινεμά μαζί». Ο ήχος επανέρχεται και ξεκινώ από εκεί, για να σπάσει ο πάγος. Δεν φαίνεται να ενοχλείται που ούτε σινεμά δεν μπορεί να πάει χωρίς να τον αναγνωρίσει κάποιος. «Ιδιωτικές είναι οι στιγμές στο σπίτι μου, όχι όταν βγαίνω έξω», σχολιάζει. Παρατηρώ ότι έχω απέναντί μου έναν συνομιλητή ιδιαίτερα ευγενή, εύγλωττο και διαυγή.
Πώς πάνε οι πρόβες για το Μια νύχτα στην Επίδαυρο;
Οι πρόβες του Νίκου είναι χαοτικές. Παίρνουμε ένα κέντρο και μετά αρχίζουμε τους κύκλους γύρω από αυτό το κέντρο, ώστε η ακτίνα να μεγαλώνει και να μεγαλώνει. Μέχρι τις τελευταίες δύο εβδομάδες, νομίζεις ότι δεν έχεις παράσταση στα χέρια σου. Το έργο πραγματεύεται το τι συμβαίνει μέσα μας όταν οι παραστάσεις τελειώνουν. Είναι ένας μικρός θάνατος του ανθρώπου που έχεις εφεύρει ως ρόλο. Αυτό επεκτείνεται και στο τι συμβαίνει στον άνθρωπο όταν τελειώνει τη ζωή του.
Για όσους δεν συνηθίζουν να πηγαίνουν στην Επίδαυρο, η διαδικασία του ταξιδιού, η ταβέρνα μετά, τα παρασκήνια, δεν είναι απαραίτητα μια οικεία έννοια. Πώς κάνετε το αντικείμενο πιο ευρύ, για να απευθυνθείτε και σε εκείνους;
Νομίζω ότι ο κόσμος θα συνδεθεί μέσω της υπερβολής, που μπορεί να φανερώσει στοιχεία της ανθρώπινης λειτουργίας και ανασφάλειας. Tο τι λένε οι άνθρωποι μεταξύ τους, πόσο ανάγκη έχουν να πουν ψέματα για να είναι αρεστοί, πόσο ανάγκη έχουν την αποδοχή, να τους πει κάποιος μπράβο. Υπάρχει έντονα η αίσθηση του χιούμορ, της ποιητικότητας.
Στο δελτίο τύπου διαβάζω σχετικά με τον «“εθνικό” σαρκασμό για την Ελλάδα, την αλαζονεία και την ασημαντότητά μας».
Πρόκειται για κάτι που συμβαίνει στο εθνικό μας καμάρι, την Επίδαυρο. Είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό το θέατρο, για το ότι πηγαίνουμε εκεί τα καλοκαίρια, σε βαθμό που χειροκροτούμε τους εαυτούς μας που πήγαμε, όχι αυτό που βλέπουμε, καθώς οι περισσότεροι δεν ξέρουν τίποτα για την ιστορία του ή το αρχαίο δράμα. Έχει μια μεγάλη υποκρισία αυτό, πολύ ανθρώπινη και αστεία. Επίσης, υπάρχει και έντονη η διαχείριση της ματαιότητας. Κάποιος άλλος θα κάνει φέτος τον ρόλο που έκανα εγώ πέρυσι. Το αθάνατο είναι το αρχαίο κείμενο, το θέατρο. Θυσιάζουμε τις ζωές μας, καθ’ υπερβολήν, εμείς οι περαστικοί, για να προσπαθήσουμε να το διατηρήσουμε, μέχρι να βρεθεί κάποιος να του ξαναδώσει ζωή.
Η δική σας σχέση με την Επίδαυρο είναι αυτή;
Ναι, αλλά υπάρχει και μια ζωή που πρέπει να ζήσεις. Όσο περνούν τα χρόνια προσπαθώ όσο το δυνατόν να χαρώ πιο πολύ τη διαδικασία, να μη νιώθω ότι έχω απλώς την αποστολή να κουβαλήσω κάτι στις πλάτες μου για την επόμενη γενιά, αλλά να καταλάβω κι εγώ όσα πιο πολλά μπορώ από το θέατρο, από τα κείμενα που λέμε, από τη μάζωξη του κόσμου.
Το δέος το βιώνετε ακόμη;
Έχω βιώσει όλων των ειδών τα συναισθήματα στην Επίδαυρο. Το δέος, το μεταφυσικό, το υπερβατικό, αλλά και το τίποτα. Αν είσαι παρών, μπορείς να βιώσεις και το δέος και την υπέρβαση. Αν δεν είσαι παρών, επειδή δεν το επιτρέπουν οι συνθήκες ή επειδή μπορεί εκείνο το καλοκαίρι να μην είσαι καλά, δεν το βιώνεις. Οι ηθοποιοί έχουμε μια ρουτίνα, θα πάμε εκεί για μία εβδομάδα, θα κάνουμε τις πρόβες μας, θα τελειώνουμε αργά το βράδυ, θα πάμε μετά στον Λεωνίδα (σ.σ. την ταβέρνα) που μας περιμένει να φάμε, και λοιπά. Και υπάρχουν και οι θεατές, είτε έρχονται αυθημερόν, με πούλμαν, που τους περιμένει να φύγουν, είτε αυτοί που έχουν καταφέρει να κλείσουν δωμάτιο, που θα έρθουν μετά να σε δουν να χορεύεις ή να πίνεις την μπίρα σου.
Κι αυτό είναι μέρος της διαδικασίας.
Ναι. Για μας είναι μία εβδομάδα, για τους θεατές μία μέρα ή τρεις, πάντως η παράσταση είναι μόνο ένα κομμάτι αυτής της εμπειρίας και καμιά φορά δεν είναι καν το κυρίαρχο κομμάτι, οι πιο πολλοί πάνε για τα γύρω γύρω.
Υπάρχουν κάποιοι σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάζεστε κυκλικά, ξανά και ξανά. Ο Νίκος Καραθάνος είναι ένας από αυτούς.
Μέσα στα χρόνια, έχω αποκτήσει σχέσεις, καλλιτεχνικές και φιλικές. Ο Νίκος είναι και κουμπάρος μου, με έχει παντρέψει, είμαστε φίλοι είκοσι χρόνια τώρα, έχουμε κάνει διακοπές μαζί, έχουμε φάει, έχουμε πιει. Είμαστε πολύ διαφορετικοί, αλλά γι’ αυτό μου αρέσει να δουλεύω μαζί του. Με ξεβολεύει. Είναι άνθρωπος της παρόρμησης, η οποία κυριαρχεί στη δουλειά του, ενώ εγώ είμαι άνθρωπος της μεθόδου. Όσο και αν αισθάνομαι ότι πιέζομαι και στριμώχνομαι, στο τέλος της δουλειάς είμαι πολύ ευγνώμων, γιατί με σπρώχνει πέρα από όσα νιώθω ότι ξέρω, πέρα από τη βολή. Είναι ένας άνθρωπος που αγαπώ και παράλληλα θαυμάζω πολύ. Στις λίγες παραστάσεις του που δεν έχω παίξει, μου φαινόταν παράξενο.
Ποια ζηλέψατε πιο πολύ;
Τη Γκόλφω.
Διάβασα κάποιες παλαιότερες συνεντεύξεις σας…
Οι συνεντεύξεις που υπάρχουν στο ίντερνετ δεν είναι όλες, και δεν είναι απαραίτητα οι καλύτερες! Είναι αυτές που έχουν μείνει. Φυσικά, δεν περιμένω να έχει διαβάσει κάποιος τα πάντα, γι’ αυτό δεν με πειράζει να απαντώ στις ίδιες ερωτήσεις. Εξάλλου, μέσα σε έναν χρόνο, έξι μήνες, μπορεί να αλλάξω οπτική για κάτι.
Υπάρχει κάτι για το οποίο έχετε αλλάξει οπτική; Για παράδειγμα, όταν το σποτ της πολιτικής προστασίας * όπου πρωταγωνιστήσατε αποσύρθηκε, είχατε δηλώσει πως υπήρξε φίλος σας που χρειάστηκε να του το εξηγήσει η γυναίκα του για να καταλάβει ότι είναι σεξιστικό. Και το είχατε αντιμετωπίσει λίγο σκωπτικά ως γεγονός.
Το να σου εξηγήσει η γυναίκα σου γιατί είναι κάτι αλλιώς από αυτό που βλέπεις δεν είναι το επιστέγασμα της αντικειμενικότητας, ούτε μια καθαρή διαδικασία επιμόρφωσης. Όταν η σύντροφός σου λέει κάτι, έχει έξτρα βάρος.
(* Στο σποτ της πολιτικής προστασίας, ο πρωταγωνιστής (Χρήστος Λούλης) εμφανίζεται να προσπαθεί να εξηγήσει σε μια αφελή, επιπόλαιη σύντροφο ότι δεν πρέπει να συνωστίζονται με άλλα άτομα εξαιτίας του κορωνοϊού. Το σποτ προκάλεσε αντιδράσεις, θεωρήθηκε σεξιστικό και αποσύρθηκε άμεσα).
Δεν σας έχει συμβεί ποτέ μια γυναίκα στη ζωή σας που εκτιμάτε (φίλη, μητέρα, σύντροφος, η κόρη σας) να σας εξηγήσει το πώς κάποια πράγματα που οι άντρες δεν τα αντιλαμβάνονται μπορεί να λειτουργούν στη γυναικεία εμπειρία ως υπονομευτικά και τότε να το καταλάβετε;
Ναι, μου έχει συμβεί, και πάντα είμαι καλόπιστος στις συζητήσεις. Ασχέτως που γενικώς προσπαθώ να είμαι ο δικηγόρος του διαβόλου, να σκαλίζω τα πράγματα και να αμφισβητώ αυτό που λέει ο άλλος με σκοπό να πάμε πιο βαθιά. Αλλά μου έχει συμβεί αυτό που περιγράφετε. Δεν απαξιώνω την πιθανότητα, στην περίπτωση του φίλου μου, να του άνοιξε η γυναίκα του έναν καινούργιο κόσμο.
Ήταν υπερβολική η απόσυρση του σποτ;
Δεν διαφωνώ με το γεγονός ότι αποσύρθηκε. Έπρεπε να αποσυρθεί, γιατί ο σκοπός του ήταν να περάσει ένα μήνυμα, και εφόσον δεν το περνούσε και δημιουργούσε μια αντίδραση πέραν του θέματος που έθιγε, δεν επιτέλεσε τον σκοπό του. Απλώς, λόγω δουλειάς, μελετώντας τόσους ρόλους, έχω παρατηρήσει πως ποτέ δεν ξέρεις εάν αυτό που εκφράζεται ως άποψη, είναι πραγματικότητα ή επιβολή από το περιβάλλον ή από μια άλλη, κρυμμένη ανάγκη ή ατζέντα. Μπορεί να πεινάω, και επειδή δεν έχω φαγητό, να αρχίσω να τσακώνομαι με κάποιον, χωρίς άλλο λόγο. Κάθε φορά που ακούω κάποιον να λέει ότι πιστεύει απόλυτα κάτι, κρατώ μικρό καλάθι, με την έννοια ότι δεν ξέρουμε κι εμείς οι ίδιοι αν αυτό που πιστεύουμε είναι πραγματικό.
Στο παρελθόν, είχατε συμμετάσχει και σε άλλα κοινωνικά πρότζεκτ πάντως, όπως ήταν το βίντεο για τα δικαιώματα των ΑμεΑ. Επίσης, είστε από τους ελάχιστους Έλληνες καλλιτέχνες που δηλώσατε δημόσια ότι ψηφίσατε ΝΑΙ στο δημοψήφισμα. Ξέρουμε κι άλλους που το έκαναν, αλλά δεν ήθελαν να εκτεθούν. Ποια είναι η διαδικασία που σας οδήγησε στο να μιλήσετε δημόσια;
Ήξερα ότι θα υπάρχουν συνέπειες. Όμως, αυτό που με έκανε να μιλήσω ήταν ότι θεωρούσα, και θεωρώ ακόμη, ότι εκείνες οι μέρες ήταν ιστορικές, ότι από το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος εξαρτάτο το μέλλον μας για πολλές δεκαετίες. Θα ήταν ενάντια στις αρχές μου εάν δεν έπαιρνα θέση από φόβο. Θεωρώ πως, όταν έχεις δημόσιο βήμα, δεν μπορείς απλώς να απολαμβάνεις τα θετικά του, έχεις και μια ευθύνη, να τοποθετείσαι γι’ αυτά που θεωρείς σημαντικά, με νηφαλιότητα,χωρίς φανατισμό. Στον δυτικό κόσμο, ένας μεγάλος φόβος είναι η αυτολογοκρισία, επειδή υποθέτουμε ότι θα φάμε bullying για τις απόψεις μας. Το θεώρησα καθήκον μου, παρόλο που ήξερα ότι το μεγαλύτερο μέρος του συναφιού μου διαφωνεί. Ποτέ στη ζωή μου δεν φοβήθηκα να διαφωνήσω με την πλειοψηφία και πάντα στις τοποθετήσεις μου προβάλλω το ρήμα «νομίζω».
Δεν είστε απόλυτος.
Κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτος, γιατί κανείς δεν ξέρει όλα τα χαρτιά που υπάρχουν στο τραπέζι. Την αίσθησή μου επικοινώνησα, η οποία επιβεβαιώθηκε αργότερα με την περίφημη κωλοτούμπα. Αν δεν είχε γίνει αυτή η κωλοτούμπα, δεν θέλω να φανταστώ πού θα ήμασταν τώρα, και με τη σκέψη, εκ των υστέρων, ότι θα ακολουθούσε ένας κορωνοϊός, ένας πόλεμος στην Ευρώπη, δεδομένου ότι έχουμε και αυτούς τους γείτονες. Όμως, πάντα υπογραμμίζω ότι αυτή είναι απλώς η γνώμη μου, βασισμένη στη δική μου ιδιοσυγκρασία και ενημέρωση. Μου αρέσει να βλέπω μοτίβα γύρω από τα γεγονότα. Πάντα κυριαρχούσε μέσα μου η περιέργεια. Εξ ου και έκανα την ταινία με τον Γαβρά (σ.σ. αναφέρεται στην ταινία Ενήλικοι στην αίθουσα όπου υποδύθηκε τον Γιάνη Βαρουφάκη). Στο πρώτο μας ραντεβού, βέβαια, φρόντισα να τον ενημερώσω για τις διαφορετικές μου πεποιθήσεις. Παρ’ όλα αυτά, ο Γαβράς ποτέ δεν μου είπε ότι χρειάζεται να συμφωνούμε για να κάνουμε την ταινία.
Αυτό απαντά και στην ερώτηση αν είχατε επαγγελματικές συνέπειες από την απόφασή σας να διαφοροποιηθείτε τότε.
Οι συνέπειες ήταν πιο πολύ συναισθηματικού χαρακτήρα. Ξέρετε, στο θέατρο οι άνθρωποι έρχονται πολύ κοντά, ειδικά στο θέατρο που κάνω εγώ. Αποκτούμε μια περίεργη οικειότητα, που θα ήταν ίσως αδιανόητη σε κάποιον που κάνει μια άλλη δουλειά.Μπορεί να πήγαινα σε γυρίσματα ή σε πρόβα, ξέροντας ότι μπαίνω σε έναν χώρο όπου ήμουν ο μόνος που είχα πάρει αυτή τη θέση, σε αυτό το κλίμα μεγάλης πόλωσης και φανατισμού. Ένιωθα ότι ίσως με κοίταζαν «κάπως» οι φίλοι και οι συνάδελφοι. Μπορεί να ήταν και στο μυαλό μου.
Τώρα, που έχουν περάσει όλα αυτά, ποια είναι η μεγαλύτερή σας ανησυχία για το μέλλον; Έχετε και δύο παιδιά σε πολύ νεαρή ηλικία.
Αφενός ξέρω ότι ποτέ δεν πρόκειται να τελειώσουν οι πόλεμοι. Δεν έχω αυτή την αυταπάτη. Νιώθω όμως ότι τα παιδιά μου είναι τυχερά, κατά μια έννοια, γιατί έχουν τη δυνατότητα να μεγαλώσουν σε μια χώρα-μέλος της ΕΕ, το οποίο αυτόματα μας κατατάσσει στο πολύ μικρό μέρος του κόσμου που μπορεί να ζει τη ζωή που ζούμε, πολύ πιο ανθρώπινα από μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Η αγωνία μου είναι μην τυχόν και, λόγω συγκυριών ή στροφής της ιστορίας, η Ευρώπη χάσει τον εαυτό της και ξεχάσει τις αξίες της, τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, την ελευθερία του λόγου και της σκέψης. Φοβάμαι μήπως η δημοκρατία μας χάσει την ικανότητά της να επιβάλλει τον εαυτό της, καθώς πρέπει να συμπεριλαμβάνει όλες τις απόψεις και υπάρχει ο φόβος, στο όνομα της ανεκτικότητας, να κλείσουμε τα μάτια σε πράγματα ύπουλα, που ροκανίζουν την ίδια μας την ικανότητα να είμαστε ανεκτικοί. Για ιδεολογίες μπορούμε να συζητάμε αέναα, αλλά ξέρω καλά πως, όταν κάποιος καταφεύγει στη βία, δεν του φταίει αυτός που έχει απέναντί του, του φταίει κάποιος που έχει μέσα του. Εκτός εάν μιλάμε για περιπτώσεις ολοκληρωτισμού και παίρνεις την απόφαση να το ανατρέψεις. Όμως δεν είμαστε εκεί. Δεν μπορώ να πάρω στα σοβαρά κάποιον που λέει ότι αυτό που ζούμε τώρα είναι δικτατορία, όταν μπορείς να βγεις στον δρόμο και να κριτικάρεις ανοιχτά όποιον θέλεις. Δεν είμαστε στην Τουρκία, όπου γράφεις κάτι στο Facebook και το βράδυ σού χτυπά την πόρτα η αστυνομία. Έχουμε φτάσει, στις μέρες μας, η νόρμα να είναι το να κάνεις κριτική, έστω και άδικη.
Πώς εξηγείτε την έντονη αντιδραστικότητα στον κλάδο σας, που είναι κάτι σαν τρόπος ύπαρξης;
Νομίζω ότι πάντα η τέχνη πρέπει να είναι εναντίον της εξουσίας. Ο σκοπός της είναι να ανατρέπει τα πράγματα σε ανθρώπινο και κοινωνικό επίπεδο. Να αμφισβητεί. Απλώς έχουμε φτάσει στο σημείο να αμφισβητούμε μόνο τη μια πλευρά της ιστορίας, και αυτό πιστεύω οφείλεται στο ότι έχουμε την ιστορία του εμφυλίου και των διώξεων, των εξορίσεων, από ένα δεξιό κράτος πάρα πολύ σκληρό. Υπήρχαν πολλές γενιές ηθοποιών από το 40 και μέχρι τη μεταπολίτευση, που προσπαθούσαν μέσω της τέχνης να πουν αυτά που δεν μπορούσαν οι υπόλοιποι. Αυτό έφτιαξε μια γενιά πολύ δεμένη, με ένα σφυρηλατημένο κέντρο ιδεών και αξιών. Κάποτε, όταν οι άνθρωποι πήγαιναν στα ξερονήσια εάν υποστήριζαν τα πιστεύω τους, υπήρχε κάτι πραγματικό που τους οδηγούσε στο να κάνουν αντίσταση μέσω της τέχνης.
Υπήρχε κάτι για να κάνουν αντίσταση, αυτό εννοείτε;
Και τώρα υπάρχει κάτι για να κάνουν αντίσταση. Απλώς τώρα δεν πας στη φυλακή. Όμως υπάρχει η ανάγκη στην ανθρώπινη φύση, εάν έχεις θαυμάσει κάποιους ήρωες, να θες να τους μοιάσεις. Καμιά φορά νιώθω ότι οι άνθρωποι έχουν συνεχίσει να μιλάνε με το λεξιλόγιο των ηρώων τους, την ώρα που ολόκληρη η γλώσσα έχει αλλάξει.
Σε τι αξίζει να αντισταθεί η τέχνη;
Κατά την άποψή μου, σε νόρμες συμπεριφοράς, σε μοτίβα σκέψης που επιβάλλονται στον κόσμο. Το ότι ζω σε αυτή τη συνοικία και κάνω αυτή τη δουλειά, άρα πρέπει να σκέφτομαι έτσι. Για μένα ο σκοπός της τέχνης είναι να ανυψώνει τον άνθρωπο στο ύψος της μοναδικότητάς του, όχι του ατομικισμού του. Ο καθένας πρέπει να είναι ελεύθερος να είναι, π.χ., υδραυλικός και να μην πηγαίνει στα μπουζούκια, αλλά να πηγαίνει στο Μέγαρο, εφόσον θέλει. Να μπορεί να ξεφεύγει από τα όρια της τάξης του, του περιβάλλοντός του. Εάν υπάρχει κάτι που μπορεί να μας ενώσει, είναι ένα έργο τέχνης, το οποίο μας υπενθυμίζει την τρωτότητα και τη ματαιότητα της ύπαρξης. Το ότι έχουμε όλοι μας μια περιπέτεια να διανύσουμε μέχρι να πεθάνουμε. Αυτή την εποχή διαβάζω ένα πολύ ωραίο βιβλίο, την «Ταυτότητα», του Φουκουγιάμα, που μιλάει για τα identity politics, για το πώς οι άνθρωποι νιώθουμε βολικά και εφησυχασμένοι όταν μπαίνουμε σε μια ομάδα, και πρέπει τα χαρακτηριστικά και τα αιτήματα της ομάδας να τα υιοθετούμε ως προσωπικά μας. Νομίζω ότι αυτό είναι η μεγάλη υποδούλωση. Και είναι ένα πεδίον δόξης λαμπρό για την τέχνη, να πρωτοστατήσει και να αμφισβητήσει αυτή τη νόρμα.
Το κάνει σήμερα η τέχνη αυτό;
Δεν έχω τη γνώση, δυστυχώς, να απαντήσω για το τι κάνει η τέχνη σήμερα. Όμως, ως χώρος, έχουμε πολύ μεγάλη εξάρτηση από το κράτος, και αυτό έχει συμβάλει σε μια πελατειακή σχέση με την εκάστοτε κυβέρνηση. Υπάρχει και αυτή η μυθολογία, ότι για να είσαι καλός καλλιτέχνης πρέπει να είσαι επαναστάτης. Αλλά επαναστάτης τύπου Θεοδωράκη ή επαναστάτης τύπου Χατζιδάκι; Θα αλλάξεις τον κόσμο ή θα αλλάξεις πρώτα τον εαυτό σου για να αλλάξεις την κοινωνία; Ποιον θες να έχεις απέναντί σου, τη μάζα ή τον έναν; Εγώ θέλω να έχω απέναντί μου τον έναν. Γιατί, αν απευθυνθώ στο σύνολο, νομίζω ότι τίποτα δεν θα αλλάξει στο τέλος. Μπορεί να κάνω και λάθος, αλλά νομίζω πως αυτό, μαζί με την οικονομική εξάρτηση από την κυβέρνηση, βρομίζουν τη σχέση του θεάτρου με την εξουσία. Δεν ξέρεις αν πραγματικά ο άλλος κριτικάρει επειδή θέλει ή επειδή δεν πήρε επιχορήγηση, ανάμεσα σε τόσο πολλά θέατρα που διαγωνίζονται. Μη νομίζετε ότι και εμείς είμαστε τίποτε άνθρωποι που έχουμε λύσει τα θέματά μας, είμαστε μια μικρή κοινωνία που ο ένας κοιτάζει τι κάνει ο διπλανός του.
Άρα αν εσείς βρισκόσασταν από την άλλη πλευρά, αυτού που έχει πρόσβαση στα κέντρα εξουσίας, αν κάποιος σας έλεγε ότι έχει μεγάλη ανάγκη ο τόπος και να αναλάβετε τα ηνία στον πολιτισμό…
Ωχ.
Καταλαβαίνω ότι δεν θα σας άρεσε αυτή η προοπτική.
Αυτό που θα μπορούσα να σκεφτώ, θα ήταν να βάλω τους ίδιους τους καλλιτέχνες στο παιχνίδι. Θα ήθελα να υπάρχει κάτι σαν ΕΠΟ του ελληνικού θεάτρου.
Χωρίς τα σκάνδαλα ελπίζω.
Ναι, όλοι αυτό ελπίζουμε. Θα ήθελα όμως να μπουν οι ιδιώτες παραγωγοί, οι ηθοποιοί, οι σκηνοθέτες, οι τεχνικοί, οι μουσικοί, οι σκηνογράφοι, οι ενδυματολόγοι, όλοι, να φτιάξουν έναν φορέα με τη δική του χρηματοδότηση, όπου θα μπορούν οι ίδιοι να παίρνουν τις αποφάσεις τους. Υπάρχουν συνάδελφοι πολύ ενημερωμένοι, σε σχέση με τους νόμους και τα μοντέλα σε άλλες χώρες, που μπορούν να συνεισφέρουν στη συζήτηση.
Τι είναι αυτό που σας δίνει αισιοδοξία σε σχέση με τον κλάδο σας;
Το αισιόδοξο είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι, και νέοι σε ηλικία, πολύ καλά καταρτισμένοι σε σχέση με τη γλώσσα του θεάτρου, διατεθειμένοι να θυσιάσουν πολλά από τη δική τους ζωή και να ταχθούν στο θέατρο. Το κάνουν ήδη, με σπουδαία αποτελέσματα. Ηθοποιοί, σκηνοθέτες, μουσικοί, εικαστικοί, ενδυματολόγοι, οι οποίοι βέβαια έχουν κατορθώσει να λειτουργήσουν σε συνθήκες πολύ αντίξοες. Όταν σου λέει κάποιος ότι θα πάρεις δύο χιλιάρικα για να κάνεις τα κοστούμια μιας παράστασης με δέκα ηθοποιούς, είναι σαν να σου λέει βγάλε από το καπέλο σου λαγό. Το θέμα είναι να μην καλούνται συνεχώς να βγάζουν έναν λαγό από το καπέλο. Επίσης, είναι πολύ θετικό ότι υπάρχουν άνθρωποι που αφήνουν πίσω τους τη σοβαροφάνεια, που μπορούν να ασχοληθούν με το θέατρο πολύ σοβαρά μεν, χωρίς όμως να παίρνουν τους εαυτούς τους τόσο σοβαρά.
Και κάτι τελευταίο, επειδή μόλις εξαγγέλθηκε από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών διήμερη απεργία (σ.σ. 1 και 2 Φεβρουαρίου) για την αναγνώριση των καλλιτεχνικών σπουδών, ένα θέμα που συζητείται πολύ τον τελευταίο καιρό, θέλετε να μου πείτε τη γνώμη σας; Έχετε κάποιο σχόλιο;
Κάποια ζητήματα χρονίζουν δεκαετίες τώρα. Φαντάζομαι ότι, εάν προκύψει σύντομα κάτι απτό, εκτός από ενδείξεις καλής θελήσεως, δεν θα υπάρξει συνέχεια ή λόγος για περαιτέρω κινητοποίηση. Όμως, υπήρχαν πάντα διαβεβαιώσεις από κυβερνήσεις ότι θα γίνει κάτι και έχει συσσωρευτεί μεγάλη καχυποψία και δυσπιστία στον χώρο μας ως προς τις κατά καιρούς εξαγγελίες.
ΙΝFO → Μια νύχτα στην Επίδαυρο σε σύλληψη-σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου, κείμενο Λένας Κιτσοπούλου, Γιάννη Αστερή, Νίκου Καραθάνου. Από 1η Μαρτίου. n-t.gr