Οι γέφυρες του Λονδίνου πρωταγωνιστούν στη μεγαλύτερη στον κόσμο καλλιτεχνική εγκατάσταση φωτισμού σε δημόσιο χώρο και αλλάζουν τον τρόπο που θα βλέπουμε στο εξής το νυχτερινό Λονδίνο.
To 2018, η National Gallery του Λονδίνου διοργάνωσε την περιοδική έκθεση «Monet & Architecture», διερευνώντας την έλξη που ασκούσαν τα αρχιτεκτονήματα στον Γάλλο ζωγράφο Claude Monet, ο οποίος λάτρευε τη φύση, το υδάτινο στοιχείο και το φως. Για τον «πατέρα» του ιμπρεσιονισμού, δηλαδή της «αισθητικής εντύπωσης», το παιχνίδι με τα χρώματα, το φως και τις σκιές δεν ήταν μόνο ο τρόπος που αποτύπωνε τις τοπιογραφίες του, αλλά και που εξέφραζε τις πιο βαθιές φιλοσοφικές σκέψεις του. Σαν σύγχρονος Monet, o Αμερικανός καλλιτέχνης Leo Villareal έβαλε χρώμα στις γέφυρες του Τάμεση –όχι αποτυπώνοντάς τες σε καμβά–, αλλά κάνοντας χρήση υπολογιστών και τεχνολογίας LED.
To Illuminated River είναι μια καλλιτεχνική εγκατάσταση φωτισμού που, όταν ολοκληρωθεί, το 2023, θα έχει φωτίσει δεκαπέντε κεντρικές γέφυρες του Τάμεση – από την Albert Bridge έως την Tower Bridge. Το μεγαλύτερο δημόσιο project φωτισμού στον κόσμο (συνολικού μήκους 8,3 χλμ.) έχει στόχο να θυμίζει στους Λονδρέζους, αλλά και στους επισκέπτες της βρετανικής πρωτεύουσας, το μοναδικό περιβάλλον του Τάμεση, όπου για αιώνες συνυπάρχουν η φύση με την αρχιτεκτονική. Τον σχεδιασμό έχουν αναλάβει ο Leo Villareal σε συνεργασία με την εταιρεία Signify –κορυφαία εταιρεία LED συστημάτων– και το βρετανικό γραφείο Lifschutz Davidson Sandilands, οι επικεφαλής του οποίου επισήμαναν ότι το πρότζεκτ «δεν φωτίζει μόνο το ποτάμι, αλλά και την ιστορία της πόλης, αναβαθμίζοντας τις κατασκευές αυτές από μέσο ζεύξης δύο σημείων σε νέα τοπόσημα με ποιοτικά χαρακτηριστικά». Στοιχείο απαραίτητο για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του κόσμου, καθώς έπειτα από έρευνα διαπιστώθηκε ότι μεγάλο μέρος των Λονδρέζων δεν κατεβαίνουν στον Τάμεση, δεν έχουν δει ποτέ τις γέφυρες το βράδυ και δεν έρχονται με τα παιδιά τους για βόλτα στο ποτάμι.
Ο διαφορετικός φωτισμός κάθε γέφυρας με τρόπο συνεκτικό και διακριτό από μακριά έχει στόχο να ενώσει αρχιτεκτονικά τα ιστορικά αυτά σύμβολα της πόλης, αλλά και να δημιουργήσει έναν νέο δεσμό με την πόλη του Λονδίνου. Υπολογίζεται ότι στα δέκα χρόνια ζωής (τόσο διάστημα θα παραμείνει) της εγκατάστασης Illuminated River πρόκειται να τη δουν περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι. Το πρότζεκτ θα εμπλουτίζει την εμπειρία του ταξιδιού ενός επισκέπτη με έναν περίπατο κατά μήκος του Τάμεση και θα ενθαρρύνει τον κόσμο να χρησιμοποιεί περισσότερο τον ποταμό, που θεωρείται αυτή τη στιγμή η αρτηρία της πόλης με τη λιγότερη κίνηση. Και όχι μόνο αυτό. Η δημόσια τέχνη έχει τέτοια δυναμική, που, στρέφοντας το ενδιαφέρον σε αυτές τις γέφυρες ως αρχιτεκτονικά ορόσημα, μπορεί να ενδυναμώσει την πολιτιστική ταυτότητα της βρετανικής πρωτεύουσας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Millennium Bridge © James Newton Photographs
Οι τέσσερις πρώτες γέφυρες –London Bridge, Cannon Street Railway Bridge, Southwark Bridge και Millennium Bridge– έχουν ήδη παραδοθεί στη δημοτική αρχή, δίνοντας την ευκαιρία σε επισκέπτες και κατοίκους να ανακαλύψουν ξανά τον Τάμεση. Η έμπνευση για τον καλλιτεχνικό φωτισμό τους πηγάζει από τη χρήση τους –για πεζούς, για τρένα, για αυτοκίνητα κ.ά.– και από τον τρόπο που αντικατοπτρίζονται πάνω στο ποτάμι. Ο Villareal δούλεψε ξεχωριστά για κάθε κατασκευή, με σεβασμό στο ιστορικό και αρχιτεκτονικό της πλαίσιο, και αντλώντας έμπνευση από τη χρωματική παλέτα των ιμπρεσιονιστών και των Βρετανών ρομαντικών ζωγράφων. «Τα τελευταία τρία χρόνια, η μελέτη της ιστορίας του Λονδίνου με άλλαξε ως καλλιτέχνη. Εύχομαι να ακολούθησα τα βήματα των Monet, Turner και Whistler και να αποκάλυψα τον μοναδικό ποιητικό χαρακτήρα του Τάμεση», αναφέρει.
Με περιβαλλοντική ευαισθησία
Αν και πρόκειται για ένα έργο τέχνης, απαίτηση όλων των συμμετεχόντων ήταν, εκτός από τον θετικό πολιτιστικό αντίκτυπο, να υπάρξει και υπεύθυνη περιβαλλοντική προσέγγιση. Το Illuminated River χρησιμοποιεί τεχνολογία LED, που αντικαθιστά τους παλιούς λαμπτήρες, εξασφαλίζοντας έως και 70% λιγότερη κατανάλωση ρεύματος συγκριτικά με τον συμβατικό φωτισμό. Επιπλέον, δίνοντας μεγάλη προσοχή όχι μόνο στην κατανάλωση αλλά και στην προστασία των υδρόβιων οργανισμών που ζουν στο ποτάμι –καθώς το δυνατό φως μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αναπαραγωγή τους–, ο φωτισμός της εγκατάστασης θα σβήνει στις 2 π.μ.
London Bridge © James Newton Photographs
Για την πραγματοποίηση του έργου εργάζονται επτά διαφορετικές τοπικές αρχές, σε συνεργασία με περισσότερους από πενήντα οργανισμούς που δραστηριοποιούνται πάνω ή γύρω από τον ποταμό, όπως το Λιμάνι του Λονδίνου, το Δίκτυο Σιδηροδρόμων κ.ά. Το Illuminated River υποστηρίζεται από τον Δήμο του Λονδίνου, διοικείται ωστόσο από ανεξάρτητο συμβούλιο, ενώ για τη χρηματοδότησή του έχει συσταθεί το Illuminated River Foundation. Το συγκεκριμένο ίδρυμα διαχειρίζεται τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται από δωρεές τόσο για την ολοκλήρωση του έργου όσο και και για τη συντήρησή του.
Αν αυτές τις γιορτές βρεθείτε στη βρετανική πρωτεύουσα, μη χάσετε την ευκαιρία για μια νυχτερινή βόλτα στον Τάμεση. Ο Villareal έχει δημιουργήσει για σας μια ολοκαίνουργια «εντύπωση»* του Λονδίνου κάτω από το φως του φεγγαριού.
* Ο πίνακας «Impression, Sunrise» του Monet αποτέλεσε έμπνευση για τον όρο «ιμπρεσιονισμός».