Ανεβαίνοντας τον ανηφορικό δρόμο προς το Καπέσοβο, δεξιά οι ομοιόμορφοι πρόποδες του Στούρου, με την τριγωνική μορφή, θυμίζουν ανθρώπινα δάχτυλα, σαν ο Θεός να έχει αφήσει το αποτύπωμα της παλάμης του. Κοιτώντας αυτήν τη φυσική ζωγραφιά, ο επισκέπτης καταλαβαίνει αμέσως πώς έχει σμιλευτεί η ηπειρώτικη ψυχή. Απότομοι βράχοι, απόκρημνες κορυφές, τοξωτά γεφύρια, πέτρινα σπίτια, τζάκια που καπνίζουν, μονοπάτια που διασχίζουν τα πυκνά δάση και γραφικά καλντερίμια συνθέτουν το σκηνικό του Ζαγορίου, στο οποίο κυριαρχούν η χαράδρα του Βίκου και οι πύργοι της Αστράκας. Αυτό το σύμπλεγμα λιθόκτιστων χωριών, που έχει ενιαία αρχιτεκτονική σαν τις Κυκλάδες, προσφέρει μια ολοκληρωμένη ταξιδιωτική εμπειρία, που ξεκινάει από τις τοπικές γεύσεις και το τσίπουρο, περνάει μέσα από τα αρχοντικά με τις ζωγραφιές στους τοίχους και καταλήγει σε μαγευτικές διαδρομές στο δάσος.
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ
Ανακαλύπτοντας τα τοξωτά γεφύρια (Κήποι). Παλιότερα, οι Κήποι, που ονομάζονταν Μπάγια (τόπος με νερά), ήταν η πρωτεύουσα και το διοικητικό κέντρο των Ζαγορίων. Γι’ αυτό, γύρω από το χωριό υπάρχουν συγκεντρωμένα τα περισσότερα τοξωτά γεφύρια της περιοχής. Αυτές οι γέφυρες, φτιαγμένες από ασβεστόλιθο, με τη μοναδική τεχνική κατασκευής, φέρουν το όνομα του δωρητή τους. Ξεκινήστε από το πέτρινο γεφύρι του Κόκκορη ή Νούτσου, που φτιάχτηκε το 1750, συνεχίστε με το Καλογερικό, το οποίο είναι τρίτοξο και κρατάει όρθιο από το 1814, και περπατήστε πάνω σε αυτό του Λαζαρίδη, που συνέδεε τους Κήπους με το χωριό Κουκούλι.
Αναζητώντας την καλύτερη θέα στον Βίκο (Μονοδένδρι/Βραδέτο). Τη χαράδρα του Βίκου, αν δεν επιθυμείτε να τη διασχίσετε, μπορείτε να την απολαύσετε από δύο σημεία. Το πρώτο βρίσκεται στην τοποθεσία Οξιά, απέχει έξι χιλιόμετρα από το Μονοδένδρι και στη διαδρομή θα περάσετε μέσα από το πέτρινο δάσος. Αφήνετε το αμάξι σας στο πλάτωμα, περπατάτε 100 μέτρα και φτάνετε μπροστά σε έναν μικρό πέτρινο τοίχο. Κοιτώντας κάτω, κυριολεκτικά σου κόβεται η ανάσα από το βάθος της χαράδρας. Η άλλη σας επιλογή είναι να οδηγήσετε έως το χωριό Βραδέτο και από εκεί να κάνετε πεζοπορία μέχρι τη θέση Μπελόι. Καθ’ οδόν προς το παρατηρητήριο, για να μη χαθείτε, θα σας βοηθήσουν τα κόκκινα βέλη, που είναι γραμμένα με σπρέι, και η ειδική σήμανση. Η διαδρομή, αν και ελαφρώς κουραστική, είναι μαγική. Θα συναντήσετε αγελαδινά βοσκοτόπια, θα βαδίσετε πάνω σε τεράστιες πλάκες, που μοιάζουν λες και τις έχουν σπείρει γίγαντες, και θα δείτε μικρά ποταμάκια να αναβλύζουν από διάφορα σημεία του βουνού. Προσοχή: Πάρτε μαζί σας νερό, φαγητό και ξεκινήστε την πεζοπορία νωρίς. Βαθύ σκοτάδι πέφτει γύρω στις 17.00.
Για μαντζούνια στον Βικογιατρό (Κουκούλι). Οι Βικογιατροί ήταν θεραπευτές του Ζαγορίου που εμφανίστηκαν τον 17ο αιώνα. Περιπλανιούνταν το καλοκαίρι στα βουνά, μάζευαν τα φαρμακευτικά φυτά, μια και όλη η περιοχή έχει πλούσια χλωρίδα, παρασκεύαζαν τα βότανά τους και στη συνέχεια έφιπποι γύριζαν τον κόσμο. Παρήκμασαν στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν εμφανίστηκε η επίσημη ιατρική. Ωστόσο, παρά την εξαφάνισή τους, μπορείτε να ζήσετε μια τέτοια εμπειρία στο καφενείο του Νίκου Κοντοδήμου, ο οποίος προσφέρει ροφήματα από μη καλλιεργήσιμα φυτά, όπως το «τσάι της ακμαιότητας» (2 ευρώ) ή το λικέρ από άγριο βατόμουρο. Το μαγαζί βρίσκεται κάτω από έναν μεγαλοπρεπή πλάτανο και απέναντι από το ξύλινο κελί του παπά. Αν πεινάτε, δοκιμάστε την ομελέτα με άγριο σπαράγγι, σπανάκι (νάνες), τσουκνίδα και χωριάτικη φέτα (5 ευρώ). Λειτουργεί τα Σαββατοκύριακα, αλλά, αν τηλεφωνήσετε, θα χαρεί να σας εξυπηρετήσει. > «Ο Βικογιατρός», Τ/6945-545.705
Η «Στέρνα» της παράδοσης (Καπέσοβο). Σε ένα τόσο δα μαγαζάκι, με τα μπλε παγκάκια εξωτερικά και τις γιγάντιες κολοκύθες, η οικογένεια Παπαγεωργίου, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, αξιοποιεί την πρώτη ύλη της περιοχής για να δημιουργήσει νόστιμες παραδοσιακές λιχουδιές. Στο γλυκοπωλείο, το οποίο πήρε το όνομά του από τη στέρνα 13 μέτρων που βρίσκεται στο κέντρο του, μπορείτε να βρείτε από λιμπιστά μουστοκούλουρα (με δικό τους μούστο) και μαρμελάδα από κράνα μέχρι ζμπέκια (καρύδι περασμένο στο σχοινί και βουτηγμένο στη μουσταλευριά) και γλυκό του κουταλιού από το άνθος της φροξυλιάς. Για να θυμάστε το παραμύθι που ζήσατε στα Ζαγοροχώρια, αγοράστε ένα μικρό διακοσμητικό από τα δεκάδες που φτιάχνει η Ελλη. > «Στέρνα», Τ/6979-983.798, www.thoukididis.gr
Βόλτα στο Δίλοφο. Αν και σχεδόν ερημωμένο, το Δίλοφο είναι ίσως το πιο όμορφο χωριό του Ζαγορίου. Κρυμμένο σε ένα δάσος από βελανιδιές, αξίζει να περπατήσετε στα λίθινα καλντερίμια του, για να δείτε την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών. Από την κουκλίστικη βεράντα του «Λίθου» θα έχετε θέα στο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην Αναγνωστοπούλειο Σχολή και στο όρος Τύμφη, που ξεπροβάλλει στο βάθος. Μετά τον καφέ (καπουτσίνο: 2 ευρώ), κατηφορίστε στην πλατεία του χωριού. Ο κορμός του υπερήλικου πλατάνου έχει ανοίξει στα δύο, σχηματίζοντας μια εντυπωσιακή φυσική αγκαλιά. > «Λίθος», Τ/26530-22.600 (το βράδυ και για μαγειρευτό φαγητό)
Τσίπουρο και μεζέδες στη Βαγγελιώ (Κάτω Πεδινά). Στα Κάτω Πεδινά, ένα χωριό δεκαπέντε κατοίκων, υπάρχει στην πλατεία ένα αλλιώτικο καφενείο που επισκέπτονται οι ελάχιστοι ντόπιοι και δεν θα το βρείτε σε κανέναν ταξιδιωτικό οδηγό. Εδώ στήνονται κάθε βράδυ οι παρέες γύρω από το τζάκι, πίνοντας σπιτικό τσίπουρο και τραγουδώντας. Η Βαγγελιώ και ο Πάνος μαγειρεύουν γίγαντες πλακί, κολοκυθόσουπα, συκώτι με σάλτσα μουστάρδας (5 ευρώ) και κοτόπουλο τηγανιά (5,5 ευρώ). Το μαγαζί, με τους πορτοκαλί τοίχους και τις πράσινες λεπτομέρειες, δεν θα σας γεμίσει το μάτι, όμως το φαγητό είναι εξαιρετικό και οι τιμές πολύ προσιτές. Αν δεν πεινάτε, παραγγείλτε τσίπουρο και διαβάστε ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη που λειτουργεί εντός! > «Μεσοχώρι», Τ/26530-71.238
«Ανω-Κάτω» – τα μάλλινα (Ελάτη). Οι παραγωγικές μονάδες στα Ζαγοροχώρια είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Γι’ αυτόν και μόνο το λόγο έχει ενδιαφέρον να κάνετε μια στάση στο παραδοσιακό εργαστήρι μάλλινων δημιουργιών της Γιώτας, όπου μπορείτε να παρακολουθήσετε όλα τα στάδια επεξεργασίας του πρόβειου μαλλιού ή ακόμη και να μυηθείτε στην τέχνη του αργαλειού. Θα βρείτε κασκόλ (από 30 ευρώ) φτιαγμένα με την τεχνική κετσέ (felt), χουχουλιάρικες εσάρπες και ιδιαίτερες τσάντες. > «Ανω Κάτω», Τ/26530-71.615, www.anokato.com.gr
Στη μονή της Αγίας Παρασκευής (Μονοδένδρι). Μπορεί τα Ζαγοροχώρια να έχουν δεκάδες ιστορικά μοναστήρια και ναούς, εντούτοις η μονή της Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι είναι μοναδική ως προς την τοποθεσία της. Χτισμένη ακριβώς στο χείλος της χαράδρας του Βίκου, κοιτώντας την από μακριά νομίζεις ότι κρέμεται στον αέρα. Εδώ, σε αυτό το φυσικό καταφύγιο, έρχονταν οι κυνηγημένοι κάτοικοι της περιοχής για να σωθούν από τους Τουρκαλβανούς ληστές. Για να φτάσετε, παρκάρετε στο Μονοδένδρι, διασχίστε την πλατεία, στρίψτε αριστερά και κατηφορίστε για δέκα περίπου λεπτά ένα φαρδύ καλντερίμι.
ΔΥΤΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ
Ανατολή στο παρατηρητήριο της Ράχης (Βίκος). Φτάνοντας στον Βίκο, αφήνετε το αμάξι στην πλατεία και στρίβετε δεξιά στην ταμπέλα που γράφει «Παρατηρητήριο Ράχης». Προχωράτε 100 μέτρα και συναντάτε ένα κιόσκι με πέτρινα πεζούλια. Μη σταματήσετε εδώ, συνεχίστε άλλα 20 μέτρα και θα βρείτε ένα ξύλινο κιόσκι, χτισμένο στην άκρη του βουνού. Την ώρα που ο ήλιος ξυπνάει, το άγριο τοπίο μοιάζει με χρωματιστή ζωγραφιά. Κάτω, πορτοκαλοκόκκινα πλατάνια, σε σχήμα χριστουγεννιάτικης γιρλάντας, συντροφεύουν το ποτάμι στη χαράδρα του Βίκου. Τα πρωινά σύννεφα κρεμάνε ένα λευκό πέπλο γύρω από τους κοφτερούς βράχους της Αστράκας, ενώ στο βάθος ο Στούρος ξεπροβάλλει σταδιακά μέσα από την αχλή. Το μόνο που ακούγεται είναι το τρεχούμενο νερό από τις πηγές του Βοϊδομάτη.
Ράφτινγκ στο Βοϊδομάτη (Αρίστη). Κάτω από τη γέφυρα της Αρίστης, γύρω στις έντεκα το πρωί, ξεκινούν ομάδες ράφτινγκ με προορισμό την Κλειδωνιά. Η διαδρομή, περίπου 5 χιλιομέτρων, διαρκεί 75 λεπτά και κοστίζει 25 ευρώ το άτομο. Στο σημείο εκκίνησης, τα διάφανα νερά στις όχθες του Βοϊδομάτη θυμίζουν πισίνα και οι ρίζες των πλατανιών είναι τόσο μεγάλες, που μοιάζουν με τα δέντρα που περπατούσαν στον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών». Πρόκειται για μοναδική εμπειρία, αφού το ποτάμι διασχίζει ένα δάσος με πλατάνια, ενώ από τη μέση περίπου και μετά στενεύει σαν φαράγγι. Το ραντεβού δίνεται στην Κλειδωνιά και από εκεί σας μεταφέρουν με βανάκι. > «Alpine Zone», Τ/26510-23.222, 6974-659.999, www.alpinezone.gr
Ιππασία στη Βόρεια Πίνδο (Πάπιγκο). Στο κτήμα «Μπίτου», στην πλάτη του ξενώνα «Καλλιόπη», υπάρχει ο οργανωμένος στάβλος της Δάφνης με δώδεκα άλογα. Συμφωνήστε μαζί της τα μονοπάτια που θέλετε να ακολουθήσετε και χαθείτε μέσα στις «γυμνές» βελανιδιές και στους πυκνούς θάμνους. Στη διαδρομή, εκτός από την εντυπωσιακή θέα της Αστράκας, αν είστε τυχεροί, μπορεί να συναντήσετε αλεπούδες, λαγούς, ζαρκάδια, ακόμη και αετούς. Δεν απαιτείται προηγούμενη εμπειρία στην ιππασία και το ηλικιακό όριο είναι τα τέσσερα χρόνια. Το κόστος διαφέρει ανάλογα με τη διάρκεια της βόλτας. Για παράδειγμα, η μικρή των 45 λεπτών στοιχίζει 20 ευρώ το άτομο. Ζητήστε να ιππεύσετε την Ντόλυ, το λευκό άλογο με την πλούσια χαίτη, που πήρε το όνομά της από τη σύντροφο του Λούκυ Λουκ! Κάντε κράτηση τουλάχιστον δύο μέρες πριν. > «Λευκός Πήγασος», Τ/26530-42.204, 6977-011.275, www.white-pegasus.com
Ηλιοβασίλεμα στο ναό των Ταξιαρχών (Μικρό Πάπιγκο). Κατευθυνόμενοι από το Μεγάλο προς το Μικρό Πάπιγκο, σταματήστε στη μέση της διαδρομής για να δείτε στο αριστερό σας χέρι τις πηγές Ρογκοβού, που είναι γνωστές και ως «κολυμπήθρες». Σε αυτές τις μικρές φυσικές πισίνες, που περιστοιχίζονται από πλατάνια, λέγεται ότι έκανε μπάνιο ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων. Μετά τη σύντομη στάση, συνεχίστε ευθεία για 500 μέτρα και παρκάρετε στην πλατεία που θα συναντήσετε. Μπροστά από τον πετρόκτιστο ναό των Ταξιαρχών, που χτίστηκε το 1808, απλώνεται η χαράδρα του Βίκου και το μάτι φτάνει μέχρι τον Στούρο. Στη δύση, καθίστε κάτω από το αιωνόβιο πλατάνι και παρατηρήστε από αριστερά τους πύργους της Αστράκας. Μοιάζουν με πυρακτωμένες πέτρες που φλέγονται στον ουρανό.
Με το αυτοκίνητο. Το πιο κοντινό χωριό του Κεντρικού και Δυτικού Ζαγορίου είναι οι Ασπράγγελοι, το οποίο απέχει περίπου είκοσι λεπτά από τα Γιάννενα (283 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη -περίπου τρεις ώρες- και 450 χλμ. από την Αθήνα – περίπου πεντέμισι ώρες).
Διαμονή*
Aberratio (Αρίστη, Τ/26530-42.202, www.aberratio.com). Λειτουργεί μόλις ένα χρόνο, βρίσκεται στην άκρη της Αρίστης και έχει πανέμορφη θέα στο Πάπιγκο και στην Αστράκα. Ζητήστε να δοκιμάσετε τα γιουβαρλάκια της κυρίας Πηνελόπης, ενώ το πρωί να τσιμπήσετε οπωσδήποτε από τα τυροπιτάκια της. Από 100 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Aristi Mountain Resort (Αρίστη, Τ/26530-41.330, www.aristi.gr). Το πιο ολοκληρωμένο ξενοδοχειακό συγκρότημα στα Ζαγοροχώρια διαθέτει εσωτερική πισίνα, σάουνα και χαμάμ. Ολα τα δωμάτια είναι ευρύχωρα και διακοσμημένα με ιδιαίτερες λεπτομέρειες, ενώ κάποια έχουν και τζάκι. Από 104 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Μικρό Πάπιγκο 1700 (Μικρό Πάπιγκο, Τ/26530-41.179, www.mikropapigo.gr). Με ασυναγώνιστη θέα μέχρι το Μαυροβούνι, φωλιάζει ακριβώς κάτω από την Αστράκα. Το πρωινό σερβίρεται στο πιο ψηλό σημείο του ξενοδοχείου, στο καφέ «Θέα», και συνήθως περιλαμβάνει σπιτικές λιχουδιές. Δοκιμάστε οπωσδήποτε την πάστα φλόρα. Από 85 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Kipi Suites (Κήποι, Τ/26530-71.995, www.kipisuites.gr). Χτισμένο σε ύψος 825 μέτρων, αυτή η μικρή γειτονιά μέσα στους Κήπους προσφέρεται για στιγμές ξεγνοιασιάς. Αν το επιτρέπει το μπάτζετ σας, ζητήστε να μείνετε στη σουίτα «Ελάτη». Η επιτομή της πολυτέλειας. Επίσης, στο πρωινό αναζητήστε το ζυμωτό ψωμί της Μαρίας. Από 115 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Zagori Suites (Κήποι, Τ/26530-71.076, www.zagorisuites.gr). Πολυτελείς μεζονέτες, 50 – 150 τ.μ., απαρτίζουν αυτό το προσεγμένο ξενοδοχειακό συγκρότημα. Είναι ιδανικό για οικογένειες, καθώς, εκτός από τα άνετα δωμάτια, υπάρχει και παιδότοπος. Εξαιρετική οικοδέσποινα η Αλίκη, θα σας βοηθήσει σε ό,τι της ζητήσετε. Από 90 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Θουκυδίδης (Καπέσοβο, Τ/6979-983.798, www.thoukididis.gr). Εξι δωμάτια, των οποίων η ονομασία διαφέρει ανάλογα με την ώρα που τα φωτίζει ο ήλιος. Ζητήστε να μείνετε στην παραμυθένια σοφίτα, που έχει θέα μέχρι τη Βίτσα. Από 80 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Αγριόγιδο (Πάπιγκο, Τ/26530-42.055). Αν ψάχνετε για μια οικονομική λύση, προτιμήστε το συγκεκριμένο. Τα δωμάτια είναι καθαρά και διαθέτουν τζάκι. Κρίμα που και το μπάνιο δεν είναι τόσο προσεγμένο. Από 40 ευρώ το τρίκλινο. Το πρωινό θα το φτιάξετε μόνοι σας με τα ντόπια φρέσκα υλικά που σας δίνουν οι ιδιοκτήτες.
*Οι τιμές ενδέχεται να αλλάξουν την περίοδο των εορτών.
Φαγητό*
Νίκος και Ιουλία Τσουμάνη (Πάπιγκο, T/26530-41.893). Με το που μπαίνεις, το πρώτο… πιάτο που σου σερβίρουν είναι η θέα στην Αστράκα. Το δεύτερο είναι η πεντανόστιμη κολοκυθόπιτα και το τρίτο αρνάκι γάλακτος στη γάστρα (9 ευρώ).
Κανέλα και Γαρύφαλλο (Βίτσα, T/26530-71.671). Eνα ιδιαίτερο μαγαζί, το μενού του οποίου βασίζεται στις τοπικές ποικιλίες μανιταριών. Δοκιμάστε ριζότο με τέσσερα άγρια μανιτάρια και λάδι τρούφας (12 ευρώ), καθώς και άγρια κανθαρέλλα με μαϊντανό και σκόρδο (8,50 ευρώ).
Μπελόη (Βίτσα, T/26530-71.571). Ο κύριος Αλέξανδρος εκτρέφει δικά του χοιρινά, συνεπώς η πρώτη ύλη είναι υψηλής ποιότητας. Συνδυασμένη με τη μαστοριά του στο ψήσιμο, το αποτέλεσμα είναι ζουμερά ψητά. Οι τιμές είναι πολύ προσιτές και διαφέρουν ανάλογα με το βάρος.
Κωνσταντίνος Ξάνθος (Ανω Πεδινά, Τ/26530-71.289). Ο χώρος δεν θα σας ενθουσιάσει, όμως ο ιδιοκτήτης έχει δικά του πρόβατα. Τα παϊδάκια του, λοιπόν, είναι πεντανόστιμα (30 ευρώ το κιλό). Δοκιμάστε, επίσης, γίδα βραστή.
Μαργαρίτες (Κήποι, Τ/26530-71.080). Απέξω μοιάζει με ελβετικό σπιτάκι, μέσα η σάλα έχει μαγευτική θέα. Οι γεύσεις του είναι ιδιαίτερες, χωρίς πάντα να βασίζονται στα τοπικά προϊόντα. Εξαιρετικό πιάτο τα φιλετάκια τρικολόρε με τις χρωματιστές πιπεριές και το μετσοβόνε (11 ευρώ).
Γλυκό/Ποτό*
Μπίμτσα (Πάπιγκο, Τ/26530-41.116). Στα Σλαβικά σημαίνει «κελάρι». Η Αντα και η Λένα φτιάχνουν πατσαβουρόπιτα με πορτοκάλι (4 ευρώ) και κοσμερί, ένα παλιό γιαννιώτικο γλυκό με φρέσκο τυρί.
Μεσοχώρι (Αρίστη, Τ/6932-916.781). Από τις ελάχιστες επιλογές για βραδινό ποτό. Ο Δημήτρης και ο Κώστας τα δέκα τελευταία χρόνια εξυπηρετούν στο καφενείο τους τους ξενύχτηδες, σερβίροντας στα ξύλινα τραπεζάκια ελαφρύ τσίπουρο και λογής-λογής ποτά (ουίσκι 6 ευρώ).
*Σε όλα τα μαγαζιά, πριν τα επισκεφτείτε, καλό θα ήταν να τηλεφωνήσετε πρώτα, γιατί οι ιδιοκτήτες μπορεί να λείπουν προσωρινά.
Tip
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την περιοχή, απευθυνθείτε στο φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πίνδου: Τ/26530-22.245, 22.241.