Η Σαντορίνη ανήκει (και) στα ψάρια της

Η Σαντορίνη ανήκει (και) στα ψάρια της

4' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αλιείς, επιστήμονες και φίλοι του νησιού ζητούν εδώ και χρόνια τη δημιουργία προστατευόμενης περιοχής, όπου θα απαγορεύεται η αλιεία.

Η συζήτηση ξεκινάει από τον ροφό. Και παίρνει περίεργη τροπή, αφού για έναν επιστήμονα ο ροφός δεν είναι ό,τι για τον μέσο άνθρωπο, δηλαδή ένα λαχταριστό μεζεδάκι, αλλά ένα ψάρι που πρέπει να αποφεύγουμε πάση θυσία να τρώμε. Γιατί; «Γιατί είναι η τίγρη της θάλασσας. Είναι σαν να κυνηγάμε τίγρεις, λιοντάρια και λύκους για να τα φάμε. Αυτά τα είδη επιτελούν φοβερά σημαντικό ρόλο στο οικοσύστημα, γιατί ελέγχουν τους πληθυσμούς. Χωρίς τους θηρευτές, και δη τους ανώτερους, όπως είναι ο ροφός, το οικοσύστημα υποβαθμίζεται. Ούτε ψάρια υπάρχουν, ούτε ποσειδωνίες, ούτε φύκια. Έως έναν βαθμό επέρχεται ερημοποίηση», αναφέρει ο βιολόγος, Σαντορινιός στην καταγωγή, Βαγγέλης Παράβας.  

Η παραπάνω δυστοπική κατάσταση που περιγράφει ο Βαγγέλης εν μέρει αποτυπώνει τον βυθό της Σαντορίνης, έτσι όπως μελετήθηκε προ επταετίας από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών. «Είχε έρθει το ΕΛΚΕΘΕ το 2012 και είχε κάνει δειγματοληψίες πεδίου. Φάνηκε, λοιπόν, ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις υπεραλίευσης στη Σαντορίνη. Καταγράφηκαν υπομεγέθη είδη (π.χ. μελανούρια, σαργοί) και έλλειψη μεγάλων θηρευτών, όπως είναι οι ροφοί. Η μελέτη έδειξε ότι, αν δεν ληφθούν μέτρα, η κατάσταση θα επιδεινωθεί». Αυτό που το ΕΛΚΕΘΕ τεκμηρίωσε επιστημονικά οι αλιείς της Σαντορίνης το αντιλήφθηκαν εμπειρικά. «Έβλεπαν ότι δεν μπορούν να βγάλουν το μεροκάματό τους και ότι, παρότι οι πατεράδες τους και οι ίδιοι ήταν ψαράδες, τα παιδιά τους δεν θα μπορέσουν να γίνουν, γιατί δεν θα υπάρχουν ψάρια στη θάλασσα».

Η Σαντορίνη ανήκει (και) στα ψάρια της-1

Το 2014, δύο χρόνια μετά τη μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ, και με κινητήρια δύναμη το αίτημα της τοπικής κοινωνίας για βελτίωση της κατάστασης, έγινε μια διημερίδα στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες, ντόπιοι ψαράδες και άνθρωποι που αγαπούν τη Σαντορίνη. Εκεί αποφασίστηκε η δημιουργία της Θηραϊκής Θάλασσας, ενός μη κερδοσκοπικού σωματείου που θα συντονίσει τις προσπάθειες, έτσι ώστε να θεσμοθετηθεί μια περιοχή στο νησί όπου θα απαγορεύεται το ψάρεμα.

Ο Βαγγέλης, πρόεδρος του σωματείου, επαναλαμβάνει αρκετές φορές ότι αυτό είναι κάτι που ήθελαν όλοι. «Αυτή η πρωτοβουλία είναι συλλογική και έρχεται από κάτω, από τους ψαράδες δηλαδή. Ανήκει στα λεγόμενα bottom-up approaches. Δεν ήρθε κάποιος απέξω, είτε αυτός λέγεται δημόσια διοίκηση είτε επιστημονική κοινότητα, που να μέτρησε πέντε πράγματα και να είπε “έτσι θα σωθούμε”. Είναι σημαντικό να ειπωθεί αυτό, γιατί στην Ελλάδα δεν έχουμε επιτυχημένα παραδείγματα θαλάσσιας προστασίας τα οποία να έχουν επιβληθεί άνωθεν. Αν οι τελικοί χρήστες, δηλαδή οι ψαράδες, δεν υποστηρίζουν τις ρυθμίσεις, απλώς δεν τις εφαρμόζουν».

Πουλώντας ψάρεμα αντί για ψάρι

Είναι σπάνιο να βλέπεις παραγωγούς, ακτιβιστές και επιστήμονες να συμφωνούν στον τρόπο διαχείρισης ενός περιβαλλοντικού προβλήματος, με την υποστήριξη μάλιστα και της δημοτικής αρχής. Η ιδέα που προωθεί η Θηραϊκή Θάλασσα είναι η δημιουργία μιας θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής στο νοτιοδυτικό κομμάτι της Σαντορίνης, στην οποία θα απαγορεύεται και η ερασιτεχνική και η επαγγελματική αλιεία.

«Σχεδιάσαμε μια ζώνη που οι ψαράδες δεν έχουν πρόβλημα να κλείσει και η οποία είναι σημαντική επιστημονικά. Ξεκινάει περίπου από την παραλία Μέσα Πηγάδια, συνεχίζει προς τον Φάρο, στρίβει στην Καλντέρα και φτάνει έως τις Αποθήκες. Η συνολική έκτασή της είναι 6 τ.χλμ. και σε μήκος πρέπει να αγγίζει γύρω στα 10 χλμ. ακτογραμμής. Είναι μια μικρή θαλάσσια περιοχή, που όμως περιλαμβάνει σημαντικά ενδιαιτήματα και ποικιλία οικοσυστημάτων». 

Η Σαντορίνη ανήκει (και) στα ψάρια της-2

Το μέλλον της Σαντορίνης είναι η ανάπτυξη πιο ήπιων μορφών τουρισμού, όπως ο καταδυτικός. (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΣΣΑΡΗΣ)

Η δημιουργία προστατευόμενων από την αλιεία περιοχών δεν είναι καινούργια. Ένα από τα γνωστότερα παραδείγματα είναι το σύμπλεγμα των νησιών Medes, στις βορειοανατολικές ακτές της Ισπανίας, όπου μετά την απαγόρευση του ψαρέματος το οικοσύστημα αναγεννήθηκε, με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Σήμερα τα Medes είναι ένας από τους κορυφαίους προορισμούς καταδυτικού τουρισμού της Ευρώπης, με πλούσιο βυθό. «Υπάρχουν πολλά αντίστοιχα παραδείγματα θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών που έχουν δώσει κίνητρο ώστε να αναπτυχθούν εναλλακτικά τουριστικά επαγγέλματα», σημειώνει ο Βαγγέλης Παράβας. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει και στη Σαντορίνη, έναν προορισμό που έχει τεράστια ανάγκη να ενισχύσει τις ήπιες μορφές τουρισμού, όπως είναι ο καταδυτικός.

Ή ακόμα και ο αλιευτικός, όπου «σκοπός δεν είναι να βγάλεις δέκα τελάρα ψάρια, αλλά όσα ψιλά ψαράκια χρειάζεται για να κάνεις μια τηγανιά πάνω στο καΐκι. Ή να φτιάξεις μια κακαβιά για τους επισκέπτες. Το προϊόν σου είναι η διαδικασία του ψαρέματος, όχι το ίδιο το ψάρι».

Η Σαντορίνη ανήκει (και) στα ψάρια της-3

Η θαλάσσια περιοχή στην οποία η Θηραϊκή Θάλασσα συστήνει την απαγόρευση της αλιείας έχει συνολική έκταση 6 τ.χλμ. (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΣΣΑΡΗΣ)

Τα καλά νέα είναι ότι στη Σαντορίνη ο αλιευτικός τουρισμός έχει αρχίσει να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια, γεγονός που «έχει τη δυναμική να δώσει καλύτερα μεροκάματα στους ψαράδες, αλλά και να ευαισθητοποιήσει τον επισκέπτη σε θέματα σημασίας και ουσίας». Τα κακά νέα είναι ότι η πρόταση που κατατέθηκε στη Γενική Διεύθυνση Αλιείας για τη δημιουργία της ζώνης απαγόρευσης ψαρέματος εν τέλει δεν έγινε δεκτή κι έτσι αναζητούνται εναλλακτικές λύσεις.

Υποστηρικτής στην όλη προσπάθεια είναι ο μικρότερος γιος του Ζακ Κουστό, Πιερ-Ιβ, ένας άνθρωπος που αγαπάει πραγματικά τη Σαντορίνη και ως δύτης γνωρίζει καλά τον βυθό της.

Μάλιστα ήταν ο πρώτος που είχε μιλήσει για τη δημιουργία μιας θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής. «Ο Πιερ-Ιβ έχει προσωπικές σχέσεις με το νησί. Είναι ένας άνθρωπος δικός μας. Ευτυχώς, τον είχαμε στην αρχή και ευτυχώς τον έχουμε ακόμα», αναφέρει ο Βαγγέλης και κλείνει με ένα συμπέρασμα που συμπυκνώνει το γιατί είναι τόσο σημαντικό να γίνει πράξη η ζώνη απαγόρευσης. «Γιατί τη Σαντορίνη την κοιτάνε όλοι. Έχω περάσει χρόνια σε νησιά του Αιγαίου ακούγοντας ότι “εμείς Σαντορίνη θέλουμε να γίνουμε”. Όραμά μας είναι να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε μια εναλλακτική μορφή ανάπτυξης στο νησί, και αυτή να αποτελέσει παράδειγμα για τις υπόλοιπες Κυκλάδες».

• Μέσα στον Σεπτέμβρη η Θηραϊκή Θάλασσα μαζί με την περιβαλλοντική οργάνωση iSea από τη Θεσσαλονίκη θα υλοποιήσουν από κοινού ένα workshop στη Σαντορίνη, που θα απευθύνεται σε αλιείς και ανθρώπους του τουρισμού και θα έχει ως θέμα τα ξενικά είδη και την υπεύθυνη ψαροφαγία. Πληροφορίες στο isea.com.gr.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή