Χαμηλά σπίτια με κεραμίδια και δίπλα τους συγκροτήματα πολυκατοικιών, απλωμένα ρούχα, μισοφέγγαρα, αδέσποτες γάτες, γκράφιτι, ηλεκτρολογεία αυτοκινήτων, μαγειρεία σε ήσυχους δρόμους, ιχθυοπωλεία και μπουλντόζες που σκαλίζουν τα σωθικά της Αθήνας: Όλα τα καταγράφουν οι ξυλομπογιές αλλά και το ipad του Νικολά Ουμπές (Nicolas Hubesch). Ο Γάλλος εικονογράφος βρέθηκε στο Παγκράτι πριν από οκτώ χρόνια λόγω ενός έρωτα. «Ο έρωτας τελείωσε, αλλά εγώ έμεινα», εξηγεί.
Η κουβέντα μας γίνεται με αφορμή την ατομική του έκθεση σκίτσων Souvenirs d’Athènes, η οποία εγκαινιάστηκε πριν από λίγες μέρες στο Prelab, στα Εξάρχεια. Τον ρωτάω αν συνεχίζει να αισθάνεται ξένος. «Το επιδιώκω», λέει. «Για μένα είναι στάση ζωής να συμπεριφέρομαι σαν τουρίστας στην πόλη μου. Μόνο όταν κινείσαι σαν επισκέπτης έχεις διάθεση να παρατηρήσεις, να ανακαλύψεις. Ζούσα στο Παρίσι και δεν συνειδητοποιούσα πόσο όμορφη ήταν η πόλη. Περπατούσα σκυφτός, δεν είχα ποτέ χρόνο να θαυμάσω».
Με σπουδές στις διακοσμητικές τέχνες στο Στρασβούργο, εγκατέλειψε τη σχολή λίγο πριν από το πτυχίο και μετακόμισε στο Παρίσι. Απασχολήθηκε σε διάφορες δουλειές μέχρι να τον κερδίσει η εικονογράφηση. Πλέον συνεργάζεται με γαλλικές εκδόσεις, εικονογραφώντας παιδικά βιβλία ή περιοδικά, και στον ελεύθερο χρόνο του ανακαλύπτει την Αθήνα και σκιτσάρει. «Αυτή είναι μια πολυτέλεια που επιτρέπω στον εαυτό μου, δεν ζω από αυτό». Γυρίζει παντού με τα πόδια και κάποιες φορές μπαίνει σε ένα λεωφορείο χωρίς να γνωρίζει τη διαδρομή. «Τις προάλλες βρέθηκα στην Πετρούπολη, το κινητό είχε κλείσει και εγώ περιπλανιόμουν χωρίς να ξέρω πού ακριβώς βρίσκομαι. Ρώτησα τους περαστικούς και κάποια στιγμή επέστρεψα πίσω, δεν έγινε κάτι φοβερό. Όμως, διαπίστωσα ότι το να χανόμαστε είναι κάτι που πλέον δεν το επιτρέπουμε στους εαυτούς μας. Το άσκοπο δεν έχει θέση στις ζωές μας, όλα λειτουργούν βάσει σχεδίου και αυτή η εμμονή με το κινητό μας δείχνει ότι θέλουμε να ελέγχουμε τα πάντα».
«Διαπίστωσα ότι το να χανόμαστε είναι κάτι που πλέον δεν το επιτρέπουμε στους εαυτούς μας. Το άσκοπο δεν έχει θέση στις ζωές μας, όλα λειτουργούν βάσει σχεδίου».
Το πρώτο που τραβά το βλέμμα του στις γειτονιές που σχεδιάζει είναι η αρχιτεκτονική. Τον ενδιαφέρουν οι διαφορές στην κλίμακα, οι παλιές μονοκατοικίες δίπλα στους ψηλούς όγκους. Κάθεται σε μια άκρη, φτιάχνει το κάδρο του και περιμένει. «Για μένα δεν είναι τόσο το τοπίο, όσο οι άνθρωποι, εκείνοι δίνουν νόημα στο έργο. Περίπου όπως το έκανε ο Καρτιέ-Μπρεσόν, περιμένεις να εισβάλει στο πλαίσιο η ανθρώπινη φιγούρα, να δώσει ζωή στην εικόνα σου».
Βλέποντας την Αθήνα να αλλάζει
Παρατηρώ πως στα σκίτσα του η Αθήνα αποπνέει κάτι νοσταλγικό και αναρωτιέμαι αν πειράζει τις εικόνες, αν απαλείφει στοιχεία ή αν τα ωραιοποιεί. «Δεν ζωγραφίζω πάντα την αλήθεια, κάποιες φορές μπορεί να παραλείψω κάτι που με ενοχλεί και έχει τύχει να σκιτσάρω και φανταστικές γειτονιές, συνδυάζοντας λεπτομέρειες από διαφορετικά σημεία της πόλης. Ωστόσο, γενικά με κινητοποιεί η μνήμη, με απασχολεί να καταγράψω αυτό που χάνεται. Περπατάω στην Καισαριανή και βλέπω πως γκρεμίζουν με μανία. Βιάζονται εκείνοι, βιάζομαι και εγώ». Θυμάται ότι υπήρχε ένα παραδοσιακό καφενείο κοντά στο σπίτι του στο Παγκράτι, περνούσε κάθε μέρα από εκεί και δεν έπαιρνε την απόφαση να καθίσει ποτέ. «Σύχναζαν κυρίως ηλικιωμένοι, κάθονταν σε παρέες, αισθανόμουν ότι δεν ταίριαζα εκεί, ωστόσο μια μέρα μπήκα και άρχισα να σχεδιάζω. Γύρισα σπίτι και το ολοκλήρωσα. Δύο μέρες αργότερα πέρασα ξανά από εκεί, το καφενείο είχε κλείσει. Το μαγαζί ήταν άδειο και στην πόρτα υπήρχε επιγραφή ότι ενοικιάζεται».
Με την ίδια λογική είχε ξεκινήσει πριν από μερικά χρόνια να καταγράφει τα Προσφυγικά. Ξεκίνησε από την Καισαριανή, πήγε στον Βύρωνα, στη Νίκαια, στον Νέο Κόσμο, στην Αλεξάνδρας και έπειτα, το 2022, έκανε μια έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή. «Τα Προσφυγικά στην Αλεξάνδρας έχουν σημασία ως αρχιτεκτονικό μνημείο, ξυπνούν όμως και το συναίσθημα. Είδα πολύ κόσμο να συγκινείται στην έκθεση».
Πολλά από τα σκίτσα του αποτυπώνουν επίσης γωνιές του Α΄ Νεκροταφείου Αθηνών. «Είναι ένας πανέμορφος κήπος, αισθάνεσαι ηρεμία και γαλήνη όταν περπατάς εκεί και βλέπω ότι πλέον γίνονται πολλές ξεναγήσεις. Οι Αθηναίοι ανακαλύπτουν σημεία που πριν αγνοούσαν ή περιφρονούσαν».
Εσύ, τελικά, τι ψάχνεις στην Αθήνα; «Με συγκινεί κυρίως το “επαρχιακό” στοιχείο· αυτό το βρίσκω περισσότερο στα προάστια, όχι στο κέντρο. Με ενδιαφέρει η αίσθηση της γειτονιάς, αυτός ο μικρόκοσμος, οι ξεχασμένες μονοκατοικίες με την αρχιτεκτονική περασμένων δεκαετιών, τα μικρά καταστήματα. Ίσως πρέπει να ταξιδέψω περισσότερο στην περιφέρεια». Του ζητώ να θυμηθεί τι λέει στους φίλους του για την Ελλάδα. «Οι Γάλλοι είναι τρελοί με την Ελλάδα, το ξέρεις αυτό. Γνωρίζω όλο και περισσότερους που μετακομίζουν μόνιμα στη χώρα σας. Ωστόσο, η εικόνα που έχω τώρα είναι πολύ διαφορετική από αυτήν που είχα όταν ήρθα πριν από οκτώ χρόνια. Θα ήθελα, για παράδειγμα, να υπήρχε μεγαλύτερη ευαισθησία για το περιβάλλον. Με τις φωτιές στην Πάρνηθα έκλαιγα. Έχω πει πως αν καεί ο Υμηττός θα φύγω. Έχω την τύχη να ζω δίπλα σε ένα βουνό και να είμαι μια ανάσα από τη θάλασσα, κι όλα αυτά μέσα στο κέντρο της πόλης. Μα δεν το συνειδητοποιείτε αυτό;».
Η έκθεση Souvenirs d’Athènes θα διαρκέσει μέχρι τις 14/7. Prelab Creative Space, Tζωρτζ 11, Αθήνα, prelab.gr, @nicolas.hubesch
