Με το δάχτυλο στην ταμπλέτα ο Γιάννης Τσεκλένης «σερφάρει» στις περίπου 50 θεματικές συλλογές υφασμάτων που όρισαν την πορεία του στην εγχώρια και στη διεθνή μόδα. Η θεματολογία των υφασμάτων μοιάζει αστείρευτη, όπως άλλωστε και ο δημιουργός τους. Μια μυκονιάτικη εκκλησία, το δάσος της Βουλώνης από έναν πίνακα του Ανρί Ρουσό, βουντού και έντομα είναι μερικά από τα μοτίβα που φιγουράρουν στη μικρή οθόνη, σχέδια που βρέθηκαν κάποια στιγμή να πωλούνται σε ρούχα σε πάνω από 20 χώρες.
Ο Τσεκλένης και η ομάδα του ζωγράφιζαν στο χαρτί με το χέρι, πριν τα σχέδια περάσουν στην παραγωγή τελάρων μεταξοτυπίας και κατόπιν στο εργοστάσιο για την επιλογή των χρωματικών συνδυασμών. «Για να δω εγώ ένα κομμάτι πανί από αυτό, πέρναγαν έξι μήνες», λέει ο ίδιος στο «Κ».
Μια επιλογή από τα αυθεντικά ζωγραφικά σχέδια σε χαρτί έχουν πάρει τη θέση τους, κορνιζαρισμένα, στους φωτεινούς τοίχους του εκλεκτικού i-D concept store στο Κολωνάκι, όπου παρουσιάζεται η έκθεση «Tseklenis Tri-bute: ’70s Drawings Revisited». Τα έργα, τα οποία διατίθενται μέχρι και τις 29 Απριλίου, συνοδεύονται επίσης από τη ματιά των σχεδιαστών μόδας Σοφίας Κοκοσαλάκη και Αγγελου Μπράτη και της δημιουργού κοσμημάτων Ντόλυς Μπουκογιάννη, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τα σχέδια του Τσεκλένη και δημιούργησαν ειδικές limited συλλογές για τα i-Deros concept stores (Κολωνάκι και Golden Hall).
Εικαστικός αλλά και συγχρόνως λειτουργικός, ο πολυτάλαντος Τσεκλένης ξεκίνησε από τη διαφήμιση πριν περάσει στο ύφασμα, στο ένδυμα, στον σχεδιασμό στολών, λεωφορείων αλλά και κατοικιών, μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων. Η αρχή έγινε το 1965 με μια συλλογή υφασμάτων του για κολεξιόν ρούχων του Ντίμη Κρίτσα, την οποία αγόρασε η Elizabeth Arden Couture στη Νέα Υόρκη. Ανθρωποι του χώρου στην ίδια πόλη παρότρυναν τότε τον Τσεκλένη να ασχοληθεί με τον σχεδιασμό ρούχων βασισμένων στα prints του. Επηρεασμένος από τη δουλειά του Ιταλού Emilio Pucci, ο Τσεκλένης ξεκίνησε την πορεία του με συλλογές όπως το εμπνευσμένο από ελληνικά αγγεία «Vase Look» (το αυθεντικό σχέδιο ανήκει σήμερα στη συλλογή του Victoria & Albert Museum). Τι ρόλο θα έπαιζε η σημερινή τεχνολογία αν υπήρχε τότε;
«Θα μείωνε το κόστος της αναπαραγωγής του υφάσματος, ενώ τα υπόλοιπα θα έμπαιναν στον συμβατικό τρόπο παραγωγής των συλλογών. Δεν θα ήμουν ποτέ με το κομπιούτερ, θα έκανα τα προσχέδια με ένα μολύβι. Δυστυχώς όμως δεν θα μέναμε μ’ αυτά τα χάρτινα σχέδια, γιατί θα τα είχε κάνει ο υπολογιστής και δεν θα είχαν την πινελιά, τη “βουρτσιά” που έχουν αυτά», λέει.
Η Ελλάδα τότε βρισκόταν συχνά στο χαρτί. Βυζάντιο, Αιγαίο πέλαγος, πηλιορείτικες ξυλογραφίες αλλά και έργα του Γιάννη Γαΐτη ήταν ανάμεσα στα θέματα που «μπλέκονταν» με ιμπρεσιονιστές και μονόκερους. «Προωθούσα την ελληνικότητα για να μπαίνω στα trends», λέει σήμερα. «Η απόσταση του έθνικ από το φολκλόρ είναι πολύ μικρή».
Ελληνική εξωστρεφεια
Το 1969, ένα αφιέρωμα στο περιοδικό Life με Ελληνες δημιουργούς ήταν αποτέλεσμα δικών του προσπαθειών για ελληνική εξωστρέφεια, ενώ την επόμενη χρονιά η προσπάθεια συνεχίστηκε με το Φεστιβάλ Ελληνικής Μόδας στη «Μεγάλη Βρεταννία» και στον «Αστέρα» της Βουλιαγμένης, με τη συμμετοχή δημιουργών όπως ο Αλεξανδρινός Ελληνας Ζαν Ντεσέ και ο Ελληνοαμερικανός Τζέιμς Γκαλάνος.
«Σήμερα είναι ευκολότερο να βγεις στο εξωτερικό λόγω της επικοινωνίας, μεταξύ άλλων. Τις δεκαετίες ’60 έως ’90 η ελληνική βιομηχανία και το ελληνικό ντιζάιν διατηρούσαν ανέραστη σχέση», συνεχίζει. «Το ’70 και το ’80 η Ελλάδα ήταν η 12η εξαγωγική χώρα σε έτοιμα ενδύματα, αλλά μόνο σε προϊόντα φασόν. Η χώρα πουλούσε τσάμπα εργατικό δυναμικό. Ελεγα τότε: Κάντε ένα brand με την υπογραφή σας. Αν δεν μπορείτε, βάλτε ένα Made in Greece ταμπελάκι τουλάχιστον».
Οταν συμφώνησε να αναλάβει την Πειραϊκή-Πατραϊκή το 1987, το έκανε, όπως λέει, για να «εμφυσήσει branding». Ο ίδιος είχε κάνει μελέτες μάρκετινγκ για την ανάπτυξη κάποιων Ελλήνων σχεδιαστών, «όπως ο Marcel Boussac είχε κάνει με τον Christian Dior. H τραγικότητα ήταν ότι εδώ δεν είχαμε ποτέ εταιρείες να επενδύσουν, αλλά ούτε πρόθυμους μορφωμένους σχεδιαστές ή μικροπαραγωγούς να ενταχθούν σ’ αυτό».
Παραγωγή
Το δικό του εργοστάσιο στο Μαρκόπουλο, με προσωπικό 500 άτομα, είχε σταματήσει να λειτουργεί όταν ακούστηκε στην αγορά ότι έπασχε από μελάνωμα και οι τράπεζες έβαλαν φρένο στα κεφάλαια κίνησης. Ο ίδιος σήμερα προτρέπει τους νέους σχεδιαστές να διατηρούν τη βάση τους στην Ελλάδα και να δουλεύουν μέσα από ένα διεθνές σύστημα παραγωγής, ενώ πιστεύει ότι ο ελληνικός κλάδος θα πρέπει να εστιάζει κυρίως σε ρούχα resort.
«Απόλαυσα μια εποχή που η μόδα κατέβαινε ευγενικά στο πεζοδρόμιο. Η μεγάλη πρόκληση και ικανοποίηση ήταν ένα ταξίδι στην Αυστραλία την εποχή που έκανες τρεις στάσεις», θυμάται. «Ετυχε λοιπόν να δω ρούχα μου στην Μπανγκόκ, στο Χονγκ Κονγκ και στην Αυστραλία. Πάντα έφτιαχνα για τον πολύ κόσμο με μια γκάμα τιμών. Δεν έκανα στατικά ρούχα που τα βλέπεις και λες “πώς κάθεσαι μ’ αυτό του ρούχο”. Εκανα “εύκολα” ρούχα, που τα πέταγες στη βαλίτσα, τα έβγαζες και τα φόραγες σ’ ένα κοκτέιλ, δεν χρειαζόταν καν να τα ατμίσεις. Επίσης, δημιουργούσαν απορίες και είχαν ενδιαφέρον».
Στο μεταξύ, πριν από λίγους μήνες ξεκίνησε το ταξίδι των Foulards Tseklenis, μια συλλογή από μαντίλια βασισμένα σε αγαπημένα του σχέδια, τα οποία παράγονται από ελληνικό μετάξι της Silk House Tsiakiris στο Σουφλί. Το τελικό αποτέλεσμα; Ενα προϊόν Made in Greece. Οι σημερινές δραστηριότητες ανοίγουν την όρεξη για μεγαλύτερη επιστροφή;
«Η έκθεση αυτή, αλλά και εκείνη στο Φουγάρο αργότερα φέτος (μια ρετροσπεκτίβα βασισμένη στη συλλογή Τσεκλένη του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος), συμπίπτουν με μια πολύ συμβολική στιγμή. Φέτος γίνομαι 80 ετών, αλλά γίνομαι και 40 από τον δεύτερο “τοκετό” του 1977 (σ.σ. χρονιά που του αφαίρεσαν το ένα χέρι λόγω του μελανώματος. Αυτά είναι όμορφα πράγματα που συμβαίνουν. Εχω γράψει μια καλή ιστορία σε αυτό το αντικείμενο, το άλλο, των σπιτιών, είναι ένα ζωντανό πράγμα. Αυτό έχει κλείσει τον κύκλο του, δεν χρειάζεται να φάει μια κακή κριτική. Ηταν μια υπέροχη διαδρομή». ■