Η ευθυμία, η πειθαρχία και ο δυναμισμός της σεφ Κυριακής Φωτοπούλου διακρίνονται από το πρώτο λεπτό που βρίσκομαι απέναντί της. Δεν σταματάει να χαμογελάει. Μιλάει για την ειδικότητά της, τους συνδυασμούς τοπικών προϊόντων με το κρασί που βγάζουν τα αμπέλια και για μια καπνιστή λευκή μελιτζάνα με σάλτσα από ντομάτα Σαντορίνης, συνοδευόμενη από ένα ποτήρι Μαυροτράγανο, απότοκο της εμπειρίας της στην κουζίνα του Κτήματος Σιγάλα στη Σαντορίνη. Βγάζει μια ατζέντα από την τσάντα της που έχει το μέγεθος λευκώματος. Είναι γεμάτη σημειώσεις και αυτοκόλλητα post-it. Και πώς να μην είναι; Από το 2021 έχει συμβουλευτικό ρόλο στο Κτήμα Κυρ-Γιάννη στη Νάουσα. Από τον Οκτώβριο εργάζεται ως consultant chef στο ιταλικό Da Bruno στο Παλαιό Φάληρο, αναλαμβάνοντας το στήσιμο του μενού του εστιατορίου, ενώ προετοιμάζεται για τον ερχομό του δεύτερου παιδιού της τον Αύγουστο. O χρόνος της είναι περιορισμένος, αλλά κάνει ό,τι μπορεί για να τον μοιράσει σωστά.
Φαντάζομαι πως υπήρχε το μικρόβιο της μαγειρικής στην οικογένεια, έτσι;
Σκέψου ότι τη δεκαετία του ’30 ο προπάππους μου είχε μια ταβέρνα με μαγειρευτά στην Αγίου Νικολάου, στο κέντρο της Πάτρας. Η γιαγιά μου ήταν μαγείρισσα σε νοσοκομείο. Ξαδέρφια των γονιών μου και δικά μου ασχολούνται με τη μαγειρική. Και η μαμά μου είναι καλή μαγείρισσα, άσχετα αν δεν το ακολούθησε. Μόλις τελείωσα το λύκειο, μπήκα στη σχολή μαγειρικής της Le Monde.
Μου ήρθε τώρα εκείνη η σκηνή στο Τζούλι & Τζούλια, όταν η Μέριλ Στριπ πηγαίνει σε μια γαλλική σχολή μαγειρικής, δίχως να ξέρει να καθαρίζει γρήγορα κρεμμύδια, και λέει στον σύζυγό της: «Έπρεπε να δεις πώς με κοιτούσαν οι άλλοι άνδρες».
Είχα πολύ πείσμα. Ήμουν σκληρή. Και ως παιδί ήμουν σκληρή. Ήμουν τόσο πεισματάρα. Η μαγειρική δεν είναι εύκολη υπόθεση. Έχει πίεση και στρες. Δούλευα πολλές ώρες, έμπαινα κατευθείαν στα βαθιά, δεν φοβόμουν να κάνω το επόμενο βήμα. Μέχρι τώρα η δουλειά μού έδειξε πως πρέπει πρώτα να αποδεικνύω στον εαυτό μου ότι «ναι, το έχεις» και μετά στους υπολοίπους. Ίσως και παραπάνω από τις δυνάμεις μου, γιατί χρειαζόταν και η μελέτη.
Άρα έχεις στερηθεί και πολλά πράγματα από την προσωπική σου ζωή.
Φυσικά και έχω στερηθεί. Στην ηλικία των 22-23, στα καλύτερα χρόνια που λένε, οι παρέες μου έβγαιναν, αλλά εγώ δεν μπορούσα να το κάνω αυτό. Δούλευα μέχρι αργά και έπρεπε να ξυπνάω νωρίς για να πάω στη δουλειά. Γι’ αυτό τώρα που έχω τα παιδιά, τα έχω βάλει κάτω και προσπαθώ να δώσω χρόνο εκεί, γιατί αυτές είναι οι στιγμές που μένουν. Πρέπει να υπάρξει ισορροπία. Ναι, να έχουμε τη δουλειά μας, να είμαστε καλοί σε αυτήν. Αρκεί όμως να έχουμε χρόνο και για την οικογένειά μας, τον σύζυγό μου, τον Νικόλα, και την κόρη μου, την Ειρήνη. Με έχει στιγματίσει όταν πήγα να δουλέψω τέταρτη μέρα σερί 12ωρο και η Ειρήνη μού είπε: «Σε παρακαλώ, μη φεύγεις». Εκεί αποφάσισα να αφιερώνω χρόνο στην οικογένεια. Η δουλειά μέχρι εκεί που μπορούμε.
Αυτή η φιλοσοφία σου έρχεται σε κόντρα με τους εργοδότες;
Εγώ δεν είχα ποτέ θέμα. Πραγματικά σου το λέω. Όταν είχα την Ειρήνη στην κοιλιά μου, δούλευα, αλλά και ξεκουραζόμουν πάρα πολύ. Όταν ανακοίνωσα τη δεύτερη εγκυμοσύνη μου στους συνεργάτες στο Κτήμα Κυρ-Γιάννη, το γιορτάσαμε. Όσοι με γνωρίζουν, ξέρουν πολύ καλά πως δεν θα τους παρατήσω.
Πώς είναι οι σχέσεις στις κουζίνες που έχεις δουλέψει μέχρι σήμερα;
Εγώ τις διαμορφώνω. Ξέρουν όλοι τι θέλω. Δεν θα τους κρύψω την αλήθεια. Είμαι ευθύς άνθρωπος. Συναντάω μάγειρες στους οποίους βλέπω άσχημα πράγματα. Άτομα να δημιουργούν γκρίνια και αναστάτωση στην ομάδα. Μόλις το καταλάβω, φεύγουν μακριά και αποχωρούν. Ξέρουν ότι δεν θα τα καταφέρουν.
Πολλοί έχουν αυτή τη στερεότυπη σκέψη για τις σεφ: οι γυναίκες πρέπει να μαγειρεύουν στην κουζίνα, αλλά επαγγελματικά οι κουζίνες ανήκουν στους άνδρες.
Αυτή τη στιγμή, στο Da Bruno δουλεύουν έξι γυναίκες στην κουζίνα, όπως η σεφ Αναστασία Προγουλάκη, το δεξί μου χέρι όταν δούλευα στο By the glass. Πολύ δυναμική γυναίκα. Κρητικιά. Και μόλις είκοσι οκτώ χρονών! Η Κλέλια Συνοδινού είναι sous chef. Θεωρώ ότι το αποτέλεσμα μιας γυναικείας ομάδας μπορεί να σου βγάλει κάτι μαμαδίστικο, μια οικεία νοστιμιά. Δεν το συναντάς παντού βέβαια, γιατί υπάρχουν και γυναίκες που θα δημιουργήσουν πρόβλημα. Εννοείται πως δεν ταιριάζουμε με όλους.
Αναγνωρίζεις, όμως, πως υπάρχει σεξισμός στον χώρο σου βάσει κάποιου βιώματός σου;
Να σου πω την αλήθεια, δεν το έχω ζήσει σε κουζίνα. Σε όσες κουζίνες και να δούλεψα, οι ανώτεροί μου δεν θα είχαν επιτρέψει τέτοιες συμπεριφορές. Σίγουρα υπάρχουν όμως. Θυμάμαι μια φορά που ήμουν σε μια παρέα μαγείρων και είπα πως είμαι η υπεύθυνη που έχω αναλάβει την κουζίνα του Κτήματος Σιγάλα στη Σαντορίνη, και οι τρεις τους έβαλαν τα γέλια και είπαν μπροστά μου: «Καλά τώρα, υπεύθυνη γυναίκα, τι μας λες τώρα;».
Και πώς αντέδρασες;
Δεν είπα τίποτα, γιατί ξέρω πολύ καλά τον εαυτό μου. Η εμπειρία, η πειθαρχία και η αγάπη είναι που μετράνε. Σ’ το είπα, είμαι πολύ πεισματάρα και δυνατή. Αντέχω.
Και καθόλου εγωμανής.
Δεν είμαι τέτοιος άνθρωπος. Θέλω πάντοτε να φαίνονται τα παιδιά στις κουζίνες. Τα παιδιά κάνουν τη δουλειά. Εγώ θα βγάλω ένα μενού, θα δείξω στα παιδιά πώς να το κάνουν και θα δώσω τις συνταγές. Δεν το έχω το «εγώ». Δεν μεγάλωσα έτσι. Το σύνολο κάνει το «μαζί». Οι καλοί άνθρωποι είναι οι πιο σημαντικοί.
Πώς χαλαρώνεις;
Θα το πιω το Negroni μου. Από κρασιά, Ασύρτικο. Είναι αγαπημένο, το έχω δουλέψει πολύ στο Κτήμα Σιγάλα. Και πάντοτε ελληνικά κρασιά, έτσι; Με τον Νικόλα λέμε το εξής: «Τι θα μαγειρέψουμε για να πιούμε;». Γιατί εκείνος είναι σομελιέ. Δεν την έχουμε την έξοδο σε μπουζούκια ή σε μπαρ. Στην εγκυμοσύνη έπινα ένα ποτηράκι Vinsanto στις πέντε μέρες. Ίσως και γι’ αυτό της αρέσει να με βλέπει να ασχολούμαι με το κρασί! Μου λέει τώρα στη Νάουσα: «Παρακαλώ, μπορώ να μυρίσω λίγο;». Παίρνει το ποτήρι, βάζει τη μύτη της και αισθάνεται το κεράσι. Σε λίγα χρονάκια θα ’ναι σούπερ.
Πριν κλείσουμε, πότε νομίζεις ότι θα σταματήσουμε εμείς οι δημοσιογράφοι να ρωτάμε σχετικά με το φύλο στην κουζίνα;
Τα τελευταία δύο χρόνια, είναι έντονο το άκουσμα του επαγγέλματος «γυναίκα σεφ». Κάποια στιγμή όμως θα σταματήσει να ακούγεται και δεν θα προβάλλεται, γιατί αλλάζει ο κόσμος. Εσύ τι λες; Δεν αλλάζει;
Γι’ αυτό σε ρώτησα, επειδή αλλάζει.