Αποστολή γνωριμίας με την κινεζική δημοκρατία που περηφανεύεται για τις ελευθερίες της και ευημερεί, χωρίς να αναγνωρίζεται επίσημα από τις περισσότερες χώρες του κόσμου.
Ήξερα για την Ταϊβάν ότι είναι τεχνολογικά προηγμένη (φτιάχνουν ένα λάπτοπ κάθε 4 δευτερόλεπτα), «πράσινη» (παράγουν χρυσό από ηλεκτρονικά απόβλητα) και προικισμένη από τη φύση (Ilha Formosa –δηλαδή «όμορφο νησί»– την είχαν βαφτίσει Πορτογάλοι ναυτικοί τον 16ο αιώνα). Ήξερα επίσης ότι στην πρωτεύουσά της βρίσκεται ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια του κόσμου, ο ύψους 509 μέτρων ουρανοξύστης Taipei 101, που αστράφτει από πυροτεχνήματα σε κάθε αλλαγή χρόνου.
Διαπίστωσα ότι με το σούπερ τρένο της η διαδρομή 349 χιλιομέτρων από βορρά προς νότο διαρκεί 90 λεπτά. Διάβασα ότι έχει 272 βουνοκορφές με υψόμετρο άνω των 3.000 μέτρων, 100 θερμές πηγές, φανταστικές ποδηλατικές διαδρομές που θα ενωθούν σε δίκτυο 5.000 χιλιομέτρων, εννέα εθνικά πάρκα, έξι προστατευόμενα δάση, 20 καταφύγια άγριας ζωής, 22 περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και 37 σημαντικά οικοσυστήματα.
Η (απαραίτητη) πανοραμική αναμνηστική φωτογραφία της πρωτεύουσας, με το μοντέρνο της τοπόσημο, τον ουρανοξύστη Taipei 101, να δεσπόζει. (Φωτογραφία: EPA/DAVID CHANG)
Έχει αμμουδιές και λίμνες στα νοτιοδυτικά, απόκρημνες ακτές στα ανατολικά, κοραλλιογενείς υφάλους στα νότια και φυτείες και ορυζώνες στην ενδοχώρα της. Τις πέντε ημέρες που περάσαμε εκεί, το «κοντέρ» έγραψε πάνω από 1.000 χιλιόμετρα. Αλλά η συμπυκνωμένη εμπειρία για το τι είναι η Ταϊβάν δόθηκε εικονικά, στο Taipei 101, όπου είναι εγκατεστημένη η αίθουσα προβολών iRide. Επιβιβάζεσαι, προσδένεσαι σε ένα υδραυλικό κάθισμα και για λίγα λεπτά «πετάς» σε έναν θόλο ύψους τριών ορόφων πάνω και μέσα από όλα αυτά που προανέφερα, νιώθοντας το πρόσωπό σου να ψεκάζεται, τα ρουθούνια σου να συλλαμβάνουν μυρωδιές που κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν και το απόλυτο κενό κάτω από τα πόδια σου.
Υπήρξαν στιγμές που ένιωσα χαμένος στη μετάφραση στην Ταϊβάν, και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το γεγονός ότι τα αγγλικά δεν είναι αρκετά διαδεδομένα στον δρόμο. Έχει να κάνει και με την ιαπωνικής προέλευσης κουλτούρα των χαριτωμένων μασκότ (βρίσκονται παντού), όπως επίσης και με ορισμένες τουριστικές ατραξιόν ακατανόητες στον Δυτικό επισκέπτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ένα τεράστιο κρυστάλλινο γοβάκι Σταχτοπούτας που έχει κατασκευαστεί «για να προσελκύσει γυναίκες επισκέπτριες και ζευγάρια νεονύμφων» σε ένα πάρκο της πόλης Budai, όπου κατά το παρελθόν θέριζε, λόγω μολυσμένων υδάτων, η νόσος του μαύρου ποδιού και πολλές γυναίκες ακρωτηριάζονταν – το γοβάκι είναι ένα σύμβολο της ζωής που δεν έζησαν ή του γάμου που δεν έκαναν.
Τίποτε όμως από όσα είδα, άκουσα, γεύτηκα στην Ταϊβάν δεν βγάζει νόημα χωρίς μια σύντομη ιστορική αναδρομή. Ας την επιχειρήσω: Το τέλος του 19ου αιώνα βρίσκει την κινεζική δυναστεία των Qing (1644-1912) σε παρακμή, εξαιτίας εξωτερικών πιέσεων, εσωτερικών συγκρούσεων και αδυναμίας διαχείρισης ζωτικών θεμάτων, όπως η εκρηκτική αύξηση του πληθυσμού και ο εκσυγχρονισμός της χώρας. Η ήττα στον Α΄ Σινοϊαπωνικό Πόλεμο (1894-1895) επιφέρει ένα πρόσθετο πλήγμα: η Ταϊβάν εκχωρείται στους Ιάπωνες.
Η λίμνη Sun Moon προσφέρεται για αξέχαστες ποδηλατικές διαδρομές. (Φωτογραφία: Shutterstock)
Στις 10 Οκτωβρίου 1911, καθιερωμένη πλέον ως επέτειος των «δύο δεκαριών», η Επαναστατική Συμμαχία υπό τον Sun Yat-Shen, έναν πολιτικό-φιλόσοφο που έχει λάβει δυτική μόρφωση και έχει ασπαστεί τον χριστιανισμό, ανάβει τις φωτιές της εξέγερσης και σύντομα γράφει τον επίλογο της αυτοκρατορικής ιστορίας της Κίνας, με την εκθρόνιση του Τελευταίου Αυτοκράτορα, του μόλις έξι ετών Pu-Yi (Φεβρουάριος 1912) και την ίδρυση της Δημοκρατίας της Κίνας, της οποίας ο Sun θεωρείται «πατέρας».
O δρόμος προς μία, ενιαία και ανεξάρτητη Κίνα, που θα εξασφάλιζε στον λαό της κοινωνική δικαιοσύνη και ευημερία, αποδεικνύεται δύσβατος, καθώς το τοπίο θυμίζει «Game of Thrones». Το κύριο μέτωπο που διαμορφώνεται, εν μέσω συγκρούσεων με τοπικούς πολέμαρχους και με την ιαπωνική απειλή να καραδοκεί, βρίσκει αντιμέτωπους τους εθνικιστές υπό τον Chiang Kai-shek, άλλοτε υπασπιστή του Sun, διοικητή του στρατού και νέο ισχυρό άνδρα του κυβερνώντος κόμματος Kuonmitang, και τους κομμουνιστές, που αποτελούν την ανερχόμενη δύναμη στη χώρα. Ο Kai-shek αρχικά υπερισχύει και χρίζεται πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κίνας το 1928. Το ξέσπασμα του Β΄ Σινοϊαπωνικού Πολέμου, το 1937, επιβάλλει συνθηκολόγηση μεταξύ των δύο παρατάξεων και ο Kai-shek το 1943 προσυμφωνεί με τους Τσόρτσιλ και Ρούζβελτ την επιστροφή της νήσου Φορμόζα (Ταϊβάν) στη Δημοκρατία της Κίνας, όπως και γίνεται μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως την ίδια στιγμή ο κινεζικός εμφύλιος αναζωπυρώνεται, και αυτή τη φορά οι κομμουνιστές του Μάο κυριαρχούν. Το 1949, η κυβέρνηση Kai-shek με 1,2 εκατομμύρια Κινέζους καταφεύγουν στο νησί, που γίνεται πλέον Δημοκρατία της Κίνας (Ταϊβάν) – Republic of China (Taiwan), αν και τελεί υπό στρατιωτικό νόμο που παραμένει σε ισχύ μέχρι το 1987. Στην απέναντι όχθη, ως γνωστόν, ιδρύεται η πανίσχυρη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΔΡΑΚΟΥΣ
Το Grand Hotel της Ταϊπέι, ένα αριστούργημα κλασικής κινεζικής αρχιτεκτονικής. (Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image)
Το Grand Hotel Taipei είναι χτισμένο στη θέση παλιού ιαπωνικού σιντοϊστικού ναού στον καταπράσινο λόφο Yuanshan, με θέα στη μεγαλούπολη και στον ποταμό Keelung. Εγκαινιάστηκε το 1952, αλλά χρειάστηκαν πάνω από 20 χρόνια για να πάρει τη σημερινή μορφή του. Το κεντρικό κτίριο, ύψους 87 μέτρων, με 490 δωμάτια και σουίτες που κατανέμονται σε οκτώ ορόφους, καθένας από τους οποίους παραπέμπει σε μια διαφορετική δυναστεία της Κίνας, εγκαινιάστηκε ανήμερα της Εθνικής Επετείου (10 Οκτωβρίου 1973) και θεωρείται αριστούργημα κλασικής κινεζικής αρχιτεκτονικής.
Για τον Chiang Kai-shek και τη σύζυγό του, Madame Chiang, η οικοδόμησή του ήταν επιβεβλημένη για λόγους πρακτικούς (στην Ταϊπέι δεν υπήρχαν πολυτελή ξενοδοχεία για να φιλοξενούν επίσημους προσκεκλημένους), αλλά αποτελούσε και υπόθεση γοήτρου: κορυφαίοι μάστορες και καλλιτέχνες επιστρατεύτηκαν για να διακοσμήσουν ένα κτίριο που θα συναγωνιζόταν την ίδια την Απαγορευμένη Πόλη σε μεγαλοπρέπεια. Λέγεται ότι στους τοίχους και στα ταβάνια του υπάρχουν 200.000 απεικονίσεις δράκων, εξ ου και η ανεπίσημη ονομασία του είναι «Ανάκτορο του Δράκου». O αυθεντικός δράκος, πάλι, βρυχάται στην αίθουσα Golden Dragon Pavilion και τον επισκέπτονται καθημερινά δεκάδες πιστοί, στολίζοντάς τον με πολύτιμα τάματα, χάρη στα οποία το 1987 το μπρούντζινο γλυπτό επιχρυσώθηκε!
Επί πολλά χρόνια εθρυλείτο ότι το Grand Hotel διαθέτει υπόγειες στοές διαφυγής που οδηγούν στο προεδρικό μέγαρο. Έπειτα από μια μεγάλη πυρκαγιά του 1995, που λίγο έλειψε να καταστρέψει το κτίριο, αποκαλύφθηκε ότι όντως αυτές υπάρχουν, αλλά είναι μικρότερες –«μόλις» 180 μ. σε μήκος εκάστη– και προορίζονταν για καταφύγια. Πλέον είναι ανοιχτές μόνο για ξεναγήσεις μετά συνοδείας.
OI ΧΟΡΕΥΤΡΙΕΣ ΠΟΥ ΗΡΘΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΥΟ
Αυτό το παλάτι, που έχει φιλοξενήσει προσωπικότητες όπως οι Αϊζενχάουερ, Θάτσερ και Μαντέλα, στην περίπτωσή μας υποδέχεται μια ετερόκλητη ομάδα δημοσιογράφων από το Τουβαλού, τη Μιανμάρ, τη Βραζιλία, την Παραγουάη, τη Νότια Κορέα, την Ινδονησία, τη Ρωσία και την Ελλάδα, με σκοπό να γνωρίσουν την Ταϊβάν. Το υπ. Εξωτερικών καλεί περί τους 200 εκπροσώπους ξένων ΜΜΕ κάθε χρόνο, στο πλαίσιο μιας «διακριτικής διπλωματίας» (stealth diplomacy), του μόνου είδους διπλωματίας που ενδείκνυται όταν μια χώρα δεν είναι μέλος του ΟΗΕ και βασίζεται σε ένα δίκτυο αντιπροσωπειών (140 τον αριθμό) για να εκπροσωπείται στην παγκόσμια κοινότητα, σε όσο διπλωματικό χώρο τής αφήνει η αδελφή υπερδύναμη, η οποία θεωρεί την Ταϊβάν σάρκα εκ της σαρκός της και διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι η επανένωση είναι αναπόφευκτη.
Σκηνή δρόμου πίσω από τη «βιτρίνα» της πρωτεύουσας –εκεί όπου εκτυλίσσεται η πραγματική ζωή. © Peter Bialobrzeski/laif
Εκφάνσεις της stealth diplomacy συναντάς παντού. Στο λόμπι λαμβάνει χώρα ρωσικό φεστιβάλ με παραδοσιακούς χορούς από τις λυγερόκορμες χορεύτριες του συγκροτήματος Mosaic, με ρωσικά εδέσματα και περίπτερα που πωλούν μπάμπουσκες, βότκες, χαβιάρι και ταξιδιωτικά πακέτα. Μόσχα και Ταϊπέι συνδέονται πλέον με απευθείας πτήσεις, η Ταϊβάν εφάρμοσε πιλοτικό πρόγραμμα ελεύθερης εισόδου Ρώσων τουριστών για διάστημα μέχρι 14 ημερών και είδε τις αφίξεις από τη Ρωσία να αυξάνονται κατά 36%. Kι αν ο απόλυτος αριθμός των 8.000 Ρώσων στην Ταϊβάν είναι σταγόνα στον ωκεανό των 11,1 εκατομμυρίων επισκεπτών που δέχτηκε πέρυσι (με τα 2,7 εκατομμύρια εξ αυτών να προέρχονται από την Κίνα), μαρτυρά πόσο ευέλικτη πρέπει να είναι η τουριστική πολιτική της: όταν το Πεκίνο κλείνει τη στρόφιγγα των επισκεπτών, η Ταϊβάν στρέφεται σε άλλες πηγές. Και εργάζεται πολύ σκληρά γι’ αυτό. «Δεν είμαστε ένα μικρό νησί, είμαστε μια πανέμορφη χώρα», μας λένε στα γραφεία του Taiwan Visitors Association και αναφέρουν πρόσφατες διακρίσεις, όπως ότι η Ταϊβάν μπήκε φέτος στους 20 τοπ προορισμούς της Airbnb ή ότι κατετάγη 3η στη λίστα προορισμών φιλικών στους μουσουλμάνους, σύμφωνα με το Global Muslim Travel Index. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, το αίτημα του αερομεταφορέα China Airlines το 2016 για απευθείας πτήσεις μεταξύ Αθήνας και Ταϊπέι «πάγωσε», με αποτέλεσμα οι αριθμοί των επισκεπτών να είναι καθηλωμένοι: 7.250 Tαϊβανέζοι επισκέφτηκαν τη χώρα μας και μόλις 1.755 Έλληνες την Ταϊβάν.
ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΓΙΑ ΛΙΓΟ
Στο κεφάλαιo «Διεθνείς σχέσεις» της έκδοσης «Η Ταϊβάν με μια ματιά», δεσπόζει η φωτογραφία της προέδρου Tsai Ing-wen με τον βασιλιά Mswati, τον 3ο του Βασιλείου του Eswatini (Σουαζιλάνδη). Η Σουαζιλάνδη είναι μία από τις 15 (περιφερειακές) χώρες που αναγνωρίζουν επίσημα την Tαϊβάν. Τα τελευταία χρόνια, κυβερνήσεις της Κεντρικής Αμερικής (Ελ Σαλβαδόρ, Παναμάς, Δομινικανή Δημοκρατία) που επίσης την αναγνώριζαν ανακάλεσαν, επιλέγοντας τα σημαντικά οικονομικά και διπλωματικά οφέλη του εναγκαλισμού με την Κίνα.
Παραμυθένιο σκηνικό στο ορεινό χωριό Jiufen, στα περίχωρα της Ταϊπέι. (Φωτογραφία: Shutterstock)
Η Tαϊβάν, από την άλλη πλευρά, έχει να λέει ότι 146 χώρες που ΔΕΝ την αναγνωρίζουν επισήμως επιτρέπουν στους πολίτες της να ταξιδέψουν χωρίς βίζα, με πρώτη και ισχυρότερη τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το περιοδικό Taiwan Panorama φιλοξενεί αφιέρωμα στα 40 χρόνια από την ψήφιση από το Αμερικανικό Kογκρέσο του Taiwan Relations Act και την ίδρυση του Αμερικανικού Ινστιτούτου της Ταιβάν. Ήταν 1979 όταν οι ΗΠΑ απένειμαν επίσημη διπλωματική αναγνώριση στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, προσφέροντας ταυτόχρονα στην Ταϊβάν ένα καθεστώς συνεργασίας στην τεχνολογία, στο εμπόριο, στην αγροτική παραγωγή, στην εκπαίδευση κ.λπ., και θέτοντας στη διάθεσή της την αποτρεπτική τους ισχύ. Ο ανοιχτός δίαυλος ανάμεσά τους βοήθησε την Ταϊβάν να εξελιχθεί σε μία από τις πιο προηγμένες χώρες στον κόσμο. «Όταν βγήκαμε από 50 χρόνια ιαπωνικής κατοχής, ήμασταν μια φτωχή αγροτική χώρα χωρίς πόρους. Μεταμορφωθήκαμε σε μια ρωμαλέα οικονομία, σε μια ευημερούσα κοινωνία. Από απολυταρχικό καθεστώς, γίναμε μια ελεύθερη δημοκρατία» – αυτό είναι το αφήγημα των τοπικών αξιωματούχων. Από το 1962 έως το 2019 το ΑΕΠ αυξανόταν μεσοσταθμικά κατά 6,73% ετησίως.
Η Ταϊβάν κατέχει την 22η θέση στον κόσμο με βάση το ΑΕΠ, τη 16η σε εξαγωγές, την 13η ως προς τον δείκτη οικονομικής ελευθερίας και την 3η σε επενδυτικό κλίμα. Σε 13 διαφορετικά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας (από ολοκληρωμένα κυκλώματα και λάπτοπ μέχρι ηλεκτρικά ποδήλατα) έρχεται 1η ή 2η στον κόσμο. H επίδοσή της στον δείκτη «Freedom in the World» είναι 93/100, ενώ κατατάσσεται πρώτη στην Ασία ως προς την ελευθερία του Τύπου. Έχει 144 πανεπιστήμια και κολέγια και το ποσοστό των πτυχιούχων στις παραγωγικές ηλικίες είναι 45%. Έχει επίσης μια τεράστια αγορά media και μια ανθούσα μουσική βιομηχανία. To 1968 έγινε μία από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που καθιέρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση, το 1995 απέκτησε εθνικό σύστημα ασφάλισης και το 2017 έγινε η πρώτη ασιατική χώρα που επέτρεψε τους γάμους μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Στο «κοινωνικό συμβόλαιο» της κυβέρνησής της περιλαμβάνεται η φροντίδα σε παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρία, το βιώσιμο συνταξιοδοτικό, η κοινωνική στέγη, η ασφάλεια τροφίμων, η δημόσια ασφάλεια. Οι κατακτήσεις αυτές ενίσχυσαν την εθνική υπερηφάνεια. «Πριν από 20 χρόνια», μας έλεγε άλλος αξιωματούχος, «οι περισσότεροι νέοι άνθρωποι ένιωθαν Κινέζοι. Πλέον νιώθουν Ταϊβανέζοι».
Το γεωλογικό πάρκο Yehliu, με φυσικά γλυπτά που σχηματίστηκαν από τη διάβρωση. Το διασημότερο είναι το «Κεφάλι της βασίλισσας». (Φωτογραφία: Shutterstock)
Οι προκλήσεις, φυσικά, δεν σταματούν. Οι εκλογές του 2020 θεωρούνται αμφίρροπες. Το κυβερνών Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα, που εμμένει στη διατήρηση του σημερινού status quo με το Πεκίνο, έχει να αναμετρηθεί με την ανασφάλεια που προκαλούν αφενός οι πιέσεις της Κίνας, αφετέρου τα ευμετάβλητα οικονομικά και γεωπολιτικά δεδομένα. Ο δείκτης ανάπτυξης έχει περιοριστεί στο 2,40%. Η τεχνολογική βιομηχανία, που παραμένει το βαρόμετρο της οικονομίας, παρά την ανάπτυξη του κλάδου των υπηρεσιών (36% του ΑΕΠ) και λιγότερο του τουρισμού (5%), έχει να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό από χώρες με χαμηλότερο εργατικό κόστος (στην Ταϊβάν ο αρχικός μισθός είναι 650 ευρώ και ο μέσος 1.450). Αν και η ανεργία βρίσκεται μόλις στο 3,7%, η νέα γενιά νιώθει όλο και πιο ανασφαλής οικονομικά, με αποτέλεσμα όνειρα όπως η απόκτηση οικογένειας ή κατοικίας να ξεμακραίνουν.
Οι Ταϊβανέζοι παρακολουθούν τις εξελίξεις στο Χονγκ Κονγκ με ανησυχία. Για πολλούς είναι η απόδειξη ότι το δόγμα «μία χώρα-δύο συστήματα» δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Η νυν πρόεδρος σε μια δραματική της ομιλία διεμήνυσε ότι η Ταϊβάν δεν θα απαρνηθεί τις δημοκρατικές της κατακτήσεις. Ο αντίπαλός της, ο 62χρονος Han Kuo-yu του κόμματος Kuonmitang, τάσσεται υπέρ της προσέγγισης με την Κίνα και δηλώνει ότι η προοπτική πλήρους ανεξαρτησίας είναι «πιο τρομακτική από τη σύφιλη». Για να μη μείνει πολύ αυτή η σκέψη μαζί μας, ας ανατρέξουμε σε μια άλλη φράση που αντικατοπτρίζει τη σημερινή θέση της Ταϊβάν: Σοφία, ευελιξία και ήρεμη στάση οδηγούν σε μια αμοιβαία επωφελή σχέση με την Κίνα.
30 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΓΙ’ ΑΥΤΟ;
Το National Palace Museum της Ταϊπέι θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μουσεία στον κόσμο, μια κιβωτός κινεζικής τέχνης που αναπόφευκτα αποτελεί ένα ακόμα σημείο τριβής με το Πεκίνο. Oι αυτοκρατορικοί θησαυροί της Απαγορευμένης Πόλης είχαν φυγαδευτεί τη δεκαετία του 1930 μέσα σε 20.000 (!) κιβώτια, για να μην πέσουν στα χέρια των Ιαπώνων εισβολέων, περιφέρονταν υπό άκρα μυστικότητα για χρόνια με τρένα, πλοία και φορτηγά και φυλάσσονταν σε αποθήκες, ναούς, ιδιωτικές οικίες και σπηλιές, χωρίς ούτε ένα αντικείμενο να χαθεί – μια απίστευτη περιπέτεια που περιγράφει στο βιβλίο του «The Miraculous History of China’s Two Palace Museums» ο Mark O’Neill. Κατά τον εκπατρισμό του, το καθεστώς της Δημοκρατίας της Κίνας μετέφερε στην Ταϊβάν περίπου το 1/5 της συλλογής, που αντιστοιχεί σε 600.000 αντικείμενα και περιλαμβάνει αριστουργήματα μεταλλουργίας, κεραμικής, ξυλογλυπτικής, ζωγραφικής κ.λπ. Το μουσείο χτίστηκε πολύ αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν πλέον ο Chiang Kai-shek είχε εγκαταλείψει το όνειρο της επιστροφής. Λέγεται ότι το Ίδρυμα Ροκφέλερ είχε προσφερθεί να χρηματοδοτήσει την κατασκευή του με αντάλλαγμα ένα πορσελάνινο σκεύος της συλλογής Ruyao του 11ου αι. (στην Ταϊπέι εκτίθενται 21 από τα 70 σωζόμενα κομμάτια). Η Ταϊβάν αρνήθηκε.
Σαν αληθινό: «Λάχανο από νεφρίτη» της δυναστείας Qing, ένα αριστούργημα μικρογλυπτικής και διάσημο έκθεμα του National Palace Museum. (Φωτογραφία: Shutterstock)
Το National Palace Museum απαιτεί χρόνο, αυτοσυγκέντρωση και ηχητική ξενάγηση. Χρειάζεται να σκύβεις πάνω από τα κομψοτεχνήματα, να παρατηρείς τις λεπτομέρειες, να «χάνεσαι» στον διακοσμητικό παράδεισο που ξεδιπλώνεται πάνω σε ένα βάζο, να διαβάζεις τις επεξηγήσεις για τα ιδεογράμματα που κοσμούν μπρούντζινες καμπάνες και τελετουργικά σκεύη ηλικίας 3.000 ετών. Τις περισσότερες φορές, η ιστορία και η αξία ενός εκθέματος είναι αντιστρόφως ανάλογες του μεγέθους του: ένα πορσελάνινο κυπελλάκι κρασιού, δυναστείας Ming και τεχνοτροπίας Doucai, που απεικονίζει μια κότα σε έναν κήπο, πέρασε από 70 χειρουργικής ακρίβειας στάδια για να τελειοποιηθεί, χωράει μέσα του την πεμπτουσία ενός ολόκληρου πολιτισμού και αποτιμάται σε πάνω από 30 εκατομμύρια δολάρια. Είναι δύσκολο να το εκτιμήσεις πραγματικά σε ώρες αιχμής, και στο συγκεκριμένο μουσείο οι περισσότερες ώρες είναι αιχμής: με 4,5 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο –τους περισσότερους από την Κίνα–, έχουν υπάρξει κατά το παρελθόν και ημέρες που δεχόταν 40.000 επισκέπτες!
ΜΙΑ (ΑΤΕΛΕΙΩΤΗ) ΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΤΑΪΠΕΪ
ΠΡΩΙ: Για μια γνωριμία με το σύγχρονο πρόσωπο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, επισκεφθείτε το Taipei Museim of Fine Arts (1983), που στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό κτίριο του Kao Er-Pan. Μόνιμη στέγη της Biennale της Ταϊπέι, που για το 2020 έχει τίτλο «You and I don’t live on the same planet – New Diplomatic Encounters» (24/10/2020-28/2/2021), το TFAM έχει πάντα κάτι συναρπαστικό να παρουσιάσει. Από τις 8 Οκτωβρίου και για ενάμιση μήνα θα φιλοξενεί τις ψηφιακές οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις του Ιάπωνα Ryoji Ikeda.
Στιγμιότυπο από βίντεο-εγκατάσταση στη θεματική έκθεση «Culture on the Move». (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΡΟΣ)
ΜΕΣΗΜΕΡΙ: Μια πιο urban εμπειρία, που συνδυάζει τέχνη, shopping, βόλτα και συγχρωτισμό με τη hip νεολαία της Ταϊπέι, είναι το Huashan 1914 Creative Park, ένα σύμπλεγμα βιομηχανικών κτιρίων του περασμένου αιώνα που ανακαινίστηκε το 2007 και φιλοξενεί εκθέσεις, συναυλίες και άλλα events. Η επίσκεψή μας συνέπεσε με το ολιγοήμερο φεστιβάλ Culture On the Move, που συνδύαζε τέχνη, τεχνολογία, βιωματικές εμπειρίες και performances, με σκοπό να αναδείξουν τον πολιτιστικό πλούτο μιας χώρας «σε κίνηση». Ασχέτως αυτού, είναι ένα μέρος όπου πάντα κάτι συμβαίνει και, αν μη τι άλλο, διαθέτει πλήθος καταστημάτων με καλαίσθητα είδη design και καφέ για να περάσετε ευχάριστες ώρες.
Ο ναός Baoan διαθέτει εκπληκτικό διάκοσμο και αποτελεί μια όαση πνευματικότητας και κατάνυξης στην πολύβουη Ταϊπέι. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
ΑΠΟΓΕΥΜΑ: Για την απόλυτη αλλαγή παραστάσεων, κατευθυνθείτε στη γειτονιά Dalongdong –ένα από τα χωριά του 19ου αιώνα που εξαπλώθηκαν και μεταλλάχθηκαν στη σημερινή μεγαλούπολη των 7 εκατομμυρίων ψυχών– όχι μόνο επειδή θα διακρίνετε ίχνη της παλιάς ζωής, αλλά και γιατί εδώ βρίσκεται ο τέλεια συντηρημένος ναός Baoan, που αποτελεί, με τον κατάλληλο συνοδό, crash course για τις θρησκευτικές παραδόσεις της Ταϊβάν. Τα χρώματα, τα ξυλόγλυπτα, τα πέτρινα γλυπτά που αναπαριστούν λιοντάρια και δράκους, οι τοιχογραφίες με παραστάσεις της κινεζικής μυθολογίας, η παρατήρηση των πιστών που προσεύχονται κρατώντας με τα δύο χέρια αναμμένα θυμιάματα, συνθέτουν μια άκρως εξωτική εκδοχή κατάνυξης, που έρχεται σε αντίθεση με τους φρενήρεις ρυθμούς της Ταϊπέι. H κύρια θεότητα που λατρεύεται εδώ είναι ο Baosheng, ο θεός της Ιατρικής, ο οποίος κατά τον εγκόσμιο βίο του (979-1036 μ.Χ.) λέγεται ότι είχε κάνει θαύματα, όπως το να βάλει κολλύριο στο μάτι ενός δράκου.
ΒΡΑΔΥ: Dalong, Shilin και Ningxia είναι τρεις από τις νυχτερινές αγορές της Ταϊπέι που προσφέρουν αφειδώς ερεθίσματα για όλες τις αισθήσεις. Ό,τι παιχνίδι και μπιχλιμπίδι μπορείτε να φανταστείτε πωλείται εδώ, αλλά ο κύριος λόγος επίσκεψης για τους ξένους είναι οι αμέτρητες εκδοχές του street food (xiaochi), που παρασκευάζονται σε κατσαρόλες, τηγάνια, ψησταριές και καταναλώνονται αχνιστές, επιτόπου. Αν και οι ονομασίες των δημοφιλέστερων τοπικών εδεσμάτων του δρόμου μπορεί να είναι αποθαρρυντικές (κέικ από αίμα γουρουνιού, «βρομερό» (stinky) τόφου, πικάντικο αίμα πάπιας), στην πραγματικότητα οι μεταφράσεις αδικούν τις ίδιες τις γεύσεις. Εν πάση περιπτώσει, είναι βέβαιο ότι θα βρείτε τις πιο λαχταριστές σούπες ζυμαρικών και βοδινού, θαλασσινών και dumplings που έχετε γευτεί ποτέ. Αν πάλι θέλετε κάτι πιο extreme, δοκιμάστε την αγορά Huaxi, που ειδικεύεται σε εδέσματα από φίδια – και καλή τύχη.
Μαγειρέματα στη νυχτερινή αγορά Shilin. (Φωτογραφία: Frank Heuer/laif)
ΞΗΜΕΡΩΜΑ: Αν βαστάει η καρδούλα σας και θέλετε να δείτε πώς διασκεδάζει η νεολαία, κατευθυνθείτε σε κάποιο από τα hot club της εκάστοτε σεζόν με μονολεκτικές ονομασίες, όπως Wave, Vibe, Omni, Kor, Pong κ.ο.κ. Προετοιμαστείτε για: ουρές στην είσοδο / επίδειξη διαβατηρίου / σφραγίδα στο χέρι / κι άλλες ουρές στο μπαρ, στις τουαλέτες κ.λπ. / εκκωφαντικά EDM beats και εκτυφλωτικά strobes / χέρια στον αέρα / τυχαίες συναναστροφές με εκπροσώπους διάφορων φυλών και εθνικοτήτων που βρίσκονται εδώ για σπουδές, δουλειές ή διακοπές. Και κάπως έτσι το πολιτιστικό σας σοκ θα κορυφωθεί.
ΑΣ ΦΑΜΕ ΚΑΙ ΚΑΤΙ
Το καλύτερο το άφησα για το τέλος. Η κουζίνα της Ταϊβάν συμπυκνώνει και αντανακλά το παρελθόν της και κάθε πιάτο κουβαλά μια αφάνταστα μακρά γενεαλογία, που ενσωματώνει επιρροές από τις αυτόχθονες φυλές που ζούσαν στο νησί (Ami, Atayal, Bunun και πολλές άλλες, που αντιστοιχούν στο 2,5% του πληθυσμού), από τους Κινέζους Han και Hakka (90%), από τους «Νέους Μετανάστες» από διάφορες ασιατικές χώρες (Φιλιππίνες, Ινδονησία, Μαλαισία κ.ά.), αλλά και από γαστρονομικές σχολές που άφησαν το αποτύπωμά τους στο νησί χωρίς να εκπροσωπούνται δημογραφικώς (Αμερική, Γαλλία, Ιταλία κ.ά.). Οι Taipei Times γράφουν για την «ήρεμη δύναμη» της ταϊβανέζικης κουζίνας, που διαθέτει πλέον πάνω από 36 αστέρια Μichelin, εκ των οποίων 10 απονεμήθηκαν σε φαγητά του δρόμου. «Ένα πιάτο δεν έχει ποτέ να κάνει αποκλειστικά με το φαγητό. Είναι μια κατασκευή αποτελούμενη από σύμβολα. Όταν τουρίστες επισκέπτονται ένα εστιατόριο ή παρακολουθούν ένα μάθημα μαγειρικής, αυτό που βιώνουν δεν είναι μόνο οι γεύσεις, αλλά και ένα συμπύκνωμα αρχών και πολιτισμού που κατακτήθηκε από γενιά σε γενιά, μέσα από τις προκλήσεις που έθετε η φύση και τις δοκιμασίες που επιφύλασσε η ιστορία».
Danzai Noodles, το διάσημο πιάτο της Tαϊνάν. (Φωτογραφία: Shutterstock)
Η παραδοσιακή κουζίνα βρίσκει όλο και συχνότερα θέση στα μενού των καλών εστιατορίων, ενώ ακόμα και τα πιο ταπεινά μαγειρεία, όπως μια ταβέρνα θαλασσινών στο ψαροχώρι Yehliu, σερβίρουν σε αχνιστές πιατέλες φαγητά για τα οποία θα πλήρωνες 300 ευρώ για να τα φας στην Ευρώπη και θα έλεγες και «ευχαριστώ». Κάθε πόλη και κάθε επαρχία της Ταϊβάν διαθέτει το δικό της συνταγολόγιο και τα δικά της διάσημα εδέσματα. Στην Ταϊνάν, για παράδειγμα, που θεωρείται η γαστρονομική πρωτεύουσα, είναι τα Danzai Noodles. Τη συνταγή τους επινόησε ένας ψαράς, για να εξασφαλίζει εισόδημα την εποχή των μουσώνων και τα σέρβιρε από δύο χύτρες που κουβαλούσε στην πλάτη. Ζυμαρικά, κιμάς από χοιρινό, ένα «σιδερένιο αυγό» (το σιγοβράζουν με μπαχαρικά και σόγια και μετά το στεγνώνουν για ώρες, μέχρι να γίνει πολύ σφιχτό και ελαστικό), μια γαρίδα ποσέ και ένας χοιρινός κεφτές κολυμπούν σ’ έναν νόστιμο ζωμό από γαριδοκεφαλές, που έχει σιγοβράσει για ώρες: με κάθε κουταλιά νιώθεις τη γεύση της γης, της θάλασσας και, με λίγη φαντασία, του ουρανού. Αντίστοιχα, η παραθαλάσσια περιοχή Fulong, στα βορειοανατολικά, φημίζεται για το Biandang, ένα οικονομικό γεύμα που σερβίρεται σε κουτί bento, ώστε να μπορεί να καταναλωθεί στο τρένο. Περιλαμβάνει ρύζι, λάχανο, χοιρινό, τόφου, τουρσιά, ταϊβανέζικο λουκάνικο, καρότο, βραστό αυγό και rolls με κοτόπουλο και κιμά.
Η γευστική αυτή ποικιλία κατακτήθηκε σταδιακά και, όπως όλα στην Ταϊβάν, με σκληρή δουλειά. Mέχρι τη δεκαετία του 1960, ήταν μια φτωχή αγροτική οικονομία, οι άνθρωποι έτρωγαν ρύζι τρεις φορές τη μέρα, ή και χυλό, και τα νοικοκυριά της υπαίθρου εξέτρεφαν με γλυκοπατάτες μαύρα γουρούνια ράτσας Τaoyan, περιμένοντας 18 μήνες μέχρι να φτάσουν σε ανάπτυξη. Οι Αμερικανοί εισήγαγαν αγροτική και κτηνοτροφική τεχνογνωσία και εξοπλισμό. Το κλίμα της Ταϊβάν βοήθησε ώστε στο «καλάθι» να μπουν όλων των λογιών τα φρούτα και τα λαχανικά σε αφθονία. Σύντομα άρχισαν και εξαγωγές, καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα διάδοσης των δημητριακών πόρτα πόρτα (οι νοικοκυρές έμαθαν να φτιάχνουν dumplings, pancakes, noodles και όλα τα συναφή, που μπήκαν στο καθημερινό διαιτολόγιο).
Σταδιακά μυήθηκαν και σε προϊόντα φούρνου-ζαχαροπλαστείου, όπως ο άρτος και οι τούρτες (!). Για να φτάσουμε στο 2017, οπότε ένας Ταϊβανέζος ονόματι Chen Yao-Hsun στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής αρτοποιίας στον διαγωνισμό Mondial du Pain στη Γαλλία, φουρνίζοντας σε οκτώμισι ώρες 150 φραντζόλες από 14 τύπους ψωμιού. Όπως είπε, είχε οργώσει την Ταϊβάν σε αναζήτηση ενδημικών καρπών, όπως κόκκινη κινόα, λουίζα, ανανά και φράουλες Dahu, που απογείωσαν γευστικά τα ψωμιά του. Η ειρωνεία είναι ότι η κατανάλωση ρυζιού περιορίζεται και πλέον η κυβέρνηση απευθύνει έκκληση στους καταναλωτές να μη γυρίζουν την πλάτη τους στη βασική τροφή που τους στήριξε στους δύσκολους καιρούς…
Η Ταϊβάν σε μία μπουκιά: τα dumplings του Din Tai Fung. (Φωτογραφία: Shutterstock).
Αν έπρεπε να πράξω το αδιανόητο, να κρατήσω από πέντε ημέρες στην Ταϊβάν μία και μόνη μπουκιά φαγητού, αυτή θα ήταν ένα dumpling από το Din Tai Fung, διάσημο brand που έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ασία και φημίζεται για την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού του. Πίσω από την τζαμαρία της ανοιχτής κουζίνας, μια μπριγάδα δεξιοτεχνών με χειρουργικές μάσκες και λευκούς σκούφους απλώνουν ένα κομματάκι ζύμη που ζυγίζει 5 γραμμάρια ακριβώς, προσθέτουν έναν σβόλο από ζουμερό κιμά χοιρινού και γαρίδα, κλείνουν το πουγκί με 18 πτυχώσεις, το μαγειρεύουν στον ατμό και επαναλαμβάνουν τη διαδικασία με ασύλληπτη ταχύτητα έως και 30.000 φορές την ημέρα. Όταν το καλαθάκι με πέντε ή δέκα dumplings φτάσει αχνιστό στο τραπέζι, γεμίζεις ένα μπολάκι με τρία μέρη ξίδι και ένα μέρος σόγια, βουτάς και απολαμβάνεις. Η ζύμη είναι ελαστική, το κρέας τραγανό και το στόμα ξεχειλίζει από τον νόστιμο ζωμό. Και τότε λες: ΟΚ, σε ευχαριστώ, Ταϊβάν. Ελπίζω να ξανάρθω σύντομα…
ΜΕΙΝΑΜΕ στο Grand Hotel Taipei και στο Shangri-La Far East Hotel Taiwan.
ΦΑΓΑΜΕ στο Yuan Yuan (Grand Hotel), στο Tayih Landis Hotel (Tainan), στο Shangri-La Far East Hotel (Tainan), στο Kitchen 12 (Sheraton Grand Taipei Hotel), στο Yu Shan Ge Taipei, στο Din Tai Fung Dumpling House (Τaipei 101) και σε νυχτερινές αγορές, με δική μας ευθύνη.