Στίβεν Ταγκλ: «Όταν μιλάω ελληνικά, μιλάω πιο δυνατά»
Κατά τη διάρκεια της Fulbright χρονιάς μου έζησα την Ελλάδα όπως ένας αναγνώστης ζει ένα βιβλίο. Περπάτησα κατά μήκος του Αχέροντα, του «ποταμού των στεναγμών», του οποίου τα φασματικά μπλε νερά μοιάζουν χρωματισμένα από τα πνεύματα των νεκρών. Αναζήτησα τις προφητείες στο θρόισμα των φύλλων βελανιδιάς στην Αρχαία Δωδώνη και αισθάνθηκα στάλες από σταλακτίτες στον σβέρκο καθώς ένας αμίλητος βαρκάρης με μετέφερε μέσα στο Σπήλαιο του Διρού. Ήρθα στην Ελλάδα για να μελετήσω τη μυθολογία της, όμως, ταξιδεύοντας έξω από τη δική μου ζώνη ασφαλείας, αντιμετωπίζοντας καθημερινά τους φόβους μου και με ανανεωμένη αίσθηση του δέους, έμαθα έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Πάντα κρατούσα τον εαυτό μου σε απόσταση από τους άλλους, όμως οι Έλληνες που γνώρισα περίμεναν από εμένα να μπω στη ζωή τους, να απλώσω το χέρι για φαγητό, να τους έχω ανάγκη, όπως με είχαν κι εκείνοι. Φίλοι που με επισκέπτονται στην Ελλάδα λένε ότι, όταν μιλάω ελληνικά, μιλάω πιο δυνατά, ότι είμαι πιο πρόθυμος να μιλήσω σε αγνώστους και πιο πρόθυμος να ζητήσω βοήθεια. Ένας μοναχός στο Άγιον Όρος μού έδωσε την εξής συμβουλή: Για να γράψεις ξεχωριστά, ζήσε ξεχωριστά. Η «ανάγνωση» της Ελλάδας ως Fulbright Fellow μου αφύπνισε ξανά τις αισθήσεις και με έδεσε με τους Έλληνες, των οποίων οι μυθικές ιστορίες έθεσαν υπό αμφισβήτηση όλα όσα πίστευα ότι γνώριζα για τις σημερινές κρίσεις, αλλά και για τον ίδιο μου τον εαυτό. Αν και ο νεότερος αναγνώστης ενός βιβλίου που συνδέει χιλιετίες, όπως ο Μπάιρον, ο Μέριλ και ο Φέρμορ, σε αυτή τη χώρα βρήκα ένα σπίτι και ελπίζω να συνεισφέρω στις σελίδες του. ■
* O Στίβεν Ταγκλ είναι συγγραφέας και φωτογράφος.
© Eileen Barroso
Κάρολ Μπέκερ: «Κομμάτι της ζωής μου το να επιστρέφω στην Ελλάδα»
Την πρώτη φορά που έκανα αίτηση για υποτροφία Fulbright στην Ελλάδα, απορρίφθηκα. «Θα σκεφτόσασταν να πάτε στην Πολωνία; Το κρέας δεν μοιράζεται πια με το δελτίο. Θα ήταν ιδανική περίοδος να πάτε», μου είπε η εκπρόσωπος του ιδρύματος. Καθώς μιλούσαμε, αγνάντευα από το παράθυρό μου το Σικάγο. Ήταν μια μέρα του Ιανουαρίου με χαλάζι και, παρότι τα μισά μου γονίδια είναι πολωνικά, μπορώ να πω με πάσα ειλικρίνεια πως η συγκεκριμένη δεν ήταν δελεαστική προσφορά. Εκτός από το Αιγαίο και τη Μεσόγειο, με απασχολούσε επίσης η έρευνα των Ελληνίδων ποιητριών. Έπρεπε να βρεθώ στην Ελλάδα. Την επόμενη φορά που έκανα αίτηση, έλαβα το τηλεφώνημα που περίμενα, αν και όχι για την Αθήνα, που είχα ορίσει ως την πρώτη μου επιλογή, αλλά για την Κέρκυρα – ένα όνειρο που δεν το είχα φανταστεί.
Κι έτσι το 1989 έγινα η πρώτη υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright που δίδαξε στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο της Κέρκυρας. Μια κρύα νύχτα του χειμώνα, προσγειώθηκα στο αεροδρόμιο της Κέρκυρας, περιμένοντας να με υποδεχθεί ο πρόεδρος του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας, συνοδευόμενος από άλλα μέλη του διδακτικού προσωπικού. Αλλά φαίνεται ότι δεν περίμεναν κάποια σαν κι εμένα, αφού, όπως αποδείχθηκε, το γκρουπ είχε περάσει από μπροστά μου περισσότερες από μία φορές. Όταν επιτέλους συστηθήκαμε, ο πρόεδρος μου εξήγησε ότι δεν με αναγνώρισε ανάμεσα στο πλήθος, επειδή περίμενε να δει «μια Αμερικάνα», εννοώντας «κάποια ντυμένη σε παστέλ αποχρώσεις, που δεν ήταν σίγουρη αν η Κέρκυρα ήταν μέρος της Ιταλίας ή της Ελλάδας».
Το άτομο που συνάντησε εκείνο το βράδυ στο αεροδρόμιο ήταν μια Νεοϋορκέζα που ζούσε εκείνη την εποχή στο Σικάγο και που με το μαύρο της παλτό, αγορασμένο σε μια κρύα Αθήνα, την έκανε να μην ξεχωρίζει καθόλου από τους Έλληνες που είχαν κατέβει από το αεροπλάνο. Ήξερα και λίγα πράγματα για την Κέρκυρα, έχοντας περάσει μερικές εβδομάδες εκεί το 1967, όταν μπορούσες ακόμα να δεις δελφίνια να ξεπηδούν από το Ιόνιο πέλαγος.
Την πρώτη μου μέρα στο πανεπιστήμιο, ανακάλυψα πως ήμουν ήδη «περιβόητη»! Είχα στείλει τόσο πολλά άρθρα να φωτοτυπηθούν για τους φοιτητές και τις φοιτήτριές μου (εκείνη την εποχή ήταν ο μόνος τρόπος να φτιάξεις ένα πακέτο εκπαιδευτικού υλικού), που ο καημένος ο κύριος που δούλευε το φωτοτυπικό γκρίνιαζε ήδη για βδομάδες.
Η σχέση με τους φοιτητές
Την εποχή εκείνη προσέφερα δύο σεμινάρια: το ένα ήταν πάνω στην αμερικανική πολιτισμική ιστορία και το άλλο στην αμερικανική λογοτεχνία του 19ου αιώνα. Ήθελα να δώσω στα παιδιά που θα παρακολουθούσαν την πολιτισμική ιστορία μια αίσθηση της πολυπλοκότητας της αμερικανικής κοινωνίας, κι έτσι είχα στείλει πολλά άρθρα πριν από την άφιξή μου: πρωτότυπα έγγραφα της Ku Klux Klan, λεσβιακή ποίηση των Τσικάνος, αποσπάσματα από κείμενα του Frederick Douglass κ.ά.
Τα παιδιά που σπούδαζαν μετάφραση ήταν εκπληκτικά έξυπνα, γνώριζαν πολύ καλά αγγλικά, αλλά και άλλες ξένες γλώσσες. Για να διασκεδάσουν, έπαιρναν συχνά μια παράγραφο στα αρχαία, τη μετέφραζαν στα νέα ελληνικά, ύστερα στα γαλλικά ή στα ισπανικά, ή σε κάποια άλλη γλώσσα. Εκείνη τη χρονιά εκδόθηκε το πρώτο μου βιβλίο («Αόρατο δράμα – Οι γυναίκες μπροστά στο άγχος της αλλαγής») στα ολλανδικά και λίγο αργότερα στα ελληνικά, μεταφρασμένο από έναν φοιτητή και μια φοιτήτριά μου.
Είχα εκπλαγεί που δεν έρχονταν όλοι οι εγγεγραμμένοι στο μάθημα, αλλά τουλάχιστον πλησίαζαν το κτίριο και με χαιρετούσαν καθώς περνούσα τα καφέ στο Λιστόν, καθ’ οδόν προς το πανεπιστήμιο: «Γεια σας, κυρία Μπέκερ!» μου φώναζαν, χωρίς ενοχές ή εξηγήσεις. Οι καλύτεροι φοιτητές και φοιτήτριες που δίδαξα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο ήταν κάποιοι από τους πιο σκεπτόμενους φοιτητές που δίδαξα ποτέ, και στη συνέχεια έγιναν επιτυχημένοι μεταφραστές και συγγραφείς. Ζούσα έξω από την πόλη της Κέρκυρας, σ’ ένα χωριό που το έλεγαν Άγιο Ιωάννη, στην πλαγιά ενός βουνού, και η ζωή του χωριού με είχε απορροφήσει. Αγόρασα ένα μικρό Fiat από έναν φίλο του σπιτονοικοκύρη μου, του Λάζαρου, επισκέφτηκα τους Παξούς και τους Αντίπαξους κι έκανα κάμποσα ταξίδια στην Αθήνα και στην Ευρώπη. Ξεπάγιασα στην υγρασία του χειμώνα και προσαρμόστηκα σε απεργίες των τραπεζών, των λεωφορείων, των ταχυδρομείων, των πλοίων και της ΔΕΗ. Απολάμβανα την άνοιξη, όταν άσπρα λουλουδάκια ξεφύτρωναν μέσα από τα μαύρα λιόπανα και το πράσινο ήταν παντού. Κι όλο τον καιρό πάλευα να μάθω ελληνικά. Έκανα επίσης φιλίες που συνεχίζονται και σήμερα.
Η ζωντάνια της Ελλάδας
«Η Ελλάδα είναι η ερωτική σχέση που είχε ο Θεός με τον πλανήτη Γη», ανέφερε μια επιγραφή πάνω από την ταμειακή μηχανή ενός ελληνικού εστιατορίου του Σικάγο, όπου έτρωγα κάθε εβδομάδα για χρόνια. Η ζωντάνια της Ελλάδας είναι αυτή που μας γοητεύει όλους. Οι θεοί του Ολύμπου σίγουρα υπάρχουν ακόμα μέσα στους ανθρώπους, στα ονόματα που δίνουν στα παιδιά τους, στην ψυχή του τόπου. Το χαρακτηριστικό αυτό είναι που με φέρνει πίσω κάθε καλοκαίρι και με κάνει να ονειρεύομαι να ζήσω στην Κέρκυρα ή σ’ ένα άλλο ελληνικό νησί ξανά πολύ σύντομα. Πιστεύω πως είναι κομμάτι του ταξιδιού της ζωής μου να επιστρέφω στην Ελλάδα ξανά και ξανά, να ριζώνω βαθιά σ’ αυτή τη χώρα. Θα ευχαριστώ πάντα το Ίδρυμα Fulbright που με βοήθησε να εκπληρώσω αυτή μου τη μοίρα.
* H Κάρολ Μπέκερ είναι συγγραφέας και πρύτανης του Columbia University School of the Arts.
Μιχάλης Ψαλιδόπουλος: Η μαγιά μιας έντονης φιλίας
Όταν δεν τελεσφόρησε η προσπάθειά μου ως πτυχιούχου Οικονομικών Επιστημών να συνεχίσω το 1973 για μεταπτυχιακά στον αγγλοσαξονικό χώρο, στράφηκα στην προσφιλή μου Γερμανία (ήμουν απόφοιτος της Γερμανικής Σχολής Αθηνών) και κατέληξα στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Ακολούθησαν πέντε χρόνια σκληρής επιστημονικής δουλειάς και μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα, τη στρατιωτική θητεία και την έναρξη της πανεπιστημιακής μου σταδιοδρομίας στο Πάντειο, συνήθιζα να επισκέπτομαι κάθε καλοκαίρι το Βερολίνο. Εκεί ήταν που διαπίστωσα ότι το 90% των βιβλίων και άρθρων στα οποία εντρυφούσα, στα Μακροοικονομικά και στην Ιστορία Οικονομικών Θεωριών, ήταν στην αγγλική γλώσσα. Επιπροσθέτως, ως χαμηλόβαθμος πανεπιστημιακός είχα εκδηλώσει την πρόθεση να παρακολουθήσω τα συνέδρια της Γερμανικής Εταιρείας Οικονομικών Επιστημών, για να λάβω αρνητική απάντηση, καθώς αυτά πραγματοποιούνταν σε κλειστές συναντήσεις πρωτοβάθμιων καθηγητών.
Άρχισα να αναζητώ πιο φιλόξενους χώρους για νέους πανεπιστημιακούς και επιδίωξα να ανοιχτώ σε γλωσσικούς χώρους όπου το γνωστικό μου αντικείμενο καλλιεργούνταν πολύ περισσότερο από ό,τι στη Γερμανία. Ξεκίνησα λοιπόν το 1986 με συνέδρια στην Αγγλία, όπου οι πρωτόλειες εισηγήσεις μου συνάντησαν έντονο ενδιαφέρον και θετικά σχόλια, υποκινώντας με να μπαίνω δυο τρεις φορές τον χρόνο σε προσωπικά έξοδα για να συνεχίζω αυτόν τον «επιστημονικό τουρισμό».
Το 1990 έκανα το πρώτο μου υπερατλαντικό ταξίδι. Συνέδριο της History of Economics Society στο University of Maryland. Πού να φανταζόμουν τότε πόσα τέτοια ταξίδια θα έκανα! Για να παρατείνω την παραμονή μου, προγραμμάτισα μια εβδομαδιαία επίσκεψη στο Duke, στη βόρεια Καρολίνα. Γιατί στο Duke; Στο εκεί Τμήμα Οικονομικών Επιστημών υπήρχε μια ισχυρή ομάδα ιστορικών της Οικονομικής Σκέψης και εκδιδόταν και το πιο αναγνωρισμένο περιοδικό του κλάδου, το History of Political Economy (ΗΟΡΕ). Από όσα είδα, πήρα την απόφαση να επιστρέψω κάποια στιγμή. Το θέμα ήταν πότε και πώς.
Τον γερουσιαστή Φούλμπραϊτ τον γνώριζα από προπτυχιακός φοιτητής, αφού είχα διαβάσει το «Αλαζονεία της δυνάμεως» που είχε βγει επί δικτατορίας από τις εκδόσεις Παπαζήση. Τον είχα κατατάξει σε εκείνους που «πήγαινα». Αναζητώντας, λοιπόν, οικονομική κάλυψη για την παραμονή μου στις ΗΠΑ, ήταν που έμαθα περισσότερα για το Ίδρυμα Fulbright, τη δραστηριότητά του στην Ελλάδα και τις ευκαιρίες που έδινε όχι μόνο σε πτυχιούχους, αλλά και σε πανεπιστημιακούς.
Μια ευρωπαϊκή αισιοδοξια
Έκανα αίτηση για βραχυχρόνια παραμονή για ερευνητικούς λόγους και τον Ιανουάριο του 1993 άρχισε στην πράξη η μεγάλη επιστημονική μου στροφή. Στο Duke εντυπωσιάστηκα από την καλή διάθεση των συναδέλφων και την ετοιμότητά τους να προωθήσουν τον διάλογο και την επιστημονική αντιπαράθεση. Ο κλάδος βρισκόταν την εποχή εκείνη σε σταυροδρόμι. Η Ιστορία της Οικονομικής Σκέψης (ΙΟΣ) εξοβελιζόταν από τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών και υποβαθμιζόταν ως επιστημονικός κλάδος. Έχοντας ήδη κάνει την επαγγελματική μου επιλογή για σταδιοδρομία στην ΙΟΣ, έφερα στους Αμερικανούς εταίρους μια ευρωπαϊκή αισιοδοξία που οδήγησε σε πρακτικά αποτελέσματα. Ξεκινήσαμε σχέδια για αμερικανικά-ευρωπαϊκά συνέδρια (οργάνωσα ένα τέτοιο στην Αθήνα το 1997) και δρομολογήσαμε επαφές με την Ιαπωνική Εταιρεία για την Ιστορία της Οικονομικής Σκέψης. Την ίδια εποχή, ιδρύθηκε μέσα από αυτές τις διεργασίες η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ιστορίας Οικονομικής Σκέψης, αντίστοιχη της αμερικανικής. Η θεσμική μας απάντηση στην περιθωριοποίηση του γνωστικού μας αντικειμένου οδήγησε σε πολυεπίπεδες συνεργασίες και διάλογο με μεθοδολόγους, φιλοσόφους των επιστημών, καθώς και με πολιτικούς επιστήμονες και ιστορικούς. Εκ των υστέρων, είμαι πολύ περήφανος που με τις μικρές μου δυνάμεις έπαιξα έναν υποβοηθητικό ρόλο στην όλη αυτή προσπάθεια. Και το Ίδρυμα Fulbright ήταν εκείνο που βοήθησε στην υλοποίησή της.
Ζεις για να δουλεύεις
Ποια ήταν η καθημερινότητα στο Duke; Είχα ένα μικρό γραφείο, που ήταν το ερευνητικό μου στρατηγείο, και εκτελούσα άτυπα χρέη βοηθού σε δύο μαθήματα, την Ιστορία Οικονομικής Σκέψης (το δίδασκε ο προσφάτως εκλιπών Craufurd Goodwin, που ήταν και ο μέντοράς μου) και τα Οικονομικά (που μετά το 1970 το δίδασκε ο Roy Weintraub). Έτσι πήρα ιδέες σχετικά με το πώς να χωρέσω με τρόπο που να βγάζει νόημα στον σημερινό Έλληνα φοιτητή την ύλη του μαθήματος σε 13 διδακτικές εβδομάδες. Σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε έως τότε (και που προωθούσαν διάφορα συγγράμματα που σταματούσαν στον Μεσοπόλεμο), έφτανα την Ιστορία της Οικονομικής Σκέψης στα σύγχρονα στην εποχή μας ρεύματα σκέψης, κάνοντας τους φοιτητές να αντιλαμβάνονται την ιστορικότητα των Οικονομικών σε βάθος. Άλλες σημαντικές γνωριμίες που έκανα ήταν εκείνες με τον Bob Coats, που δίδασκε Οικονομική Ιστορία, και τον Neil de Marchi. Με τον Bob παραμείναμε στενοί φίλοι και συνεργάτες μέχρι τον θάνατό του.
Η καθημερινή ζωή στη βόρεια Καρολίνα δεν ήταν συγκρίσιμη με εκείνη της Αθήνας. Υπήρχε αρκετή μοναξιά, ειδικά Δευτέρα με Πέμπτη, και έμπρακτη επιβεβαίωση της ρήσης ότι στις ΗΠΑ ισχύει το «you live to work». Χαρακτηριστικό ήταν το εξής συμβάν: πήγαμε με συνάδελφο σε αγώνα κολεγιακού μπάσκετ κι όταν μετά πρότεινα να πάμε για μπίρες (η ώρα ήταν 10 το βράδυ), ο συνάδελφος αντιπρότεινε να πάμε στα γραφεία μας για να συνεχίσουμε την έρευνά μας. Πράγμα που, εκών άκων, δέχτηκα!
Η ευγνωμοσύνη και οι ευχαριστίες όλων μας προς το Ίδρυμα Fulbright είναι δεδομένες και οι αναμνήσεις όλων των υποτρόφων είναι η μαγιά μιας έντονης φιλίας και της δέσμευσης για κοινή προσπάθεια βελτίωσης της επιστημονικής γνώσης για το καλό όλης της ανθρωπότητας.
Γιάννης Λαγούδης: Εφαλτήριο για ένα μοναδικό ταξίδι
Η επαφή μου με το Ίδρυμα Fulbright ξεκίνησε όταν έγινα δεκτός ως επιστημονικός υπότροφος για το ακαδημαϊκό έτος 2010-11, γεγονός που μου έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθώ ερευνητικά με θέματα θαλάσσιων μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας, έχοντας ως έδρα το Center for Transportation and Logistics του Massachusetts Institute of Technology (MIT). Ωστόσο, το Ίδρυμα Fulbright δεν αποτελεί απλώς μια πλατφόρμα πρόσβασης σε γνώση. Η σημαντικότερη συνεισφορά του ιδρύματος έγκειται στο ότι αποτελεί το εφαλτήριο για ένα μοναδικό ταξίδι το οποίο διατρέχει μια πολυεπίπεδη εμπειρία γνώσης, δημιουργίας ανθρώπινων δικτύων και κατανόησης της πολυπολιτισμικότητας. Μπορεί κανείς να ακολουθήσει το πάθος και το ένστικτό του ώστε να υλοποιήσει τα όνειρά του, καθώς επίσης και να καλλιεργήσει, να βελτιώσει και να αναδείξει την προσωπικότητά του.
Το δικό μου ταξίδι ξεκίνησε με την ερευνητική μου σχέση με το MIT-Center for Transportation and Logistics, η οποία μέσω των δραστηριοτήτων του κέντρου σε Λατινική Αμερική, Ευρώπη και Ασία μού έδωσε τη δυνατότητα δημιουργίας ενός ευρύτερου ακαδημαϊκού δικτύου και τεχνογνωσίας σε ερευνητικό και ακαδημαϊκό επίπεδο. Με την επιστροφή μου στην Ελλάδα, η τεχνογνωσία αυτή μεταφέρεται και παραδίδεται στην κοινωνία μέσω της δημιουργίας πρωτοποριακών ερευνητικών προγραμμάτων και νέων προγραμμάτων σπουδών που σχετίζονται με θέματα θαλάσσιων μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας, με σκοπό τη συνεχή βελτίωση και ανάδειξη των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.
* Ο Γιάννης Ν. Λαγούδης είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών.
John Sarbanes: «Κίνητρο για να αποκτήσω δημόσιο αξίωμα»
Το Ίδρυμα Fulbright είναι το κόσμημα στο στέμμα των αμερικανικών διεθνών εκπαιδευτικών προγραμμάτων και για 70 χρόνια στην Ελλάδα ενισχύει τον δεσμό ανάμεσα στις χώρες μας, μέσα από την ανταλλαγή πολιτισμού και αξιών. Το διάστημα που έζησα ως υπότροφος στην Ελλάδα με ενέπνευσε να ακολουθήσω καριέρα στις δημόσιες υπηρεσίες και αποτέλεσε κίνητρο για να αποκτήσω δημόσιο αξίωμα. Eξακολουθώ σήμερα να αντλώ έμπνευση από εκείνες τις εμπειρίες. Τώρα που, πιο πολύ παρά ποτέ, έχουμε ανάγκη προγράμματα όπως αυτά του Ιδρύματος Fulbright προκειμένου να γεφυρώσουμε χάσματα και να βοηθήσουμε να λυθούν τα παγκόσμια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία εθνών. Τόσο πολλές από τις εθνικές και διεθνείς συγκρούσεις σήμερα πηγάζουν από πολιτισμικές παρανοήσεις. Σ’ αυτόν τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, είναι κρίσιμο να συνεργαστούμε στην εξεύρεση και στην προώθηση καινοτόμων λύσεων σε προβλήματα που εκτείνονται πέρα από γεωπολιτικά σύνορα.
* Ο John Sarbanes είναι μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ.
Elizabeth Duclos-Orsello: «Οι δεσμοί είναι ισχυροί και το μέλλον λαμπρό»
Πέρασα την άνοιξη του 2016 στη Θεσσαλονίκη ως υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright, διδάσκοντας δύο νέους κύκλους μαθημάτων Αμερικανικών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, προσφέροντας εκπαίδευση για δασκάλους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ολοκληρώνοντας το βιβλίο μου «Modern bonds» σχετικά με τη σημασία της κοινότητας. Ήταν τιμή μου να μοιραστώ το όραμά μου για τη ριζοσπαστική δύναμη της εκπαίδευσης, του ανθρωπισμού, της διαπολιτισμικής μάθησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης με τους ανθρώπους που συνάντησα. Όμως, ήταν ακόμη μεγαλύτερη τιμή το γεγονός ότι έμαθα τόσο πολλά από τους μαθητές και τους συναδέλφους μου. Με άλλαξαν εφ’ όρου ζωής. Στα δύο χρόνια που πέρασαν από τότε, συνεργαστήκαμε σε άλλα ακαδημαϊκά πρότζεκτ και αναπτύξαμε μια επίσημη συμφωνία μεταξύ του Πανεπιστημίου του Σάλεμ και του Αριστοτελείου. Τον περασμένο Μάιο επέστρεψα στη Θεσσαλονίκη με δώδεκα Αμερικανούς φοιτητές για ένα κοινής παρακολούθησης μάθημα. Οι δεσμοί που αναπτύχθηκαν το 2016 είναι ισχυροί και το μέλλον λαμπρό.
* Η Elizabeth Duclos-Orsello είναι καθηγήτρια Αμερικανικών Σπουδών και επικεφαλής του Τμήματος Διεπιστημονικών Σπουδών του Salem State University της Μασαχουσέτης.
Φώτης Φλεβοτόμος: Σαν σταρ και σαν εργάτης
Από τη μια, ονόματα που αστράφτουν: Broadway, Fashion Avenue, Tiffany, The Plaza, Guggenheim, Diamond District, Black Rock. Από την άλλη, αιτήσεις, αναφορές, αξιολογήσεις, εργασίες, webinars, συνεντεύξεις, emails. Τις μισές μέρες εξωστρεφής, ντύσιμο καλό, συναντήσεις με καθηγητές, καλλιτέχνες (καμιά φορά και πολύ γνωστούς) και φοιτητές σε αίθουσες πανεπιστημίων, στην επιβλητική Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, στην Όπερα, σε μουσεία, σε ουράνια εστιατόρια, διαμερίσματα ή μπαρ. Τις άλλες μισές ενδοσκόπος, πάνω από το τάμπλετ ή τον υπολογιστή, ζωγραφική, διάβασμα, γράψιμο, ψηφιακά σχέδια, chats με επόπτες, με την οικογένεια. Fulbright σημαίνει κοσμοπολίτης, ανθρωπιστής, ειρηνιστής, ευφυής, ταλαντούχος, σταρ και ταυτόχρονα εργάτης, μεθοδικός, επίμονος, τακτικός.
Σαν σταρ και σαν εργάτης πέρασα περίπου έναν χρόνο στη Νέα Υόρκη με υποτροφία του ιδρύματος. Έμαθα πολλά για τη δουλειά, κάνοντάς τη με την ιδιότητα του επισκέπτη καλλιτέχνη στη New York Public Library. Για τη δεοντολογία της online αρθρογραφίας, για τις διαθέσιμες τεχνολογίες και τις διατάξεις που αφορούν άτομα με αναπηρία, για το outreach, τη σύγχρονη μουσειακή πρακτική, τον πολυαισθητικό σχεδιασμό και την παραγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για επισκέπτες με δυσκολίες στην όραση, για τις συμπράξεις οργανισμών τέχνης, την αναζήτηση πόρων και την προβολή. Είχα έναν ρόλο που αναγνωριζόταν, ακόμη κι από αυτούς με τους οποίους μιλούσα τυχαία στον δρόμο, ως κάτι φωτεινό.
Η αυτοπεποίθηση σχετίζεται συχνά με τον ρόλο που έχουμε και το επίπεδο όπου τον κρατάμε. Η γνώση της αμερικανικής πραγματικότητας, οι κοινοί στόχοι, τα κοινά σημεία αναφοράς με όσους κάνουν την ίδια δουλειά στη Νέα Υόρκη και στην Αθήνα, όλα όσα πήρα λόγω του Fulbright με βοήθησαν να βρω γρήγορα συνομιλητές και μαζί τον επαγγελματικό ρόλο που αναζήτησα όταν επέστρεψα στην Ελλάδα. Για να αισθανθώ γρήγορα δημιουργικός και χρήσιμος, και εντός των συνόρων.
* Ο Φώτης Φλεβοτόμος είναι εικαστικός.
Ελένη Σακουμπέντα: «Η υποτροφία ανακλούσε πάνω μου το μεγάλο κύρος της»
Σπούδασα πολιτικός μηχανικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το 1995 ξεκίνησα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Πανεπιστήμιο UC Davis στην Καλιφόρνια, ως υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright. Ο συνδυασμός μιας υποτροφίας Fulbright και ενός πανεπιστημίου αυτού του επιπέδου υπήρξε καθοριστικός για τη διαμόρφωσή μου ως νέας επιστήμονα. Η υποτροφία Fulbright ήταν όμως καταλύτης και στις κοινωνικές πτυχές της ακαδημαϊκής ζωής μου. Όταν έφτασα στο πανεπιστήμιο, αυτόματα «υιοθετήθηκα» από τη ζωντανή, πολυπολιτισμική κοινότητα των υπόλοιπων Fulbrighters της Καλιφόρνια και ένιωσα ισότιμο μέλος της, καθώς και κοινωνός όχι μόνο της αμερικανικής κουλτούρας, αλλά και της κουλτούρας πολλών άλλων περιοχών του κόσμου. Η υποτροφία Fulbright ανακλούσε πάνω μου το μεγάλο κύρος της και έτσι οι άνθρωποι ανοίγονταν απέναντί μου και τους γνώριζα καλύτερα. Χάρη στην υποτροφία κατάφερα να ολοκληρώσω τον μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών με ειδίκευση στον τομέα της γεωτεχνικής μηχανικής μέσα σε έναν μόνο χρόνο και με έπαινο υψηλής επίδοσης. Επιστρέφοντας δε στην Ελλάδα, εργάστηκα για 22 χρόνια στο μεγαλύτερο έργο οδοποιίας της χώρας μου, την κατασκευή και μετέπειτα τη συντήρηση της Εγνατίας Οδού. Σήμερα εξακολουθώ να νιώθω υπερήφανη για το ότι είμαι μέλος της κοινότητας Fulbright και βαθιά ευγνώμων προς το ίδρυμα για την ευκαιρία ζωής που μου παρείχε.
* Η Ελένη Σακουμπέντα είναι πολιτικός μηχανικός.