Η Αβάνα μετά τον Φιντέλ

5' 0" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μοχίτο, ντάκιρι, πολύχρωμοι, πολύβουοι δρόμοι με μικρά κίτρινα ταξί-τρίκυκλα και τεράστια πολύχρωμα αμερικανικά αμάξια του ’50, ρυθμοί σάλσα διάχυτοι παντού μέσα στη ζεστή, τροπική νύχτα, με το φεγγάρι της Καραϊβικής να φωτίζει αυτό το ξακουστό νησί, το γεμάτο αντιθέσεις και πάθος, την όμορφη Κούβα.

Στην πρωτεύουσα, την ερωτική Λα Αβάνα, πλήθη από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης συρρέουν για να ζήσουν το τέλος μιας εποχής και την αυγή μιας καινούργιας: ο θάνατος του Φιντέλ Κάστρο σηματοδότησε ένα «πριν» κaι ένα «μετά» γι’ αυτή τη μαρτυρική γη, που τώρα έχει την ευκαιρία να χαράξει η ίδια το μέλλον της.

Πίσω από το πολύχρωμο, εξωτικό τουριστικό περιτύλιγμα, με τις λυγερές γυναικείες φιγούρες να λικνίζονται σε ρυθμούς μερένγκε και σάλσα και το «παναμέζικο» λευκό καπέλο να σκεπάζει ένα πούρο κοχίμπα κι ένα δροσερό μοχίτο από την «μποδεγίτα δελ μέδιο», κρύβεται μια άλλη, πιο πεζή πραγματικότητα, μια άλλη Κούβα, που παραμένει άγνωστη για πολλούς. Οι δρόμοι της παλιάς Αβάνας, και ιδιαίτερα πίσω από το Καπιτώλιο, αποτελούν τον καθρέφτη μιας δύσκολης καθημερινότητας.

Η φτώχεια, η μιζέρια, η ανέχεια στην οποία ζει μια μέση κουβανική οικογένεια, μέσα σε βρώμικους δρόμους και κτίρια ετοιμόρροπα ή γκρεμισμένα, ή ένα στάδιο πριν από την τελική κατάρρευση, χωρίς νερό πολλές φορές, μπορεί να μην απεικονίζονται μέσα από την κάμερα ενός iphone στα χέρια ενός τουρίστα, αλλά αποτελούν αδιάψευστη μαρτυρία της Κούβας του σήμερα. Είναι τα αποτελέσματα της πολιτικής περιόδου των αδελφών Κάστρο και δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από τους εκρηκτικούς ρυθμούς της σάλσα και τα δροσερά μοχίτο. Ούτε πίσω από τη συνεχή αστυνόμευση που εγγυάται την ασφάλεια των τουριστών από τον φτωχό Κουβανό, ο οποίος προσπαθεί με χιλιάδες τεχνάσματα να αποσπάσει έστω ένα «πέσο κονβερτίμπλε» από τον πλούσιο τουρίστα (νόμισμα που ισχύει για τους τουρίστες και αντιστοιχεί περίπου σε ένα δολάριο – οι Κουβανοί χρησιμοποιούν το απλό πέσο με περίπου 25 φορές μικρότερη αξία!).

Αρκεί να κοιτάξεις τα μικρομάγαζα με τρόφιμα και ρούχα ή τα φαρμακεία με τα ελάχιστα υποτυπώδη φάρμακα στα οποία είναι αναγκασμένος να πάει ένας Κουβανός για να αγοράσει τα στοιχειώδη, αποτέλεσμα όχι μόνο ίσως του εμπάργκο, αλλά και του αυστηρού πολιτικού ελέγχου ροής και διανομής αγαθών στην αγορά. Ενώ τα κτίρια είναι ως επί το πλείστον σε άθλια κατάσταση, με σοβαρά θέματα ασφάλειας και υγιεινής, ενώ πολλές οικογένειες μαζί μοιράζονται το σοσιαλιστικό θαύμα σε μικρά δωμάτια. 

Τις παραπάνω εικόνες δεν θα τις δείτε ποτέ να προβάλλονται στην τηλεόραση, καθώς όλα τα κανάλια ελέγχονται ευθέως από το κράτος, χωρίς κανένα ιδιωτικό μέσο. Ομως αρκεί να περπατήσετε, να χαθείτε στους μικρούς δρόμους, να συνομιλήσετε με τους ίδιους τους Κουβανούς –όπως έκανα κι εγώ– για να ανακαλύψετε μια άγνωστη Κούβα. 

Την Ονταλίς τη γνώρισα σε μια ουρά, έξω από ένα ανταλλακτήριο συναλλάγματος, όπου με ένα πλατύ χαμόγελο και λαμπερά μάτια μού μίλησε για την οικογένειά της και για τις μικρές κόρες της. Φτωχή, όπως όλοι άλλωστε, μου εξήγησε ότι ελπίζει κάτι να αλλάξει με την τωρινή κατάσταση, ώστε όλο αυτό το συνάλλαγμα που συρρέει στη χώρα από τους τουρίστες να μπορέσει επιτέλους να αντικατοπτριστεί και στην ποιότητα της ζωής της και των συμπολιτών της, και όχι να μένει στις οικογένειες των κυβερνώντων που, όπως μου είπε, μένουν σε βίλες στη Μιραμάρ (παραθαλάσσιο προάστιο της Αβάνα).

Η ίδια καθώς και οι περισσότεροι Κουβανοί που γνώρισα είναι ανοιχτοί και ευγενικοί, αλλά είναι αμήχανοι και διστάζουν να μιλήσουν, ιδιαίτερα για την πολιτική κατάσταση. Το κατανοώ πλήρως, και μάλιστα, όταν σε πολλές γειτονιές της πόλης είδα γραφεία με την επιγραφή «Comite de Defensa de la Revolución» (Επιτροπή Υπεράσπισης της Επανάστασης), κατάλαβα ότι πρόκειται ουσιαστικά για τα μάτια και τα αυτιά του κράτους στην κοινωνία. Οι Κουβανοί όμως είναι δυνατός λαός που, ιδιαίτερα τώρα, ονειρεύεται και ελπίζει. Ενας λαός που διψάει για εξέλιξη και πρόοδο, να γευτεί πράγματα που έχει στερηθεί.  

Αυτή είναι και η περίπτωση του Κάρλος του ταξιτζή, ο οποίος μου μίλησε όχι μόνο για τις ομορφιές της χώρας του, καθώς κατάγεται από την πανέμορφη κοιλάδα του Βινιάλες, αλλά και για τον πόνο στην ψυχή του. Μου μίλησε για τα μέλη της οικογένειάς του που επέλεξαν να χωριστούν, να αφήσουν πίσω τα αγαπημένα τους πρόσωπα και να ταξιδέψουν στο Μαϊάμι για ένα καλύτερο μέλλον. Μου μίλησε για τα ψίχουλα που κερδίζει έχοντας κάνει διάφορες δουλειές του ποδαριού, ζώντας με τη μάνα και τη γυναίκα του. Μου είπε ότι και ο ίδιος θέλει να φύγει, αλλά αγαπάει τη γη του και τον πληγώνει το πώς την έχουν καταντήσει. Οτι, επίσης, θέλει μια ευκαιρία για μια αξιοπρεπή ζωή, και όχι να είναι αναγκασμένος να ζει σε μια τρύπα στα προάστια. Ακόμα, μου μίλησε και για τη δωρεάν παιδεία και υγεία, λέγοντας ότι δεν είναι ακριβώς όπως την παρουσιάζουν έξω από τη χώρα.

Υπάρχουν ελλείψεις παντού, οι υπηρεσίες είναι μέτριες και ο ίδιος προτιμά το δικαίωμα και την ευκαιρία να μπορέσει να αλλάξει τη ζωή του προς το καλύτερο, κάτι που κανένας δεν φαίνεται να του δίνει προς στιγμήν, αναγκάζοντάς τον σε μια ζωή με στερήσεις και φτώχεια.

Ο Κάρλος ονειρεύεται να ταξιδέψει στην Ευρώπη και να γνωρίσει και την Ελλάδα. Ξέρει όμως ότι δεν θα μπορέσει ποτέ. Γνωρίζει και για τις δυσκολίες της Ελλάδας, αλλά χαμογελώντας μου λέει ότι εμείς είμαστε σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Ελπίζει ότι ο νέος και μορφωμένος κόσμος που έχει εγκαταλείψει την Κούβα τώρα θα επιστρέψει, καθώς βγαίνει από τον απομονωτισμό της, και ο ίδιος θα μπορέσει να δει πάλι όλη την οικογένειά του.

Αφήνοντας πίσω τον Κάρλος, την Ονταλίς και τους άλλους Κουβανούς που είχα την τύχη να γνωρίσω και να μιλήσω μαζί τους, ένιωσα θαυμασμό γι’ αυτόν τον λαό, τον τόσο δυνατό και χαρούμενο, αλλά και μια κρύα θλίψη και θυμό για όσα μπορεί να στερήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες. 

Ταυτόχρονα ένιωσα ηρεμία και γαλήνη, γνωρίζοντας ότι επιστρέφω σε μια ευρωπαϊκή χώρα που με όλα τα προβλήματά της παραμένει δημοκρατική και πλουραλιστική.

Είμαι σίγουρος ότι οι Κουβανοί, στο όμορφο, ζεστό και εξωτικό νησί τους, θα μπορέσουν να επιλέξουν την πορεία τους, αρκεί να τους προσφερθεί αυτό ακριβώς: η δυνατότητα δηλαδή επιλογής μέσα από μια δημοκρατική και συμμετοχική διαδικασία ενός δρόμου που οι ίδιοι σήμερα ονειρεύονται.  

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή