«“Τα ίδια και τα ίδια” μου σχολίασε ένας φίλος για τον “Γλάρο”», λέει ο Ακύλλας Καραζήσης, που ερμηνεύει τον Τριγκόριν στον «Γλάρο» του Τσέχωφ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. «Με πλήγωσε και με προβλημάτισε η φράση του. Αλλά οφείλουμε να το σκεφτούμε: το πότε ένα κλασικό έργο μάς αφορά είναι ερώτημα που επανέρχεται σε κάθε νέο ανέβασμα. Και ιδίως σε μια εποχή όπου πολύς κόσμος έρχεται στο θέατρο με διαμορφωμένη άποψη», προσθέτει. «Τι σημαίνει καινούργιο; Τι σημαίνει επιτυχημένο;» παρατηρεί ο Νίκος Κουρής, ο Τρέπλιεφ της παράστασης, που συνθλίβεται κάτω από τη μητρική φιγούρα της Αρκάντινα (Καρυοφυλλιά Καραμπέτη). «Επιτυχία είναι η έντιμη αναμέτρηση με ένα κείμενο, με τις σκέψεις του σκηνοθέτη, με τη ματιά του κοινού», απαντά ο Δημήτρης Ήμελλος – ο γιατρός Ντορν. Η Όλγα Κνίπερ, η γυναίκα του Τσέχωφ και ηθοποιός στα έργα του, έλεγε ότι δεν αρκεί να είσαι μεγάλος ηθοποιός για να παίξεις Τσέχωφ, αλλά πρέπει να είσαι μεγάλος άνθρωπος.
Ένα αποπνικτικό καλοκαιρινό βράδυ, ο νεαρός Τρέπλιεφ ανεβάζει το πρώτο του θεατρικό έργο στον κήπο του σπιτιού του, με πρωταγωνίστρια την αγαπημένη του Νίνα (Άλκηστη Πουλοπούλου). Ο Τρέπλιεφ θέλει να διατυπώσει έναν νέο θεατρικό τρόπο έκφρασης, εντυπωσιάζοντας τη μητέρα του, διάσημη ντίβα του θεάτρου, Αρκάντινα. Ουσιαστικά, το μόνο που ζητά είναι να κάνει τα βήματα στη ζωή του έχοντας προηγουμένως κερδίσει την επιβεβαίωση της μητέρας του.
Ακύλλας Καραζήσης
Ακύλλας Καραζήσης
Ανάγκη για επαφή και αγάπη
Ο Τσέχωφ μιλάει για τις σχέσεις, τα κίνητρα, τον ψυχισμό των ανθρώπων που υπηρετούν το θέατρο. Δίπλα τους περιστρέφονται άνθρωποι της καθημερινότητας, που προσπαθούν να ξεπεράσουν τα αδιέξοδα της ζωής. Ωστόσο, κανείς δεν κάνει αυτό που θέλει και όλοι γκρινιάζουν, υποστηρίζοντας ότι κάτι τους εμποδίζει να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η βαθιά ανάγκη όλων για επαφή και αγάπη, και η αδυναμία τους για προσωπική σύνδεση, που δημιουργεί στέρεες σχέσεις. «Πενθώ για τη ζωή μου», είναι η πρώτη φράση του έργου που λέγεται από την απέλπιδα ερωτευμένη με τον Τρέπλιεφ, Μάσσα (Άννα Καλαϊτζίδου). Πόσο πένθος μπορεί να υπάρχει σε ένα νέο κορίτσι, που λέει πως πενθεί για τη ζωή του επειδή ένας φέρελπις σκηνοθέτης την αγνοεί; Πόσο δραματικά αστεία είναι μια τέτοια δήλωση…
«Το έργο έχει χαρακτηριστεί από τον Τσέχωφ ως κωμωδία σε τέσσερις πράξεις», λέει ο Νίκος Κουρής. «Οι άνθρωποι είμαστε πολλές φορές έρμαια της ζωής. Κάτι μας οδηγεί στις πράξεις μας», προσθέτει. «Ο Τσέχωφ φτιάχνει μια ορχήστρα, που αναπαριστά, βιώνει τη φάρσα που παίζει η ζωή στους ανθρώπους», συμπληρώνει ο Δημήτρης Ήμελλος.
Ο Τριγκόριν και ο Ντορν, όπως λέει ο Δημήτρης Ήμελλος, μοιάζει να προσωπογραφούν στο έργο τον ίδιο τον Τσέχωφ, ο οποίος υπήρξε, εκτός από θεατρικός συγγραφέας, και γιατρός. «Ο Τριγκόριν και ο Ντορν εμφανίζουν έναν κυνισμό για τη ζωή. Ο Τσέχωφ ξαναγράφει τον Άμλετ, προσπαθώντας να πει πώς θα ξαναδούμε τη ζωή μας. Ο Ντορν είναι μαιευτήρας, φέρνει ανθρώπους στη ζωή, τους γιατρεύει, αλλά εκείνοι ξαναρρωσταίνουν, και τελικά ο ίδιος τους οδηγεί στην απώλεια, αφού δεν μπορεί να τους προσφέρει την αθανασία», παρατηρεί ο Δημήτρης Ήμελλος. «Υπάρχει ένα αστείο στοιχείο σε όλο αυτό», προσθέτει.
Νίκος Κουρής
Νίκος Κουρής
Βλέποντας τη ζωή απέξω
«Ο Τριγκόριν, ο εραστής της Αρκάντινα που “κλέβει” τη Νίνα από τον Τρέπλιεφ, είναι επιτυχημένος συγγραφέας. Αλλά κοιτάξτε το κοσμικά γελοίο. Παρά την επιτυχία του, είναι εξαιρετικά δυσαρεστημένος, διότι θα ήθελε να είναι πιο σπουδαίος. Έτσι, αρνείται κάθε εκτίμηση στον εαυτό του, ωστόσο την ίδια στιγμή συνεχίζει να γράφει συντηρώντας την επιτυχία του. Πολλές φορές δεν είμαστε καταδικασμένοι να κάνουμε πράγματα για τα οποία δεν είμαστε πλασμένοι;» λέει από την πλευρά του για τον ρόλο του ο Ακύλλας Καραζήσης.
Ο Τρέπλιεφ είναι διαφορετικός από τους άλλους δύο. Του λείπει ο κυνισμός, αλλά και ο ίδιος πέφτει θύμα της αδυναμίας του να απαγκιστρωθεί από τη μητέρα του. «Μου αρέσει ο Τσέχωφ, όχι μόνο να τον παίζω, αλλά και να τον διαβάζω. Οι ήρωές του είναι στο κόκκινο. Χτυπιούνται πολύ μέσα τους. Ο Τρέπλιεφ είναι ερωτευμένος ή νομίζει πως είναι. Ζητά την επιβεβαίωση από τη μητέρα του. Η σχέση των παιδιών με τη μητέρα τους είναι τεράστιο θέμα και η διαχείρισή του δύσκολη. Ο ευνουχισμός των παιδιών από τη μάνα είναι πολύ συχνός. Βλέπουμε παιδιά να προσπαθούν να απογαλακτιστούν και να μην τα καταφέρνουν. Και είναι προδιαγεγραμμένο ότι η απόπειρα είναι καταδικασμένη. Στον βαθμό που κάτι τέτοιο δεν τους καταστρέφει τη ζωή, αυτό είναι αστείο. Ο Τρέπλιεφ στον “Γλάρο” δεν τα καταφέρνει και οδηγείται στην αυτοκτονία. Την ίδια στιγμή υπάρχει λύση: απλώς να κλείσεις την πόρτα του σπιτιού πίσω σου και να αποχωρήσεις», παρατηρεί ο Νίκος Κουρής. Είναι τόσο εύκολο; «Όταν τη βλέπεις τη ζωή απέξω, γελάς. Όταν είσαι μέσα, καταρρέεις», συμπληρώνει με νόημα.
«Στο θέατρο βλέπεις ένα κομμάτι της δικής σου εμπειρίας, και αυτό έχει θεραπευτικά χαρακτηριστικά, καθώς δεν νιώθεις μόνος. Το θέατρο είναι μια συνεχής δημόσια, πολιτική, συζήτηση πάνω στα θέματα της ζωής», τονίζει ο Ακύλλας. «Οι Έλληνες έχουν πρόβλημα με το χιούμορ, τον διάλογο και εν μέρει με το θέατρο», λέει ο Δημήτρης, εισπράττοντας την εμφατική κατάφαση των συμπρωταγωνιστών του. «Ο “Γλάρος” ξεκινά και τελειώνει με μια παράσταση. Ο Τσέχωφ ψάχνει το καινούργιο είδος θεάτρου που μπερδεύεται με τη ζωή», προσθέτει ο Δημήτρης και ο Νίκος θυμίζει τη λυτρωτική φράση που ακούγεται στο έργο από τον γέροντα Σόριν: «Μα γίνεται ζωή χωρίς θέατρο; Δεν γίνεται…». ■