ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ
Διαχρονικός ακρίτας του ελληνισμού
Ο χώρος και ο τόπος – Η ονομασία – Η ιστορία – Ο οικισμός – Τα μνημεία
Καστελλόριζο. Μια νησιωτική κουκκίδα στην ανατολική Μεσόγειο, με πολυτάραχη ιστορία και διαχρονικά στενή σχέση με τον ελλαδικό χώρο, παρότι απέχει μια ανάσα από τις μικρασιατικές ακτές και γνώρισε αλλεπάλληλους επικυρίαρχους στο πέρασμα των αιώνων.
Κατοικημένη από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, η Μεγίστη –έτσι λεγόταν κατά την αρχαιότητα, επειδή ήταν η μεγαλύτερο από τις νησίδες της περιοχής- εντάχθηκε αργότερα στο ροδιακό κράτος και αποτέλεσε κρίσιμη θέση του. Οι κάτοικοί της λάτρευαν τον Δία και τον Απόλλωνα και είχαν χτίσει οχυρώσεις και ασχοληθεί με την αμπελοκαλλιέργεια.
Η κρίσιμη γεωγραφική θέση της την ανέδειξε σε σημείο αναφοράς πολλών θαλάσσιων δρόμων, προσανατόλισε τους κατοίκους της στη θάλασσα και αποτέλεσε πηγή πλούτου αλλά και αιτία αλλεπάλληλων κατακτήσεων αλλά και πολλών δεινών, από την αρχαιότητα έως τους νεότερους χρόνους.
Μνημεία και ευρήματα της εποχής εκείνης αλλά και λείψανα από βασιλικές των πρώτων χριστιανικών χρόνων αναδεικνύουν τον προσανατολισμό της κατά την αρχαιότητα και τους Βυζαντινούς χρόνους.
Οι Ιωαννίτες Ιππότες θα την κάνουν δική τους το 1309 και θα χτίσουν κάστρο ισχυρό. Έκτοτε το νησί εμφανίζεται ως Καστελλόριζο, παρότι το κάστρο που κατασκεύασαν καταστράφηκε από τους Μαμελούκους. Θα τους διαδεχτούν Αραγονέζοι –που θα ανακατασκευάσουν το κάστρο-, Καταλανοί, Ναπολιτάνοι, Ισπανοί, Ενετοί και 1522 Οθωμανοί.
Στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, οι Καστελλοριζιοί θα αναδειχθούν σε δεινούς ναυτικούς με ισχυρό στόλο, και θα χτίσουν μονές και εκκλησίες. Θα συμμετάσχουν στην Επανάσταση του 1821, αλλά μετά από αυτήν το νησί θα παραμείνει στην οθωμανική επικράτεια. Παρ’ όλα αυτά, θα γνωρίσει την περίοδο της μέγιστης ακμής του – με αιχμή τη ναυτιλία, ιδιαίτερο βάρος στην ελληνική εκπαίδευση, πολλά χριστιανικά προσκυνήματα και ισχυρή νεοκλασική επίδραση στην αρχιτεκτονική.
Αρχές 20ού αιώνα. Το Καστελλόριζο αλλάζει σελίδα. Γάλλοι και πάλι Ιταλοί γίνονται κυρίαρχοι. Λίγο πριν (1913), οι κάτοικοι είχαν εξεγερθεί ζητώντας ένωση με την Ελλάδα, χωρίς αποτέλεσμα όμως. Αλλεπάλληλα τα κύματα μετανάστευσης, που θα πάρουν καθολικό χαρακτήρα τον Οκτώβριο του 1943, όταν το νησί –στο οποίο βρίσκονταν πλέον Βρετανοί στρατιώτες- θα βομβαρδιστεί από τους Γερμανούς.
Η πολυπόθητη για τους Καστελλοριζιούς –και για τους υπόλοιπους Δωδεκανήσιους- ενσωμάτωση με την Ελλάδα θα έλθει το 1948. Τότε θα υψωθεί και στη νησί η ελληνική σημαία. Η σημαία που ύψωνε επί δεκαετίες στη γειτονική Ρω η Δέσποινα Αχλαδιώτου, η «Κυρά της Ρω».
Αυτή την Κυριακή μαζί με την Καθημερινή