Τριάντα τρία ολόκληρα χρόνια ο Μιτεράν θα καταγράφει τον παράφορο έρωτά του για την Αν Πενζό, τη γυναίκα που στιγμάτισε τη ζωή του. Κοντά της θα ζήσει μια θυελλώδη σχέση και θα αποκτήσει μια δεύτερη οικογένεια, την οποία θα κρατήσει κρυφή μέχρι τη δύση της πολιτικής του καριέρας. Εκείνη θα του παραδοθεί οριστικά και εκείνος θα της στερήσει την «πραγματική» ζωή, καταδικάζοντάς τη για χρόνια στη σκιά… Η μόνη φορά που η Γαλλία θα δει το πρόσωπό της θα είναι στην κηδεία του, το 1996. Κάθε άλλη στη θέση της θα μπορούσε να «εξαργυρώσει» τη σιωπή της με κάθε τρόπο – και είχε ουκ ολίγες δελεαστικές προτάσεις, τις οποίες θα αρνηθεί χωρίς δεύτερη σκέψη. Η αντίστασή της αρχίζει να κάμπτεται μόλις το 2014, όταν ο Βρετανός συγγραφέας και ανταποκριτής του BBC στο Παρίσι, Philip Short, ζήτησε να τη συμπεριλάβει στη βιογραφία του σοσιαλιστή ηγέτη με τίτλο «A Taste for Intrigue: The Multiple Lives of François Mitterrand». «Δεν ήταν αυτό που σχεδίαζα για τη ζωή μου», του εκμυστηρεύτηκε τότε. «Η σχέση αυτή με ξεπερνούσε. Δεν μετάνιωσα όμως. Ο Μιτεράν ήξερε να σε μαγεύει. Το 1974 γεννήθηκε η Μαζαρίν, η κόρη μας. Ηταν το μόνο αληθινό δώρο που μου έκανε».
Φέτος, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του μακροβιότερου προέδρου στην ιστορία της Γαλλικής Δημοκρατίας και 20 χρόνια από τον θάνατό του, η 73χρονη πλέον Αν Πενζό αποφασίζει να κάνει αισθητή την παρουσία της, δημοσιεύοντας την ερωτική τους αλληλογραφία. To βιβλίο «Γράμματα στην Αν (1962-1995)» περιλαμβάνει 1.218 παθιασμένες επιστολές που αποκαλύπτουν μια άγνωστη πλευρά του σημαντικότερου ηγέτη της γαλλικής Αριστεράς, κυρίως όμως ρίχνουν φως σε μια «αόρατη» γυναίκα, η οποία, προς χάρη του, αποδέχτηκε –όπως αποκάλυψε– να ζήσει το «απαράδεκτο»… Μαζί δημοσιεύεται και το «Ημερολόγιο για την Αν (1964-1970)», μια προσωπική ατζέντα 700 σελίδων γεμάτη σκίτσα, κολάζ και αφιερώσεις του Μιτεράν στη μυστική αγαπημένη του. Στη μοναδική συνέντευξη που παραχώρησε πριν από λίγες ημέρες στον ραδιοφωνικό σταθμό France culture και στον Jean-Noël Jeanneney, η Πενζό εξήγησε πως τα ιδρυτικά μέλη του Ινστιτούτου «Φρανσουά Μιτεράν» κατάφεραν να την πείσουν για το ιστορικό ενδιαφέρον της αλληλογραφίας, ύστερα από μια επικοινωνία που διήρκεσε τρία χρόνια. «Δεν ξέρω αν έπραξα σωστά… Εκείνος θα ήθελε; Πάντα θα αναρωτιέμαι». Οι επιστολές, όπως είπε, έπρεπε να δημοσιοποιηθούν όσο ήταν εν ζωή, «από φόβο μήπως αυτό δεν γίνει σωστά αργότερα».
Η πραγματική «Πρώτη Κυρία» της Γαλλίας
Ο τίτλος της ερωμένης τελικά την αδικεί. Εκείνη θα έπρεπε να ήταν η «Πρώτη Κυρία» της Γαλλίας με δόξα και τιμή, αφού, όπως αποδεικνύεται από τα γεμάτα πάθος γραπτά του, ήταν τελικά η μόνη γυναίκα στην οποία ορκίστηκε αιώνια αφοσίωση. «Θα σε αγαπώ μέχρι το τέλος της ύπαρξής μου»… Δεν είναι τυχαίο πως και ο γαλλικός Τύπος την αποκαλεί πλέον η «δεύτερη» γυναίκα του Μιτεράν. Ο Γάλλος πρόεδρος, που –πέρα από τη διπλή ζωή με την «επίσημη» Ντανιέλ και την «παράνομη» Αν– υπέπεσε σε ουκ ολίγα ερωτικά «παραπτώματα» (ένα σύντομο ειδύλλιο θα ζήσει και με τη Δαλιδά), δεν «παραδόθηκε» ποτέ σε καμία άλλη. «Δεν υπάκουσα ποτέ σε καμία ερωτική στρατηγική. Δεν νομίζω όμως ότι έχω αισθανθεί πιο ειλικρινά την τελειότητα ενός συναισθήματος και μιας συμφωνίας». Μάλιστα, δύο από τα γράμματα που απέχουν μεταξύ τους πάνω από τρεις δεκαετίες αποδεικνύουν πως ο έρωτάς του για την Πενζό δεν έχασε τίποτα από την αρχική του ένταση. 15 Νοεμβρίου 1964: Εκείνη ήταν μόλις 19, εκείνος 46, γερουσιαστής, πρώην υπουργός και πατέρας δύο αγοριών. Τα πρώτα γραπτά του είναι γεμάτα τρυφερότητα. «Οταν σε γνώρισα, αισθάνθηκα αμέσως ότι θα έφευγα για ένα μακρινό ταξίδι. Ευλογώ αυτό το πρόσωπο, το φως μου. Δεν θα υπάρξει ποτέ πια απόλυτο σκοτάδι για μένα. Η μοναξιά του θανάτου θα είναι λιγότερο μοναχική. Aν, αγάπη μου». Η αλληλογραφία τους θα λήξει στις 22 Σεπτεμβρίου 1995, όταν εκείνος, χτυπημένος από τον καρκίνο του προστάτη, θα θελήσει να της εκφράσει την ευγνωμοσύνη του: «Πάντα μου έδινες παραπάνω.
Ησουν η ευκαιρία μου ζωής. Πώς να μη σε αγαπώ βαθιά;». Ο Μιτεράν όμως δεν θα χωρίσει ποτέ τη νόμιμη σύζυγό του, παρόλο που συναινούν σε μια «συζυγική συνθήκη». Η αγάπη του για την Αν και την κόρη τους δεν καταφέρνει τελικά να νικήσει τον «εχθρό»… Η ζυγαριά θα γέρνει πάντα προς το πολιτικό συμφέρον. Σε άρθρο του στον L’Οbs, ο δημοσιογράφος David Le Bailly παρομοιάζει την Πενζό με ηρωίδα τραγωδίας. «Θυσιάστηκε στον βωμό της λογικής και της πολιτικής φιλοδοξίας».
Στην αρχή της σχέσης τους, όμως, η νεαρή κοπέλα θα προσπαθήσει να «δραπετεύσει»… «Πώς να ξεφύγεις όμως από τα δίχτυα ενός καρδιοκατακτητή όταν είσαι μόλις 20 ετών; Πώς να αντισταθείς όταν εκείνος σου γράφει ποιήματα, σου διαβάζει Κοκτώ, Σαίξπηρ, Σαρτρ;» αναρωτιέται σε άρθρο της στο Paris Match μία ακόμα παρ’ ολίγον Πρώτη Κυρία της Γαλλίας, η δημοσιογράφος Βαλερί Τριερβελέρ, πρώην σύντροφος του σημερινού Φρανσουά (Ολάντ). «Ακόμα και όταν προετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει τον Nτε Γκωλ, εκείνη κυρίευε κάθε του σκέψη. Τελικά, ο Μιτεράν ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ρομαντικούς όλων των εποχών και εμείς το αγνοούσαμε. Η διακριτική, παρ’ όλα αυτά, Αν Πενζό θέλησε να το μάθουμε».
Μέχρι το τέλος θα παραμείνει «Η αιχμάλωτη του Μιτεράν», όπως εύστοχα τιτλοφόρησε ο Le Bailly τη βιογραφία που έγραψε για εκείνη – χωρίς τη συναίνεσή της. Ο ίδιος σε συνέντευξή του στο «Κ» πριν από δύο χρόνια, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου, θα μου περιγράψει την άκαρπη προσπάθειά του να κερδίσει την εμπιστοσύνη της. «Δυστυχώς, δεν την έπεισα να μου διηγηθεί τη συγκλονιστική ιστορία της, κατάφερα όμως να βρεθώ στα ίχνη της. Η Πενζό είναι ένα κομμάτι του Φρανσουά Μιτεράν που όλοι θέλαμε να ανακαλύψουμε».
Η επίσκεψη στην Αθήνα
Δεν ήταν πολλά τα ταξίδια που έκαναν μαζί. Η Αθήνα δεν ήταν, όμως, ένας τυχαίος προορισμός. Η κοινή τους αγάπη για την τέχνη, τη φιλοσοφία και τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό θα τους φέρει κοντά από τα πρώτα κιόλας ραντεβού. Το καλοκαίρι της γνωριμίας τους, το 1962, θα της μιλήσει για τους Ελληνες φιλοσόφους. Τα γράμματά του το επιβεβαιώνουν. «Αγαπητή Αν, να, ο Σωκράτης για τον οποίο μιλήσαμε χθες βράδυ. Δεν μπόρεσα ακόμα να εξασφαλίσω ένα αντίτυπο, γι’ αυτό σας στέλνω το δικό μου, που συχνά με συνοδεύει στα ταξίδια μου, σαν ένας παλιός φίλος».
Δέκα χρόνια αργότερα, η Πενζό, ως ιστορικός Τέχνης, θα διατελέσει διευθύντρια της Γλυπτοθήκης του Λούβρου και αργότερα διευθύντρια του περίφημου μουσείου Ορσέ στο Παρίσι. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 θα του ζητήσει να ταξιδέψουν στην Ελλάδα, να ανακαλύψουν μαζί τη μαγεία των μνημείων που τόσο τους συναρπάζει. Θα φωτογραφηθούν στα μάρμαρα του Παρθενώνα, μια ξεχωριστή ανάμνηση που η ίδια αποφάσισε να μοιραστεί μαζί μας, συνοδεύοντας την έκδοση της ερωτικής τους αλληλογραφίας.
Οπως αναφέρουν οι υπεύθυνοι των εκδόσεων Gallimard, είναι από τις ελάχιστες που τους παραχώρησε. Είναι η εποχή που η ένταση της ερωτικής του επιθυμίας φτάνει στο αποκορύφωμά της. «Αγαπώ το σώμα σου, τη χαρά που κυλάει μέσα μου όταν κατέχω το στόμα σου, μια κατοχή που με καίει μ’ όλες τις φωτιές του κόσμου, την ορμητική ροή του αίματός μου μέσα σου, την ηδονή σου που αναδύεται από το ηφαίστειο των σωμάτων μας».
Μέσα από τα γράμματα του Μιτεράν, όμως, μαντεύουμε και τα δικά της… «Πάντα θα υπάρχει ένας λόγος, μια εκλογή, ένα συνέδριο. Εχω μεγάλη κόπωση, καθημερινή ανησυχία. Αν μ’ αγαπάς, θα πρέπει να με κάνεις ευτυχισμένο και αυτό θα γίνει μόνο αν η παρουσία σου γίνει πιο διακριτική», της επισημαίνει όταν «τολμά» να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της.
Οσο όμως επίπονο θα είναι για την Αν να νιώθει ότι «εξαφανίζεται» τόσο και ακόμα περισσότερο θα είναι για τη Μαζαρίν, τη μοναχοκόρη του, ένα παιδί-«κρατικό μυστικό» που θα του απαγορεύσουν ακόμα και να τον αποκαλεί δημόσια «μπαμπά»…
Η ίδια στη συνομιλία μας –στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Κ» πριν από τέσσερα χρόνια– πέρα από τον θαυμασμό και την τεράστια αγάπη προς το πρόσωπό του, θα αναφέρει και ένα περιστατικό που αποκάλυψε πρώτη φορά στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Ραμμένο στόμα» και το οποίο δικαιολογεί απόλυτα τον ακραίο τίτλο της.
Οταν μια μέρα στο σχολείο αισθάνθηκε την ανάγκη να ανακοινώσει με περηφάνια στους συμμαθητές της πως ο πατέρας της ήταν ο πρόεδρος της γαλλικής δημοκρατίας, η δασκάλα θορυβημένη κάλεσε αμέσως τη μητέρα της να την ενημερώσει: «Το παιδί σας, κυρία μου, είναι μυθομανής…».
Οι Γάλλοι θα μάθουν την αλήθεια μόλις το 1994, δύο χρόνια πριν τον θάνατό του, χάρη στο εξώφυλλο του Paris Match και την περιβόητη φωτογραφία του «λύκου των παπαράτσι» Sebastian Valiela (ο ίδιος θα αποκαλύψει και το σκάνδαλο Ολάντ-Γκαγιέ το 2014), με τον Μιτεράν να ακουμπά τρυφερά την κόρη του έξω από ένα παρισινό εστιατόριο.
Ενα από τα γράμματα που δημοσιεύονται σήμερα φέρει και την υπογραφή της Μαζαρίν. «Πόσο τυχερή νιώθω να αγαπιέμαι από έναν πατέρα πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μόνο που είμαι η μόνη που το γνωρίζει αυτό στη Γαλλία και η μόνη που ανακαλύπτει αυτή την τόσο μυστική και όμορφη προσωπικότητα. Την ημέρα αγωνίζεται με τους εχθρούς του και τη νύχτα μαλακώνει αγκαλιάζοντάς με».
Ο γαλλικός Τύπος σύσσωμος θα εκθειάσει τη γραφή του ιστορικού ηγέτη του. «Γνωρίζαμε τα ποιήματα του Ναπολέοντα στην Ιωσηφίνα, του Γκιγιόμ Απολινέρ στη Λου, του Χένρι Μίλερ στην Αναΐς Νιν. Σε αυτά τα θρυλικά ζευγάρια πρέπει να προσθέσουμε τον αρχηγό ενός κράτους και μια “αόρατη” γυναίκα που αρχίζει σιγά-σιγά να παίρνει μορφή», αναφέρει το Le Point. «Πόση διαφορά με τα tweets του Σαρκοζί στην Κάρλα», σχολιάζει με τη σειρά του ο Jerome Garcin στον L’Obs, προκαλώντας την αντίδραση του πρώην πρόεδρου, που θα δηλώσει με μια δόση σαρκασμού: «Οταν αγαπάς μια γυναίκα, δεν της επιβάλλεις τόσα χρόνια το καθεστώς της ερωμένης!».
Εστω και αργά, η ώρα της αναγνώρισης έφτασε για την Αν Πενζό. Οι Γάλλοι πλέον συμφωνούν πως αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της σύγχρονης Γαλλίας και ήταν καιρός να αποκτήσει τη θέση που της αρμόζει. Αλλωστε και ο ίδιος ο Μιτεράν, ένα «μείγμα» Μακιαβέλι, Δον Κορλεόνε, Καζανόβα και μικρού πρίγκιπα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του γιατρού του, σε ένα από τα τελευταία γράμματά του παραδέχτηκε: «Δεν σ’ αγάπησα σωστά, εσένα που σ’ αγάπησα τόσο»… ■