«Παίζουμε πόλεμο;»

5' 2" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Κατεβαίνουμε αργά τα τσιμεντένια σκαλοπάτια που οδηγούν στην καρδιά του βουνού, σε βάθος 20 μέτρων. Ο στρατιωτικός που μας συνοδεύει μας υπενθυμίζει: «Όταν έχουμε την κόκκινη γραμμή στα δεξιά, σημαίνει ότι πηγαίνουμε στην καρδιά του οχυρού· στα αριστερά, σημαίνει ότι βγαίνουμε προς την επιφάνεια». Στα έγκατα του οχυρού Λίσσε στο Κάτω Νευροκόπι κυριαρχεί η καθαριότητα και μια εντυπωσιακή ψηφιακή οργάνωση, που αιφνιδιάζει θετικά σε σχέση με αυτό που έχουμε στο μυαλό μας όταν σκεφτόμαστε ένα οχυρωματικό έργο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο βόρειο άκρο της Ελλάδας. Στις στοές και στα ανοίγματα του οχυρού, στα πολυβολεία και στις αποθήκες πυρομαχικών, στους χώρους όπου πολεμούσαν οι στρατιώτες κατά τη διάρκεια της σκληρής τριήμερης μάχης του Απριλίου του 1941, υπάρχουν σήμερα ηλεκτρονικοί υπολογιστές, κάμερες και προτζέκτορες.

Οι τοπικές αρχές στο Κάτω Νευροκόπι δεν έμειναν στη συντήρηση και στην ανάδειξη του οχυρού Λίσσε –του δεύτερου σε δύναμη της «γραμμής Μεταξά», μετά το Ρούπελ– σε τόπο μνήμης και ηρωισμού. Αντίθετα, προχώρησαν σε ένα μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα εγχείρημα: έστησαν μια προσομοίωση της μάχης κατά των γερμανικών δυνάμεων, με σενάριο που βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα στις 6-9 Απριλίου του 1941. Και ονόμασαν το παιχνίδι της πολεμικής προσομοίωσης «Follow the Fox». Διαβάζουμε στο manual: «Πρακτικά, το παιχνίδι “Follow the Fox” έχει έναν συμβολισμό. “Λισίτσα”  στα Βουλγαρικά σημαίνει αλεπού. Η ονομασία “Λίσσε” προέρχεται από αυτό. Η παρότρυνση “ακολουθήστε την αλεπού” περιέχει τον συμβολισμό μιας προσπάθειας να ακολουθήσουμε τα γεγονότα και να σκεφτούμε». Σκοπός των εμπνευστών του παιχνιδιού δεν είναι να διδάξουν πόλεμο ούτε να αναπαραστήσουν την ηρωική αντίσταση των Ελλήνων κατά των Γερμανών, αλλά να κάνουν τον επισκέπτη να νιώσει την ψυχολογική και παράλογη βία του πολέμου. Το παιχνίδι «Follow the Fox» έχει λοιπόν ένα ισχυρό αντιπολεμικό μήνυμα και παράλληλα το Λίσσε παραμένει ένα «ζωντανό» μνημείο.

Tablet αντί για όπλο

Για τις ανάγκες του παιχνιδιού, η τριήμερη μάχη έχει συμπτυχθεί σε ένα 24ωρο. Οι παίκτες, χωρισμένοι σε δύο βάρδιες, καλούνται να υπερασπιστούν το οχυρό, ακολουθώντας ως σενάριο τα αληθινά γεγονότα του 1941 – τις επιθέσεις των Γερμανών, τον αιφνιδιασμό και τις κυκλωτικές κινήσεις, τη σθεναρή αντίσταση. Ο κάθε παίκτης παρακολουθεί μια μίνι εκπαίδευση κι έπειτα παίρνει το όνομα ενός υπερασπιστή του οχυρού. Φοράει στολή και κράνος, παραλαμβάνει έναν στρατιωτικό σάκο και μάσκα αερίων και αναλαμβάνει ειδικότητα και καθήκοντα. Για 24 ώρες θα γίνει πολυβολητής, γεμιστής, διαβιβαστής κ.ά. Το ατομικό «όπλο» των παικτών είναι ένα tablet, τα δε πυρομαχικά με τα οποία γεμίζουν τα πολυβόλα είναι ψηφιακές εντολές τις οποίες δίνουν από ένα κέντρο ελέγχου ο «διοικητής» και οι συντονιστές, οι οποίοι ανήκουν στην ομάδα διαχείρισης του οχυρού. Στα διαλείμματα της «μάχης» οι παίκτες είτε αναπαύονται είτε διαβάζουν επιστολές αγαπημένων τους προσώπων στα κρεβάτια εκστρατείας μέσα στο οχυρό.

Κειμήλια και ηλεκτρονικοί υπολογιστές

Βαδίζουμε στις στοές της «Χελώνης», όπως ονομάζεται το τμήμα του οχυρού Λίσσε που παραχωρήθηκε από τον Στρατό στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου για τη μετατροπή του σε θεματικό μουσείο. Σε ειδικές προθήκες φυλάσσονται αντίγραφα κειμηλίων, όπως όπλα της εποχής, όλμοι, στρατιωτικοί χάρτες, ασύρματοι και το τηλέφωνο με το οποίο ο διοικητής, ταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Δετοράκης, επικοινωνούσε με τα γειτονικά οχυρά. Η αυθεντική στολή του διοικητή και άλλα αντικείμενα θα μεταφερθούν στο Λίσσε εν καιρώ. Κι έπειτα, ανάμεσα σε όλα αυτά τα κειμήλια υπάρχουν υπερσύγχρονοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ένας προτζέκτορας που προβάλλει ιστορικό ντοκιμαντέρ, κάμερες και άλλα ηλεκτρονικά συστήματα, πολλά από τα οποία είναι ακόμη καλυμμένα με νάιλον περιμένοντας την έναρξης της «μάχης». 

Περιηγούμαστε στο θρυλικό οχυρό, φτιαγμένο από παχύ οπλισμένο σκυρόδεμα, για την κατασκευή του οποίου, εκτός από τόνους τσιμέντου και σιδήρου, χρησιμοποιήθηκε στο χαρμάνι του κονιάματος και θηραϊκή γη, έτσι ώστε το μπετόν οκτώ δεκαετίες μετά να παραμένει εντυπωσιακά άφθαρτο. Κινούμαστε προς το ένα από τα τρία πολυβολεία του Λίσσε. Στη θέση του πολυβόλου υπάρχει σήμερα ένα γραφείο και ένας υπολογιστής. Στην οθόνη κοιτάζουμε το πεδίο βολής, όμως αν σηκώσουμε λίγο το κεφάλι, από τη θυρίδα του πολυβολείου βλέπουμε κάτω το οροπέδιο του Νευροκοπίου και φανταζόμαστε το οχυρό περικυκλωμένο από εχθρικές δυνάμεις. Στην οθόνη ο «εχθρός» εικονίζεται με έγχρωμα στίγματα, λαμβάνουμε την εντολή να ρίξουμε, ένας γεμιστής θα επιλέξει τον σωστό τύπο πυρομαχικών κι εμείς θα κλικάρουμε το ποντίκι του υπολογιστή, στοχεύοντας τη γερμανική μεραρχία. Ο κρότος της βολής ακούγεται σε ολόκληρο το οχυρό, σχεδόν ταρακουνιόμαστε, ενώ μια συσκευή στο πολυβολείο αναδίδει καπνό και οσμή πυρίτιδας. Είναι εντυπωσιακό. 

Τέσσερα χρόνια αναμονή

Το οχυρό Λίσσε παραχωρήθηκε από τον στρατό στον τοπικό Δήμο Κάτω Νευροκοπίου έναντι συμβολικού τιμήματος, με σκοπό την τουριστική αξιοποίησή του. Κατόπιν, η μετατροπή του σε θεματικό μουσείο εντάχθηκε στο διασυνοριακό ευρωπαϊκό πρόγραμμα Interreg, σε συνεργασία με τον γειτονικό Δήμο Γκότσε Ντέλτσεφ της Βουλγαρίας, συνολικού προϋπολογισμού 1,17 εκατομμυρίων ευρώ. Το έργο ξεκίνησε το 2009 και παραδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2013, αλλά μια σειρά από γραφειοκρατικά ζητήματα το κράτησαν μέχρι πρόσφατα κλειστό για το ευρύ κοινό. Οι παραπάνω εκκρεμότητες, μετά από επίπονες και συντονισμένες προσπάθειες του Δήμου Κάτω Νευροκοπίου, ξεπεράστηκαν και τυπικά, κι έτσι το μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα «ζωντανό» μνημείο είναι έτοιμο να υποδεχτεί επισκέπτες το επόμενο διάστημα. Θα υπάρξει σχετική ανακοίνωση από τον τοπικό δήμο. Η γνωριμία των επισκεπτών με το οχυρό Λίσσε αναμένεται να προσελκύσει στην περιοχή υψηλού επιπέδου τουρισμό. Οι παραδοσιακοί ξενώνες, οι μοναδικές γεύσεις και τα κρασιά, το φυσικό περιβάλλον και τα υπόλοιπα αξιοθέατα στο βόρειο άκρο του νομού Δράμας συνιστούν έναν ιδανικό προορισμό. 

«Παίζουμε   πόλεμο;»-1

ΤΟ ΛΙΣΣΕ

Το οχυρό Λίσσε, ένα από τα οχυρά της λεγόμενης «γραμμής Μεταξά», οχυρωματικών έργων κατά μήκος των συνόρων της Ελλάδας με τη Βουλγαρία, είναι χτισμένο πάνω σε βράχο, έχοντας έτσι οπτική επαφή με ολόκληρο το πέρασμα του οροπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου. Εκτός από τα πέντε υπόγεια τμήματά του στο «ύψωμα 771» και τις επίγειες οχυρώσεις, αποτελεί ενιαίο σύνολο με τα γειτονικά οχυρά Ντάσαβλη και Πυραμιδοειδές. Η υπόγεια έκτασή του καλύπτει 790 τ.μ. και το συνολικό μήκος των στοών του φτάνει το 1 χιλιόμετρο. Το κόστος κατασκευής του ανήλθε το 1936 στα 42,8 εκατ. δραχμές. Οι γερμανικές δυνάμεις κατά την επίθεση τον Απρίλιο του 1941 δεν κατόρθωσαν να καταλάβουν το Λίσσε, όπως και τα περισσότερα οχυρά της «γραμμής Μεταξά» στα βόρεια σύνορα. Οι απώλειες στρατιωτών στο Λίσσε και στα γειτονικά οχυρά ήταν ελάχιστες σε σχέση με εκείνες των Γερμανών. ■

Πληροφορίες: Hσαΐας Xατζηκωνσταντίνου, τηλ. 6976-221.292

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή