Documenta 14: Αντίο, Αθήνα!

6' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το κεντρικό σλόγκαν της documenta 14, το ελληνικό σκέλος της οποίας ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο, ήταν «Μαθαίνοντας από την Αθήνα». Αυτές τις μέρες, Έλληνες και ξένοι συνεργάτες της «πακετάρουν» για το Κάσελ. Με την ευκαιρία, ζητήσαμε από πέντε μέλη της μεγάλης ομάδας που οργάνωσε το σημαντικό αυτό διεθνές γεγονός να μας πουν τι έμαθαν, τελικά, οι ίδιοι από την Αθήνα και την Ελλάδα.

 

Documenta 14: Αντίο, Αθήνα!-1

Άνταμ Σιβάρα, Βοηθός στο τμήμα εκθέσεων

«Από την Αθήνα βλέπεις καλύτερα»

Δουλεύοντας και –ίσως περισσότερο– ζώντας στην Αθήνα, ήταν για μένα μια ζωτικής σημασίας και περίπλοκη εμπειρία σε σχέση με το τι χρησιμοποιούμε για να συνθέσουμε αυτό που ονομάζουμε «Ευρώπη». Προερχόμενος από το κεντρικό-ανατολικό μέρος της ηπείρου και σπουδάζοντας σ’ έναν από τους οικονομικούς της πυρήνες στον Βορρά, η Αθήνα αποτέλεσε για μένα ένα κρίσιμο σημείο για να κλείσω αυτόν τον ταξιδιωτικό κύκλο και συγχρόνως να τον ανοίξω άλλη μία φορά. Από την Αθήνα βλέπεις καλύτερα, βλέπεις καλύτερα προς τη Μέση Ανατολή, τις ακτές της Αφρικής και τα Βαλκάνια. Αυτή η προοπτική δίνει σε όλους μας τη δυνατότητα να κατανοήσουμε ότι το ευρωπαϊκό έργο δεν βασίζεται στα σύνορα, αλλά στη δυνατότητα να μεταφερθούν και να κινηθούμε ανάμεσά τους. Στο μυαλό μου η Αθήνα, χωρίς πολύ ρομαντισμό και με κριτικό πνεύμα, θα παραμείνει ένα καίριο σημείο όπου η πραγματικότητα της Ευρώπης μπορεί να μελετηθεί και να αλλάξει ενεργά.

Γεννήθηκε στο Σίζιν της Πολωνίας και μεγάλωσε στη Βαρσοβία. Είναι κάτοχος MA στην ιστορία της αρχιτεκτονικής από το Bartlett School of Architecture στο Λονδίνο. Αρθρογραφεί σε θέματα αρχιτεκτονικής, τέχνης και φιλοσοφίας και διευθύνει το Beton Film Festival, φεστιβάλ ταινιών αρχιτεκτονικής που εδρεύει στη Βαρσοβία.

 

Documenta 14: Αντίο, Αθήνα!-2

Φαμπρίτσια Βεκιόνε, Συντονίστρια έργων

«Ένα νέο επίπεδο επίγνωσης»

Είμαι από τη Νάπολη της Ιταλίας και πρέπει να αναγνωρίσω ότι μέχρι τώρα η πορεία μου ήταν πολύ συνεπής ως προς την κατεύθυνση της, που ήταν ο Βορράς. Αποφοίτησα από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας και υπέγραψα το πρώτο μου πραγματικό συμβόλαιο στο Μιλάνο. Στη συνέχεια, δούλεψα για περίπου 4 χρόνια σ’ ένα αρχιτεκτονικό γραφείο στην Ολλανδία, μέχρι τα τέλη του 2016. Περισσότερο από το τι έμαθα από την Αθήνα ίσως θα ήταν πιο ενδιαφέρον να σκεφτώ τι «ξε-έμαθα», κάτι που ήταν και μια βασική ιδέα της documenta 14. Στην Αθήνα «ξε-έμαθα» να κοιτάζω την Ευρώπη από τις Άλπεις. Η ριζική αυτή ανατροπή της προοπτικής μού έδωσε νέα εργαλεία για να κατανοήσω τον σημερινό μας κόσμο, αλλά και τις περασμένες και τωρινές συνθήκες που τον παρήγαγαν. Η τέχνη που παρουσιάστηκε στην έκθεση –μαζί με τις ζωηρές προσωπικές ανταλλαγές με μέλη της ομάδας, καλλιτέχνες, επισκέπτες και, εν τέλει, πολίτες– ενίσχυσε αυτό το νέο επίπεδο επίγνωσης, δίνοντάς μου πρόσβαση σε πολλές ιστορικές και υποκειμενικές αφηγήσεις. Τίποτε απ’ αυτά δεν θα είχε συμβεί αν δεν ήταν η Αθήνα. Οι συγκρούσεις της αλλά και η έλλειψη προγνωσιμότητας με βοήθησαν να επαναπροσδιορίσω την άποψή μου, ώστε να σκέφτομαι πέρα από αυτό που θεωρούμε «δυτικό».

Γεννήθηκε στη Νάπολη της Ιταλίας και είναι κάτοχος μάστερ στην αρχιτεκτονική από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Έχει εργαστεί ως συντάκτρια σε περιοδικά αρχιτεκτονικής, καθώς και στο αρχιτεκτονικό γραφείο OMA, στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, σε projects όπως το Monditalia, μία από τις βασικές εκθέσεις της Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2014.

 

Documenta 14: Αντίο, Αθήνα!-3

Εύη Χαντζή, Συντονίστρια της documenta 14 στην Αθήνα

«Η δυναμική της ομάδας»

Ως συντονίστρια της documenta, ο ρόλος μου ήταν αυτός του συνδετικού κρίκου μεταξύ της ομάδας εδώ στην Αθήνα και της διοίκησης στο Κάσελ. Πολύ σύντομα κατάλαβα ότι οι οργανωτικές δομές του Κάσελ δεν ήταν δυνατόν να μεταφερθούν μία προς μία στην Αθήνα. Αυτό δεν οφείλεται μόνο σε αντικειμενικές δυσκολίες, όπως π.χ. το διαφορετικό θεσμικό πλαίσιο και οι συνθήκες κάθε χώρας, αλλά και στο ίδιο το ανθρώπινο δυναμικό και στις διαφορετικές επαγγελματικές εμπειρίες. Για παράδειγμα, όταν στήναμε την ομάδα, συνειδητοποίησα ότι, ενώ πολλοί συνεργάτες είχαν άριστη εκπαίδευση, λίγοι ήταν αυτοί που είχαν προηγούμενες εμπειρίες μέσα από έναν πολιτιστικό θεσμό όπως είναι η documenta, που για πρώτη φορά υλοποιήθηκε στην Ελλάδα. Εάν και το γεγονός αυτό αρχικά δημιούργησε αρκετές δυσκολίες, στην πορεία συνέβαλε σε μια δομή πιο ευέλικτη, πιο δυναμική. Μέσα στην ομάδα όλοι είχαμε ασφαλώς τους ρόλους μας, αλλά συγχρόνως ο καθένας βοηθούσε όπου μπορούσε, ενώ πολλές φορές αυτοσχεδιάζαμε επίσης. Aυτό μας έδεσε, μας έκανε να νιώθουμε σαν μια μεγάλη οικογένεια. Όσο μεγάλος και εάν ήταν ο φόρτος εργασίας, πάντα υπήρχε το καλαμπούρι και η ευχαρίστηση μέσα στη δουλειά μας. Δεν έχω ξαναζήσει παρόμοια εμπειρία μέσα από θεσμούς του εξωτερικού, όπου όλα είναι δομημένα εξαρχής. Αυτό που μου δίδαξε η Αθήνα είναι η δυναμική της ομάδας και το πόσο σημαντικό είναι η ίδια η διοργάνωση να πηγάζει από αυτήν και όχι το αντίθετο.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Στουτγάρδη της Γερμανίας. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής και ζει στο Βερολίνο, όπου εργάζεται ως cultural manager σε πολιτιστικές οργανώσεις.

 

Documenta 14: Αντίο, Αθήνα!-4

Αλεξάντρ Κολλέτ, Βοηθός στο τμήμα εκθέσεων

«Νέα ρουτίνα, οικεία μονοπάτια»

Μοιράζομαι την ίδια ιστορία με πολλούς: εκείνου που έφυγε, νεαρός ενήλικος, από τους γονείς του και το πατρικό του στο κέντρο της Αθήνας, για να τους ξαναβρεί χρόνια αργότερα στο ίδιο σημείο. Γύρισα πριν από περίπου έναν χρόνο, Αθηναίος, γνώστης της πόλης, μιας Αθήνας όμως άλλης, την οποία δεν είχα βιώσει διαμορφωμένη από τα πρόσφατα γεγονότα. Σταδιακά, παρότι το σπίτι μου, η γειτονιά μου, η οικογένειά μου συντελούσαν σε μια φαινομενικά γνώριμη σταθερότητα στην οποία γυρνούσα, άρχισα να χτίζω γύρω από αυτήν μια νέα ρουτίνα και καθημερινότητα, περπατώντας παρ’ όλα αυτά σε οικεία μονοπάτια. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε ενδεχομένως να συμβεί σε οποιοδήποτε μέρος, ωστόσο την εμπειρία αυτή τη μοιράστηκα με πολλούς άλλους την ίδια ακριβώς στιγμή. 

Όλοι σύσσωμοι και ενθουσιώδεις, ο καθένας με το δικό του υπόβαθρο και την προσωπική του ιστορία, δημιουργήσαμε μια ιδιαίτερη σχέση/σκέψη με την πόλη. Πριν από έναν χρόνο γύρισα με τη δική μου γνώση, αλλά και κενά για την Αθήνα. Πλέον φεύγω με διαφορετικούς τρόπους και μεθόδους ερμηνείας και κατανόησης όλων αυτών που σαν εμένα και μαζί με εμένα την ξαναγνώρισαν.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, από Ελληνίδα μητέρα και Γάλλο πατέρα. Μόλις ενηλικιώθηκε, αναχώρησε για το Παρίσι, τη Λιόν και το Όσλο, για να σπουδάσει καλές τέχνες και να εργαστεί.

 

Documenta 14: Αντίο, Αθήνα!-5

Δάφνη Αντωνίου, Βοηθός επιμέλειας και μέλος του studio 14

«Πολιτικό ον από ανάγκη»

Λίγες μήνες αφότου ξεκίνησα να δουλεύω στην Αθήνα, αισθάνθηκα ότι οι συνάδελφοι, οι φίλοι μου και εγώ ζούσαμε απομονωμένοι από τον φόβο. Απομονωμένοι στο να πιστεύουμε ότι το προσωπικό και το επαγγελματικό μας μέλλον εξαρτιόταν αποκλειστικά από την ατομική πρωτοβουλία και την απόκτηση κύρους σ’ αυτό το ανταγωνιστικό τμήμα της οικονομίας, τον λεγόμενο «κόσμο της τέχνης», όπου ο φόβος τού να χάσουμε τη δουλειά μας είναι διάχυτος και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας μάς υπενθυμίζουν το πόσο ανταλλάξιμοι, υποτίθεται, είμαστε. 

Είχα την αίσθηση ότι αυτή η απομόνωση και ο φόβος που μας έχουν επιβληθεί προστατεύουν τους θεσμούς από την αμφισβήτηση. Η κριτική απορρίπτεται αμέσως ως αχαριστία. Η αυτολογοκρισία και η αυτοεκμετάλλευση είναι τρόπος λειτουργίας για τους νέους που φοβούνται την έλλειψη προοπτικής στη σημερινή Ελλάδα και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης.

Ανακάλυψα, τελικά, ότι ακόμα και με τον πιο αθώο τρόπο είμαι ένα πολιτικό ον. Από ανάγκη. Μια ανάγκη που ποτέ δεν είχα αισθανθεί τόσο έντονα στην Ελβετία, όπου μεγάλωσα και έζησα πριν μετακομίσω στην Αθήνα. Εδώ γνώρισα πολιτικά ενεργούς ανθρώπους, με τους οποίους συζητήσαμε και μελετήσαμε μαζί. Και θα συνεχίσουμε, παρ’ όλο που η documenta στην Αθήνα τελείωσε.

Γεννήθηκε στη Ζυρίχη της Ελβετίας από Ελβετίδα μητέρα και Έλληνα πατέρα. Σπούδασε γερμανική φιλολογία και ανατολικο-ευρωπαϊκή ιστορία στη Ζυρίχη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή