Ένα σύγχρονο «μετα-πανηγύρι» γίνεται κάθε χρόνο στα Παλιά Βλαχάτα της Σάμης, ένα από τα πολλά χωριά της Κεφαλονιάς που καταστράφηκαν από τους μεγάλους σεισμούς του Ιονίου το 1953. Σήμερα, τα μισογκρεμισμένα κτίρια δημιουργούν ένα γοητευτικό σκηνικό. Το 2012, μια παρέα ανθρώπων με καταγωγή από το νησί και κυρίως από τη Σάμη –η Σοφία Παντελάτου, η Όλγα Στεφάτου, ο Νίκος Γκουντινάκης, ο Γεράσιμος Βαλλάτος, ο Σπύρος Μανωλάτος και ο Φώτης Βαλλάτος– αποφάσισαν να δώσουν νέα πνοή στον ερειπωμένο οικισμό με ένα καλλιτεχνικό φεστιβάλ που δανείζεται το όνομά του από την πλατεία του χωριού, το Saristra Festival (saristrafestival.gr). Φέτος θα πραγματοποιηθεί στις 2-4 Αυγούστου και η Όλγα Στεφάτου, Photography Specialist του οργανισμού Qatar Museums στην Ντόχα και επιμελήτρια τέχνης, μας μίλησε για τις δράσεις τέχνης που έχουν ετοιμάσει.
Πότε έγινε το πρώτο Saristra Festival και ποιο ήταν το έναυσμα;
Το φεστιβάλ ξεκίνησε αυθόρμητα το 2012 σαν ένα πάρτι από μια παρέα φίλων με καταγωγή από τη συγκεκριμένη περιοχή της Κεφαλονιάς, τη Σάμη. Ήταν έντονη η ανάγκη για ποιοτική ψυχαγωγία και διασκέδαση. Δεν υπήρχε όμως η γνώση για οργάνωση εκδηλώσεων ούτε χρηματική υποστήριξη. Μην ξεχνάτε ότι το 2012 ήταν μία από τις χειρότερες χρονιές της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Η παρέα κάλεσε φίλους μουσικούς και δημιουργήθηκε κάτι όμορφο. Αργότερα, το όραμα της ομάδας έγινε πιο συγκεκριμένο. Εγώ ασχολούμαι με το εικαστικό κομμάτι του φεστιβάλ από τη δεύτερη χρονιά του, όταν επέστρεψα από το μεταπτυχιακό μου στην Κίνα.
Ποιος είναι ο χαρακτήρας των δράσεων του φεστιβάλ;
Τα Παλιά Βλαχάτα ήταν ανέκαθεν ιδανικός τόπος για εξερεύνηση και, μέσω της τέχνης, το φεστιβάλ επιζητά να αποδώσει αυτήν ακριβώς την αίσθηση. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι βασίζεται στο κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού. Σκοπός είναι να ανοίξουμε τα κανάλια του διαλόγου και της δημιουργίας. Μία φορά τον χρόνο, τα τελευταία επτά χρόνια, καλλιτέχνες σκαλίζουν ξανά την ιστορία και τα χαρακτηριστικά του χωριού, για να φέρουν στην επιφάνεια ό,τι δεν έχει μέχρι στιγμής ειπωθεί, αρκετές φορές και με χιούμορ. Κάποιοι μεταφέρουν πολιτισμό από άλλα μέρη της Γης, ενώ άλλοι παρουσιάζουν τις εσωτερικές ανακαλύψεις τους. Ο ίδιος ο τόπος διψάει γι’ αυτή τη ζύμωση και καλεί τους καλλιτέχνες να εμπνευστούν. Δεν υπάρχει προκαθορισμένη θεματική, υπάρχει όμως μια έντονη ανάγκη ελεύθερης έκφρασης και ένας διαισθητικός τρόπος συντονισμού. Διαφορετικές μορφές τέχνης συνυπάρχουν σε ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις, σεμινάρια, διαλέξεις, θέατρο, λογοτεχνία, χορό, προβολές ταινιών και δραστηριότητες για τους μικρούς επισκέπτες. Για τέταρτη φορά διοργανώνεται φέτος ο καλλιτεχνικός διαγωνισμός για κατοίκους του νησιού, ανεξαρτήτως εθνικότητας φυσικά. Μια σημαντική δράση που φέρνει το φεστιβάλ κοντά στην τοπική κοινωνία.
Ποιο είναι το στίγμα του φετινού Saristra; Διαφέρει σε κάτι από τα προηγούμενα;
Πέρυσι εγκαινιάσαμε έναν δεύτερο χώρο, «κρυμμένο» ανάμεσα στις ελιές: τη μουσική σκηνή Goat with Gold Teeth stage. Αυτό το καλοκαίρι θα δείξει την πλήρη δυναμική του και θα φιλοξενήσει την πιο πειραματική/ηλεκτρονική πτυχή του Saristra, καθώς και όλα τα after party. Επίσης, φέτος έχουμε επενδύσει στις εικαστικές δράσεις περισσότερο από κάθε άλλη φορά.
Πιο αναλυτικά, θα παρουσιάσουν δουλειά τους ο street artist Bleeps.gr, ο Γαλλο-Βενεζουελανός Mathieu Asselin, η σχεδιάστρια μόδας Αθηνά Πουρνάρα, η Χιλιανή ζωγράφος Daniela Montecinos, το αρχιτεκτονικό γραφείο deCODE Fab Lab, η εικαστικός Λιλή Χασιώτη, ο Γάλλος φωτογράφος Patrice Loubon, ο visual artist Κωστής Εμμανουηλίδης, η σκηνογράφος Μαρία Βασιλάκη, η δημοσιογράφος Μυρόεσσα Μεταξά, ο ραδιοφωνικός παραγωγός Γιώργος Φλωράκης, ο mixed artist Γεράσιμος Λοράνδος, o ζωγράφος Δημήτρης Βαλλάτος και η multidisciplinary ομάδα του Communitism. Επίσης, η Ελπίδα Ορφανίδου θα παρουσιάσει την παράσταση «One is Almost Never στην Κεφαλληνίας 44» και ο σκηνοθέτης Βασίλης Κεκάτος, ο πρώτος Έλληνας σκηνοθέτης που βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα καλύτερης ταινίας μικρού μήκους του Φεστιβάλ των Καννών, θα μιλήσει για την πορεία του πριν από την προβολή των ταινιών του. Ο Κεκάτος θα επιμεληθεί και το πρόγραμμα των ταινιών μικρού μήκους. Παράλληλα, θα προβληθούν τρία πολύ ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ: «Point Of No Return», «λπ – μια ταινία για τη Λένα Πλάτωνος» και «The Invisible Hands». Ο Λάμπρος Παπανικολάτος, θα δώσει σεμινάριο πάνω στο φωτογραφικό βιβλίο, ο Σωτήρης Μαρκέτος θα μιλήσει για το νεοσύστατο Ναυτικό Μουσείο Σάμης και ο Γεράσιμος Αρτελάρης θα παρουσιάσει τη διάλεξη «Μνημεία που κοιτάζουν τα άστρα». H Eλίνα Κορταλή και η Μαρία Καραγεώργου θα δώσουν σεμινάρια γιόγκα και χορού αντιστοίχως. Τα παιδιά θα κάνουν τη δική τους έκθεση με πρωτότυπες κατασκευές, τις οποίες θα δημιουργούν καθημερινά μαζί με την εμψυχώτρια Άννα Κωνσταντίνου.
Το εγκαταλελειμμένο χωριό Παλιά Βλαχάτα της Σάμης «ζωντανεύει» τις ημέρες του φεστιβάλ. © 2017 Dionysis Kouris
To Saristra πραγματοποιείται στην ίδια πλατεία όπου γινόταν κάποτε το πανηγύρι του χωριού. Πώς συνδέεται ένα τόσο σύγχρονο φεστιβάλ με την παραδοσιακή έννοια του πανηγυριού;
Αυτή ακριβώς είναι και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές του Saristra. Το ότι είναι ένα φεστιβάλ του οποίου η μουσική δεν συνδέεται με την παράδοση (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων), που λαμβάνει χώρα σε έναν τόπο με πολύ ισχυρούς δεσμούς με την παράδοση, στον οποίο μάλιστα ο χρόνος σταμάτησε στο 1953. Αυτή η απροσδόκητη «σύγκρουση-ένωση» των δύο κόσμων-εποχών δίνει στο φεστιβάλ την ιδιαιτερότητά του. Το Saristra είναι ένα… μετα-πανηγύρι.
Πώς είναι οικονομικά βιώσιμο ένα φεστιβάλ με δωρεάν είσοδο;
Το Saristra δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Aκόμα και αν προκύψουν κάποια λίγα κέρδη, αυτά επενδύονται στη διοργάνωση της επόμενης χρονιάς. Η είσοδος είναι δωρεάν για όλους. Το φεστιβάλ χρηματοδοτείται από φορείς όπως η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το Υπουργείο Πολιτισμού. Συνεισφέρουν, επίσης, η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων και η Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Κεφαλονιάς, καθώς και επιχειρήσεις όπως η Ολυμπιακή Ζυθοποιία με χορηγό την μπίρα FIX, αλλά και μικρότερες τοπικές, που έχουν πιστέψει στο όραμά μας και στην υψηλή αισθητική του φεστιβάλ. Επιπλέον, βασίζεται στην αφιλοκερδή δουλειά της ομάδας διοργάνωσης και παραγωγής και στην εθελοντική εργασία δεκάδων ανθρώπων, μεταξύ των οποίων οι γονείς και οι συγγενείς μας.
Πώς καταφέρνετε να έχετε τόσες συμμετοχές από το εξωτερικό και τι σημαίνουν αυτές για το Saristra;
Όπως ανέφερα στην αρχή της συζήτησης, το Saristra ξεκίνησε πριν από επτά χρόνια, εντελώς αυθόρμητα. Κατάφερε, λόγω της ποιότητάς του και της μοναδικότητας του χώρου, να πάρει γρήγορα αρκετή δημοσιότητα, αυξάνοντας κατά πολύ τον αριθμό των επισκεπτών του. Προσπαθούμε κάθε χρόνο να αναβαθμίζουμε το πρόγραμμά του, να εμπλουτίζουμε ακόμα περισσότερο το line-up, να αναζητούμε όλες τις πτυχές της ελληνικής εναλλακτικής σκηνής, αλλά και να προσκαλούμε εξαιρετικούς μουσικούς από το εξωτερικό, δίνοντάς του μια πιο διεθνή υπόσταση. Μην ξεχνάτε ότι το Saristra γίνεται μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού, στις αρχές Αυγούστου, σε ένα ελληνικό νησί. Πέρυσι η βρετανική Telegraph το συμπεριέλαβε σε θέμα της με τίτλο «20 μυστικά στα ελληνικά νησιά», ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια ολοένα αυξανόμενη προσέλευση ξένων τουριστών, οι οποίοι μαγεύονται με το σκηνικό. Φέτος, είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι, γιατί θα έχουμε μαζί μας τον σπουδαίο Ian Svenonius, μία από τις σημαντικότερες και πιο δραστήριες προσωπικότητες της underground σκηνής της Αμερικής, καθώς και τους Ιάπωνες Minami Deutsch, που έχουν τη φήμη μιας από τις καλύτερες live μπάντες αυτή τη στιγμή στον κόσμο.