Από την αρχή κιόλας των Νεότερων Χρόνων, καθώς η άλλοτε κραταιά Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατέρρεε, στα όρια του Αιγαίου εμφανίσθηκαν νέοι μνηστήρες που επιθυμούσαν να καλύψουν το κενό ισχύος που άφησαν πίσω τους οι Βυζαντινοί. Λατίνοι και Οθωμανοί επιχείρησαν διαδοχικά να αποκτήσουν τον έλεγχό του. Συγκρούσθηκαν επί αιώνες σφοδρά μεταξύ τους, σε μια αδυσώπητη πάλη που επηρέασε βαθιά την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιωτικού χώρου.
Στον αιγαιοπελαγίτικο θαλάσσιο χώρο δρούσαν, όμως, και δεκάδες κουρσάροι και πειρατές, αφού η ανθηρή εμπορική δραστηριότητα παρείχε εγγυήσεις εύκολου και γρήγορου πλουτισμού.
Σταδιακά, και κυρίως από τα μέσα του 18ου αι. και εξής, καθώς οι τριγμοί της νεοτερικότητας έκαναν την εμφάνισή τους, το ελληνικό αρχιπέλαγος πολλαπλασίασε τη γεωστρατηγική σημασία του, αφού οι κυρίαρχοι Οθωμανοί είδαν την εξουσία τους να αμφισβητείται, κυρίως από τους Ρώσους που επιδίωκαν κάθοδο στις θερμές θάλασσες της Μεσογείου αλλά και από τις υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις που είχαν εξασφαλίσει εμπορικά προνόμια στην Ανατολή. Αυτή η διπλωματική, πολιτική και συχνά στρατιωτική σύγκρουση επηρέασε αναπόφευκτα και τον υπόδουλο Ελληνισμό. Η άνοδος της ελληνικής ναυτιλίας, ιδιαίτερα μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, οδήγησε σε οικονομική απογείωση αρκετά από τα νησιά του Αιγαίου. Ταυτόχρονα, όμως, εξελίχθηκε και σε αγωγό ιδεών που έρχονταν από τη Δυτική Ευρώπη όπου μεσουρανούσε το κίνημα του Διαφωτισμού.
Οι ιδέες αυτές, ρηξικέλευθες και επαναστατικές, μπολιάζονταν γόνιμα με τις παραδοσιακές αξίες που ενυπήρχαν στους κόλπους του υπόδουλου Ελληνισμού. Δημιούργησαν έτσι προοδευτικά το αναγκαίο υπόστρωμα που προετοίμασε την ελληνική Επανάσταση, η οποία επρόκειτο να αλλάξει ριζικά όχι μόνο τη μοίρα των Ελλήνων αλλά και τη γενικότερη ροή των γεγονότων στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Γράφουν οι: Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Χαράλαμπος Γάσπαρης, Δημήτρης Παπασταματίου, Γιώργος Κουτζακιώτης, Νίκος Μισολίδης, Κυριάκος Χατζηκυριακίδης.
ΑΙΓΑΙΟ – ΙΣΤΟΡΙΑ
Την Κυριακή 30 Μαΐου με την «Καθημερινή» ο τρίτος τόμος: Τουρκοκρατία – Επανάσταση