Πηνελόπη Ματσούκα: Χαρτογράφος, φωτογράφος, εκδότρια

Πηνελόπη Ματσούκα: Χαρτογράφος, φωτογράφος, εκδότρια

5' 40" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ανάμεσα σε χάρτες, υδρογείους και νέες εκδόσεις, συναντήσαμε την Πηνελόπη Ματσούκα των εκδόσεων Ανάβαση (anavasi.gr) και του ομώνυμου ταξιδιωτικού βιβλιοπωλείου που διατηρεί στο κέντρο της Αθήνας, μαζί με την κόρη της, Ήβη. Μας μίλησε για το πώς φτιάχνονται οι χάρτες και τα λευκώματα, για τη χρησιμότητα των έντυπων χαρτών την εποχή των smartphones, αλλά και για το κάθε πότε πρέπει να επικαιροποιείται ένας χάρτης, ειδικά όταν απευθύνεται σε πεζοπόρους και ορειβάτες. Η συζήτηση μαζί τους μας άνοιξε την όρεξη για περπάτημα στα βουνά, που τα τελευταία χρόνια γίνονται όλο και πιο δημοφιλή σε Έλληνες και ξένους ταξιδιώτες.

Πότε και πώς σας ήρθε η ιδέα να ανοίξετε ένα ταξιδιωτικό βιβλιοπωλείο;

Όλα έγιναν σταδιακά. Στην αρχή, το 2001, δημιουργήσαμε έναν χώρο μέσα στο βιβλιοπωλείο ενός φίλου, επί της Χαριλάου Τρικούπη, για να εκθέσουμε τους χάρτες και τις άλλες εκδόσεις μας και να έχουμε ένα σημείο επαφής με το κοινό. Σιγά σιγά, αυτός ο χώρος εξελίχθηκε σε στέκι. Κάναμε, μάλιστα, και σεμινάρια για τη χρήση των χαρτών και του GPS εκεί. Δύο χρόνια μετά, ανοίξαμε το δικό μας βιβλιοπωλείο στη Στοά Αρσακείου, που τότε ήταν στις δόξες της. Εκείνο ήταν ένα γνήσιο ταξιδιωτικό βιβλιοπωλείο, με άπλετο χώρο για να στεγάσει όχι μόνο χάρτες και οδηγούς από όλο τον κόσμο, ορειβατικά βιβλία και ταξιδιωτική λογοτεχνία, αλλά και μια πολύ μεγάλη συλλογή από υδρογείους και παγκόσμιους χάρτες. Συλλέξαμε ό,τι μας άρεσε και μας γοήτευε για να το μοιραστούμε με τον κόσμο, μεταξύ άλλων και πολλά πρωτότυπα δώρα με θέμα το ταξίδι. Μεγάλη ήταν η συμβολή της κόρης μου, Ήβης Αδαμακοπούλου, η οποία μάλιστα ανέλαβε το βιβλιοπωλείο κάποια στιγμή. Μετά την υποβάθμιση της Στοάς Αρσακείου, στα χρόνια της κρίσης, μεταφερθήκαμε στο Σύνταγμα, Βουλής και Απόλλωνος, σε μικρότερο χώρο, αλλά έξυπνα διαμορφωμένο, ώστε να είναι λειτουργικός και όμορφος.

Έχει επηρεαστεί η αγορά των έντυπων χαρτών από τη χρήση των smartphones και των ενσωματωμένων GPS; Γιατί να αγοράσει κανείς έναν χάρτη από χαρτί;

Όλη μας η ζωή έχει επηρεαστεί, πώς να ξεφύγει ο χάρτης. Εννοείται πως είναι πολύ χρήσιμοι οι ψηφιακοί χάρτες. Άλλωστε, και η Ανάβαση έχει τη δική της εφαρμογή για κινητά με πεζοπορικούς χάρτες, το Anavasi mapp. Ο έντυπος χάρτης, όμως, έχει και αυτός χαρίσματα: είναι πιο βολικός για τον σχεδιασμό μιας εκδρομής και για τη συνολική εποπτεία του χώρου. Επίσης, καλό είναι να μη χάνουμε τη συνήθεια της χρήσης του χάρτη, να «διαβάζουμε» δηλαδή τον χώρο, να βλέπουμε γύρω μας και να προσανατολιζόμαστε.

Εξειδικεύεστε στους ορειβατικούς χάρτες. Πώς κατασκευάζεται ένας τέτοιος χάρτης;

Ένας ορειβατικός χάρτης είναι ένας λεπτομερής τοπογραφικός χάρτης, με έμφαση στην ειδική πληροφορία που αφορά την πεζοπορία και την ορειβασία. Δηλαδή αποτυπώνει μονοπάτια και διαδρομές περιπέτειας και παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις διαδρομές αυτές. Εννοείται ότι, για να γίνει αυτό, πρέπει να περπατήσουν σε όλες αυτές τις διαδρομές έμπειροι ορειβάτες με κατάρτιση στη χαρτογραφία. Στον σχεδιασμό των χαρτών χρησιμοποιούμε ειδικά χαρτογραφικά προγράμματα. Πληροφορίες για το ανάγλυφο και το οδικό δίκτυο αντλούμε από δορυφορικές εικόνες, ενώ απαιτείται και έρευνα στη βιβλιογραφία για άλλες θεματικές πληροφορίες, όπως τοπωνύμια, μνημεία κ.ά.

Ποια είναι η ευθύνη ενός χαρτογράφου;

Η χαρτογραφία είναι μια επιστήμη και, όπως κάθε επιστήμη, υπηρετεί πρωτίστως την αναζήτηση της αλήθειας, εν προκειμένω την αλήθεια της γεωγραφικής πραγματικότητας που αποτυπώνει. Η ευθύνη του χαρτογράφου είναι να κάνει όλες τις απαραίτητες προσπάθειες και ενέργειες για να αποδίδει όσο το δυνατόν με πληρότητα και ακρίβεια τον χώρο. Απόψεις που κυκλοφορούν στην αγορά περί εσκεμμένων λαθών είναι και αντιεπιστημονικές και αντιδεοντολογικές, και στην πραγματικότητα προσπαθούν να συγκαλύψουν τυχόν λάθη που είναι δύσκολο να αποφευχθούν.

Μετά από πόσα χρόνια κυκλοφορίας θεωρείται ένας χάρτης ξεπερασμένος;

Στην πραγματικότητα, από τη στιγμή που τυπώνεται αρχίζει να ξεπερνιέται, αφού η γεωγραφική πραγματικότητα αλλάζει συνεχώς: ένας νέος δρόμος ανοίγεται, κάποιος άλλος μπορεί να καταστραφεί από κατολίσθηση. Η κλίμακα του χάρτη και η περιοχή που απεικονίζει είναι πολύ σημαντικές παράμετροι για το πόσο γρήγορα ξεπερνιέται. Για παράδειγμα, ένας παγκόσμιος χάρτης θεωρείται ξεπερασμένος όταν δεν απεικονίζει μια νέα χώρα, κάτι που συμβαίνει σχετικά σπάνια. Στο δικό μας αντικείμενο, το ιδανικό θα ήταν να επικαιροποιούμε τους χάρτες κάθε ένα δύο χρόνια. Αυτό όντως γίνεται σε περιοχές με μεγάλη επισκεψιμότητα, αλλά είναι ανέφικτο να γίνει στο σύνολο της παραγωγής. Οπότε, αναγράφοντας εμφανώς την ημερομηνία έκδοσης, είσαι ειλικρινής προς τον χρήστη, ο οποίος θα γνωρίζει ότι πιθανόν υπάρχουν κάποιες αλλαγές.

Ποιοι είναι οι τρεις αγαπημένοι σας ορειβατικοί προορισμοί στην Ελλάδα και γιατί; 

Όλη η Ελλάδα είναι υπέροχη και πάρα πολλοί τόποι που δεν είναι ιδιαίτερα προβεβλημένοι ή γνωστοί έχουν απίθανες κρυφές γωνιές και ομορφιές. Σίγουρα κάποια τοπία είναι δύσκολο να σε αφήσουν ασυγκίνητο. Mε συγκινούν ο Όλυμπος, η Τύμφη και τα Βαρδούσια, αλλά νιώθω μεγάλη έλξη και για τα γυμνά τοπία της Κρήτης ή για τα μικρά νησιά, όπου μπορείς να κάνεις τα πάντα με τα πόδια.

Ποιοι προορισμοί έχουν μεγαλύτερη ζήτηση;

Σίγουρα τα νησιά και η Κρήτη, αλλά σταδιακά ανεβαίνει η ζήτηση και για τα ελληνικά βουνά, τόσο από το ξένο όσο και από το ελληνικό κοινό.

Ποιος είναι ο επόμενος χάρτης των εκδόσεων Ανάβαση και ποιο το επόμενο λεύκωμα;

Τυπώνουμε συνέχεια χάρτες, κυρίως επανεκδόσεις, αφού καλύπτουμε πλέον το μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Ετοιμάζουμε αυτή τη στιγμή νέες εκδόσεις για τα Κράβαρα (Ορεινή Ναυπακτία) και τα Άγραφα, μία από τις πλέον ανέγγιχτες περιοχές της χώρας μας, που απειλείται από εγκατάσταση τεράστιων αιολικών πάρκων. Επίσης, μια νέα έκδοση για τον Παρνασσό, έναν υπέροχο πεζοπορικό προορισμό, παραγνωρισμένο λόγω των χιονοδρομικών κέντρων. Στη σειρά των αεροφωτογραφικών λευκωμάτων μας, το επόμενο πρότζεκτ είναι η αττική γη, ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, καθώς αφορά έναν πολυδιάστατο χώρο.

Την εποχή του Instagram, πόση απήχηση έχουν τα ταξιδιωτικά λευκώματα;

Κατ’ αρχάς να πούμε ότι η διαδικασία δημιουργίας τους –για να προλάβω και την αντιπαραβολή με το drone–, δηλαδή το να πετάς εσύ και να φωτογραφίζεις, αποτελεί μοναδικό βίωμα. Ειδικά όταν ως χαρτογράφος έχεις περπατήσει, σχεδιάσει και επιμεληθεί με πολύ κόπο έναν χάρτη, είναι πρωτόγνωρο το συναίσθημα να τον «βλέπεις» να ζωντανεύει κάτω από τα μάτια σου εν πτήσει. Αυτό το φωτογραφικό υλικό το θεωρώ πολύτιμο και το καταθέτω μαζί με κείμενα, σε ολοκληρωμένη μορφή βιβλίου, το οποίο έχει μια διαχρονικότητα, και αυτός είναι και ο λόγος που κάποιος αποφασίζει να το αποκτήσει. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κάτι το εφήμερο, είναι για να μοιράζεσαι τη στιγμή.

Το βιβλιοπωλείο Ανάβαση βρίσκεται σε πολύ κεντρικό σημείο της Αθήνας. Σας επισκέπτονται τουρίστες;

Τι ψάχνουν συνήθως; Η περιοχή του Συντάγματος έχει μεγάλη τουριστική κίνηση και στο βιβλιοπωλείο μπαίνουν καθημερινά δεκάδες άνθρωποι, αναζητώντας κάποια πληροφορία, που πάντα πρόθυμα τους δίνουμε. Κάποιοι κοντοστέκονται γιατί τους αρέσει πολύ ο χώρος και μπορεί να επιστρέψουν αργότερα. Υπάρχουν αρκετοί που γνωρίζουν ήδη τις εκδόσεις μας και έρχονται συστημένοι για να αγοράσουν χάρτη ή οδηγό για κάποιον προορισμό ή ακόμα και για να μας γνωρίσουν από κοντά. Και, φυσικά, εκείνοι που το βρίσκουν τυχαία. Συνήθως αναζητούν χάρτες νησιών, αλλά και οδηγούς για την Ελλάδα και την Αθήνα σε διάφορες γλώσσες. Αγοράζουν όμως και διάφορα «ιδιαίτερα» δωράκια με θέμα το ταξίδι.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή