Λίγα λόγια για την πιο αλλόκοτα ταξιδιάρικη ταινία αυτής της εφιαλτικής χρονιάς.
Πίσω από απόκρημνες κορυφές, πέρα από ζούγκλες απροσπέλαστες, βαθιά μέσα σε δαιδαλώδεις σπηλιές που κρύβουν υπόγεια ποτάμια και λίμνες, κάπου εκεί τέλος πάντων βρίσκεται, κατά τον μύθο, ο ιερός τόπος όπου οι ελέφαντες πηγαίνουν για να αφήσουν την τελευταία τους πνοή, όταν νιώσουν ότι το τέλος τους ζυγώνει. Το ίδιο μέρος ψάχνουν και οι λαθροκυνηγοί για να αποσπάσουν τον αμύθητο θησαυρό των ελεφαντόδοντων, αλλά, καθώς προστατεύεται από θανάσιμες παγίδες και κατάρες, βρίσκουν απλώς και τον δικό τους άσχημο θάνατο.
Αυτά διαβάζω μες στην αϋπνία μου κατά τις έξι το πρωί, έχοντας δει το πεντάλεπτο (!) τρέιλερ της ταινίας «Cemetery» (Κοιμητήριο), την οποία ο Guardian στην κριτική του, με αφορμή την προβολή της από τη σινεφίλ πλατφόρμα Mubi, χαρακτηρίζει «σκληροπυρηνικό έργο τέχνης» κεντρίζοντας την περιέργειά μου.
Μολονότι γυρίστηκε το 2019 και έκανε πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Μασσαλίας, το «Cemetery» είναι ένα από τα πιο αλλόκοτα / μαγικά / σπουδαία ευρήματα της φετινής χρονιάς, κατά την οποία το Χόλιγουντ έχει σιγήσει, επιτρέποντας σε δημιουργίες άλλης κλίμακας, βάθους και περιεχομένου να ακουστούν.
Αυτό που ακούγεται στο φιλμ του 46χρονου Καταλανού σκηνοθέτη – visual artist – μουσικού Carlos Casas δεν είναι τόσο λέξεις, όσο ήχοι της φύσης από τη ζούγκλα της Σρι Λάνκα, ηχογραφημένοι με απίστευτη ευκρίνεια από τον διάσημο Chris Watson, ιδρυτικό μέλος των πρωτοπόρων της ηλεκτρονικής μουσικής Cabaret Voltaire, εάν θυμάστε, και έναν από τους κορυφαίους ηχολήπτες ντοκιμαντέρ στον κόσμο σήμερα.
Με αφετηρία τον θρύλο του νεκροταφείου ελεφάντων και την παράδοση των μαχούτ, των αναβατών τους, που διδάσκονται το αρχαίο επάγγελμα της φροντίδας των παχύδερμων από γενιά σε γενιά και περνούν ολόκληρη τη ζωή τους με έναν και μόνο ελέφαντα, ο Casas μας παρασύρει σε ένα οπτικοακουστικό trip που συγκινεί, στοιχειώνει και τελικά σε «σημαδεύει», αφήνοντάς σε να αναρωτιέσαι τι είναι αυτό που μόλις είδες. Μετά από έναν καταστροφικό σεισμό, ο γέρος ελέφαντας Νγκα, ο τελευταίος του είδους του, και ο Σάνρα, ο μαχούτ του, ξεκινούν ένα ταξίδι για να ανακαλύψουν το μυθικό νεκροταφείο των ελεφάντων.
Μια ομάδα λαθροκυνηγών τούς ακολουθεί, η ζούγκλα τούς «καταπίνει» έναν προς έναν, για να καταλήξουμε στο απόλυτο σκοτάδι, ακολουθώντας τη νυχτερινή πορεία προς τον άλλο κόσμο από την οπτική του ελέφαντα (για 15 ολόκληρα λεπτά) και μέσα σε ένα ηχητικό όργιο από νυκτόβια ζώα, πτηνά και έντομα. Χωρισμένο σε τρία κεφάλαια, το φιλμ ξεκινά με την παρατήρηση του ελέφαντα (βλ. κοντινά πλάνα που διαρκούν μισό λεπτό) και της συμβίωσής του με τον άνθρωπο, συνεχίζει παρασύροντάς μας στα βάθη της ζούγκλας (με τον διευθυντή φωτογραφίας, Benjamin Echazarreta, να συλλαμβάνει όλη την απόκοσμη, άγρια ομορφιά της) και κλείνει σε έναν μη-τόπο, μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας.
Ένας κριτικός γράφει ότι αυτή την εμπειρία πρέπει να τη ζήσεις στη μεγάλη οθόνη, ένας άλλος ότι θα μπορούσε να παιχτεί στον τοίχο μιας γκαλερί. Έως τότε, όμως, ελπίζω κάποια πλατφόρμα streaming και στα μέρη μας (CINOBO, ακούς;) να τη βάλει στο πρόγραμμα.