Σύμφωνα με μια περσινή έκθεση του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, το 47% των επαγγελμάτων που υπάρχουν σήμερα δεν θα υπάρχουν σε 25 χρόνια. Κάποια θα έχουν παρασυρθεί από την ευκολία της μαζικής παραγωγής, την κουλτούρα της αυτοματοποίησης, ενώ άλλα απλώς θα τα ξεπεράσει αργά ή γρήγορα η εποχή τους. Για να μη χαθούν και από τη μνήμη μας, το Γαλλικό Πρακτορείο οργάνωσε ένα πολύμηνο πρότζεκτ σε όλο τον κόσμο, με τη συμμετοχή εκατοντάδων δημοσιογράφων, φωτογράφων και κινηματογραφιστών, και κατέγραψε τις γωνιές εκείνες του πλανήτη όπου επαγγελματίες ενός άλλου καιρού συνυπάρχουν με τον σύγχρονο κόσμο. Κάποιοι από αυτούς θα αναγκαστούν να αναζητήσουν σύντομα καινούργια δουλειά, άλλοι θα επιβιώσουν.
Ο Αμπντέλ Γκάφαρ ζει μέσα στα γρανάζια του ρολογιού του καμπαναριού του Καθεδρικού Ναού του Μοντεβιδέο. «Ο κόσμος δεν το πιστεύει όταν τους λέω ότι η δουλειά μου είναι να περιστρέφω τον μηχανισμό ενός ρολογιού, όμως το ρολόι πρέπει να κουρδιστεί, γιατί δεν έχει μπαταρία και δεν μπορείς να το ελέγξεις από απόσταση», λέει ο ίδιος που βρίσκεται σε αυτό το πόστο ενάμιση χρόνο – ο προκάτοχός του έκανε αυτή τη δουλειά για τέσσερις δεκαετίες. Η δουλειά είναι απλή. «Σαν να κουρδίζεις ένα ρολόι χειρός», λέει, «αλλά γιγάντιο». Δεν υπάρχουν άλλα τέτοια ρολόγια στην πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, γι’ αυτό και ο Γκάφαρ είναι ο μοναδικός στο είδος του.
Κάποια από αυτά τα επαγγέλματα δεν είναι καν γνωστά – γι’ αυτούς που τα κάνουν αυτό το στοιχείο καμιά φορά είναι μέρος της γοητείας τους. Ο Ίαν Μπελ παραδέχεται ότι απολαμβάνει την περιέργεια του κόσμου όταν τον ρωτούν τι ακριβώς κάνει σκαρφαλωμένος σε μια σκαλίτσα πλάι στους φανοστάτες του Λονδίνου. Ο Μπελ είναι επικεφαλής μιας πενταμελούς ομάδας που έχει αναλάβει να ανάβει τις 1.500 λάμπες αερίου της αγγλικής πρωτεύουσας. Για πόσο καιρό ακόμα θα χρειάζονται ανθρώπινα χέρια για να ανάψουν μια λάμπα σε δημόσιο χώρο;
Κι αν χαλάσει το ηλιακό ρολόι;
Οι φωτογραφίες του ρεπορτάζ μάς ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο, από το κέντρο της Αθήνας, όπου ο Συμεών Συμεωνίδης φτιάχνει παπούτσια στο χέρι, μέχρι το κέντρο του Χονγκ Κονγκ, όπου ο Γου Τσι-κάι κατασκευάζει στο εργαστήριό του φωτεινές επιγραφές νέον, και στο Νέο Δελχί, όπου ο Σιέντ Ζαφέρ Σαχ πουλάει παλιά γραμμόφωνα. Η Τατιάνα Ζίφκοβιτς στο Βελιγράδι επισκευάζει ομπρέλες ηλίου, ενώ η Καντελαρίνα Πινίγια βρίσκεται για δεκαετίες στην ίδια θέση στους δρόμους της Μπογκοτά, πίσω από έναν πάγκο, πληκτρολογώντας στη γραφομηχανή της έγγραφα και δηλώσεις που οι περαστικοί θυμήθηκαν ότι χρειάζονται περνώντας από μπροστά της. Η Πινίγια είναι εξπέρ στη συμπλήρωση εγγράφων, σε αντίθεση με τους περισσότερους. Όπως εξπέρ είναι και ο Ιταλός Φάμπιο Γκαρνέρο στην επισκευή ηλιακών ρολογιών. Θα έλεγε κανείς ότι το επάγγελμά του δεν έχει μέλλον, αλλά, καθώς είναι ένας από τους ελάχιστους γνώστες της γνωμονικής, ο Ιταλός τεχνίτης γυρίζει την Ευρώπη προσφέροντας τις υπηρεσίες του.
Πιο στατική είναι η δουλειά του Ντίλσον Λόπες Σαντάνα, ο οποίος περνά την ημέρα του ανεβοκατεβαίνοντας μέσα σε ένα ασανσέρ. Είναι ο χειριστής του. Κάνει αυτή τη δουλειά εδώ και 25 χρόνια, υπάλληλος ενός εκ των τεσσάρων πολιτιστικών κέντρων (CCBB) που συντηρεί η Τράπεζα της Βραζιλίας σε όλη τη χώρα. Αυτό του Ρίο, όπου εργάζεται ο Σαντάνα, είναι ένα πανέμορφο αρ ντεκό κτίριο με περίπου 2 εκατ. επισκέπτες ετησίως. Ο 60χρονος Βραζιλιάνος γνωρίζει το μέρος τόσο καλά, που καμιά φορά εκτελεί και χρέη ξεναγού, προσφέροντας τις προτάσεις του στους επισκέπτες. Και το χαμόγελό του, βεβαίως, που απορρέει από το γεγονός ότι απολαμβάνει τη δουλειά του. ■