Είναι η χρονιά που νιώθουμε ενοχές;

Είναι η χρονιά που νιώθουμε ενοχές;

2' 33" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ανάμεσα σε λίστες με τα καλύτερα βιβλία, ταινίες και μουσικές, τώρα που πλησιάζουμε στο τέλος του έτους, ασφαλώς λιγότερο δημοφιλής αλλά ενίοτε ενδιαφέρουσα είναι και η διαδικασία της ανάδειξης της λέξης της χρονιάς, όπως την επιλέγουν, το καθένα τη δική του, αρκετά από τα μεγάλα (κυρίως) αγγλόφωνα λεξικά, αποδίδοντας με αυτόν τον τρόπο μια τάση που κυριάρχησε τους προηγούμενους δώδεκα μήνες. Μερικές από τις πιο πετυχημένες λέξεις των προηγούμενων ετών ήταν το «ατμίζω», παλιότερα τα «selfie» ή «tweet», ακόμα παλιότερα το «σουντόκου». Πρώτο για φέτος ανακοίνωσε την επιλογή του το διαδικτυακό dictionary.com, με μια απόφαση κάπως παράξενη, τουλάχιστον σε μια πρώτη ανάγνωση· πρόκειται για τη λέξη «συνένοχος» («complicit»).

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για το πώς επιλέγεται η λέξη της χρονιάς από κάθε λεξικό, αν και συνήθως παίζει ρόλο το ποσοστό αύξησης της αναζήτησης της εκάστοτε λέξης στο ίντερνετ. Αυτό συνέβη εν προκειμένω. Η αναζήτηση του «συνένοχος» στη σελίδα του dictionary.com αυξήθηκε κατά 300%, και αυτό οφείλεται, αρχικά, σε ένα σκετσάκι του Saturday Night Live την περασμένη άνοιξη, στο οποίο η Σκάρλετ Γιόχανσον υποδύεται την Ιβάνκα Τραμπ να διαφημίζει το υποτιθέμενο καινούργιο της άρωμα που λέγεται «Complicit», με σλόγκαν το «είναι όμορφη, είναι ισχυρή, είναι συνένοχος». Πολύ έξυπνο, όπως συνήθως. Λίγες ημέρες αργότερα, η κόρη του Αμερικανού προέδρου δήλωσε σε τηλεοπτικό σόου ότι «δεν ξέρω τι σημαίνει “συνένοχος”». Οι αναζητήσεις εκτινάχτηκαν.

Ο ορισμός που δίνει το συγκεκριμένο λεξικό είναι ο εξής: «το να επιλέγεις να εμπλακείς σε μια παράνομη ή αμφισβητήσιμη πράξη, ειδικότερα σε συνεργασία με άλλους». Και τα ερωτήματα ξεκινούν. Μήπως είσαι συνένοχος και όταν επιλέγεις να μην εμπλακείς, όταν επιλέγεις να μείνεις σιωπηλός, όταν επιλέγεις να είσαι αδρανής; Ένα (εύκολο) παράδειγμα από την πρόσφατη επικαιρότητα: είναι συνένοχοι όλοι όσοι γνώριζαν αλλά δεν μιλούσαν για τα αμέτρητα περιστατικά σεξουαλικών κακοποιήσεων στον χώρο του θεάματος;

Από τις μικρές ή μεγάλες πράξεις (ή μη πράξεις) μας, τις προφανείς και τις λιγότερο προφανείς, προκύπτει ένα ερώτημα για το δύσκολο και ταραγμένο 2017, που ακολούθησε άλλα, δύσκολα και ταραγμένη έτη. Πόσο φταίμε για όσα συμβαίνουν; Μήπως είναι μια χρονιά συνειδητοποίησης; Ότι δηλαδή ο συνένοχος είναι πάντα λιγότερο ένοχος από τον βασικό ένοχο, αλλά δεν παύει να είναι ένοχος κι αυτός. Μήπως αρχίζει να μας βαραίνει ένα αίσθημα ευθύνης που μέχρι πρότινος δεν μας απασχολούσε ή δεν αντιλαμβανόμασταν;

Ένα πιο δύσκολο παράδειγμα: φέτος ήταν η πρώτη χρονιά της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ και μία από τις αποφάσεις του που ξεχώρισαν ήταν η στάση του στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Ακολούθησαν τα ακραία καιρικά φαινόμενα στο Τέξας. Είναι συνένοχοι στην καταστροφή οι ψηφοφόροι του; Ο προβληματισμός υπάρχει στην Ελλάδα εδώ και χρόνια. Είμαστε συνένοχοι στην οικονομική μας καταστροφή επειδή αδιαφορήσαμε για τις μικρές αμαρτίες που καταγράφονταν γύρω μας; Ή μας αθωώνει το γεγονός ότι οι βασικοί ένοχοι ήταν άλλοι; Πού μπαίνει το όριο της ευθύνης; Ποιος είναι ένοχος και ποιος συνένοχος για τις χαμένες ζωές στη δυτική Αττική; Και τι σημαίνει αυτό για τον δεύτερο;

Ο φιλολογικός προβληματισμός που δημιουργεί η πρώτη «λέξη της χρονιάς» δεν θα κάνει τον κόσμο καλύτερο – άλλωστε, μήπως ο φιλολογικός προβληματισμός είναι «συνένοχος» στο ότι ο κόσμος δεν γίνεται καλύτερος; ■

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή