Όσα χρειάζεται για να διαβάσουμε μια αγαπημένη διαδρομή του Νίκου Βατόπουλου σε μια γειτονιά παλιά όσο και η Αθήνα.
Αν υπάρχει μια γειτονιά παλιά όσο και η Αθήνα, αυτή είναι το Θησείο. Γλυκαίνει τον περιπατητή η αίσθηση ότι κινείται στη σκιά της Ακρόπολης, στους πρόποδες του Λόφου των Μουσών με στέμμα το Αστεροσκοπείο και πιο πέρα να φαίνονται ανάγλυφα η Πνύκα και ο λόφος Φιλοπάππου. Το ίδιο το Θησείο ταυτίζεται με τον ναό του Ηφαίστου στην Αρχαία Αγορά, άλλοτε ναός του Αγίου Γεωργίου, με τα ίχνη εμφανή. Εκεί στεγάστηκε, ως μια ευπρεπισμένη αποθήκη, και το πρώτο άτυπο Αρχαιολογικό Μουσείο. Παλίμψηστο ιστοριών.
Αλλά αν μιλάμε για μια γνήσια αστική εμπειρία, αυτή πρέπει να βιωθεί στα στενά του Θησείου, στα δρομάκια πίσω από τον πεζόδρομο της Αποστόλου Παύλου. Υπάρχουν στιγμές που όταν περπατάς στους δρόμους του Θησείου, νιώθεις την απόλυτη ατμόσφαιρα της Αθήνας σε μικρή κλίμακα, της Αθήνας των Αθηναίων, εκείνου του αγαπημένου μέσου όρου που αντανακλάται σε σπίτια του 19ου αιώνα, σε σπίτια μεσοπολεμικά, σε πολυκατοικίες του ’70. Όλα μαζί φτιάχνουν εκείνο το απροσδιόριστο που είναι η Αθήνα, ξεχωριστή μέσα σε μια παράξενη υβριδική συνύπαρξη του χθες και του σήμερα.
Από την οδό Πουλοπούλου, από όπου μπορεί να αρχίσει ένας περίπατος γνωριμίας, έχει κανείς την εντύπωση πως περνάει μέσα από τις πύλες εισόδου του Θησείου, με τα νεοκλασικά δίπατα σπίτια να θυμίζουν ότι αυτή η γειτονιά κατοικείται από παλιά. Λίγοι γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι θυμούνται ότι το Θησείο ήταν ενιαίο με μια άλλη γειτονιά, το Βρυσάκι –η ονομασία της προέρχεται από τον μυθικό ήρωα Ευρυσάκη–, που είναι πια θαμμένη στη λήθη του χρόνου, καθώς απαλλοτριώθηκε στο σύνολό της στις αρχές της δεκαετίας του ’30 προκειμένου να έρθει στο φως η Αρχαία Αγορά με τα έργα της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής.
Γι’ αυτό σήμερα, χωρίς το Βρυσάκι, το Θησείο αναδύεται, με όριο την Αποστόλου Παύλου και την Αγορά, σαν μια αυτόνομη γειτονιά, τουλάχιστον αν τη δει κανείς από τον σταθμό του Ηλεκτρικού και πέρα. Μέσα στα δρομάκια του μου αρέσει να εντοπίζω τα σπίτια τα παλιά, εκείνα τα αρχοντόσπιτα ή και εκείνα τα απλά και λαϊκά με τις εσωτερικές αυλές, γιατί και από αυτά υπάρχουν ακόμη πολλά. Δρόμοι με νεραντζιές μάς υπενθυμίζουν ότι εδώ είναι η ευγενής κλίμακα της πρωτογενούς αθηναϊκής συνοικίας. Αξίζει να γνωρίσει κανείς την οδό Βασίλης (η Βασίλη ήταν θεότητα της Αθήνας), γιατί εκεί θα δει μερικά ωραία παλιά σπίτια, τα πιο πολλά ερειπωμένα, αλλά ζηλευτά μέσα στην αυθεντικότητά τους. Στον αριθμό 17 της οδού Βασίλης σταθείτε να δείτε τους λαϊκότροπους μαιάνδρους στην αυλόπορτα και πιο πάνω τα τρία συνεχόμενα νεοκλασικά σπίτια. Στο Θησείο έχω πάντα την εντύπωση πως μέσα στα σφραγισμένα αρχοντικά του 1900 υπάρχουν ραγισμένες οροφογραφίες με τον Διόνυσο και τον Ερμή, άμπελοι και ράβδοι δάφνης με τυλιγμένα φίδια. Στη γωνία Πουλοπούλου και Αμφικτύονος είναι ένα τέτοιο αρχοντικό, που μοιάζει να έχει βγει από ταινία του Βισκόντι και, αν θέλετε να δείτε ένα ακόμη, και αυτό βυθισμένο σε χρώμα τερακότας, περπατήστε έως την οδό Ακταίου. Στη γωνία με τη Λυκομιδών θα το δείτε στη ραγισμένη σιωπή του. Στην αυλή, μια θεόρατη συκιά δεν μας αφήνει να ξεχνάμε ότι περπατάμε στην Αθήνα.
Από εκείνο το σημείο, τόσο τυπικό του Θησείου και της ατμόσφαιράς του, έχοντας αφήσει πίσω τους κεντρικούς δρόμους της Ηρακλειδών (όπου και το ατμοσφαιρικό βιβλιοπωλείο «Λεμόνι») και Νηλέως, θα ανηφορίσουμε προς τα αριστερά και θα νιώσουμε τον αέρα από τα μικρά υψώματα, απολειφάδια του Λόφου των Μουσών, που κατρακυλούν μέχρι τα όρια ανάμεσα στο Θησείο και στα Άνω Πετράλωνα.
Είναι ένα όριο στην κόψη μιας ψευδαίσθησης. Αν ο ουρανός είναι καθαρός και η ατμόσφαιρα διαυγής, θα αφεθείτε στο φως, που εδώ μοιάζει περισσότερο δυνατό, και θα ισορροπήσετε στις κατηφοριές που οδηγούν προς τα Άνω Πετράλωνα. Σπιτάκια και μικρές πολυκατοικίες, άλλα συντηρημένα και νοικοκυρεμένα και άλλα χαμόσπιτα ή ερειπωμένα, συνθέτουν ένα ξεχωριστό σκηνικό.
Ευθεία, στην Aκάμαντος 61, αξίζει να δείτε ανάμεσα σε άλλα ωραία σπίτια ένα ξεχασμένο παραδοσιακό σπίτι, που θυμίζει λαϊκή αρχιτεκτονική. Αλλά η οδός Δημοφώντος, που μας οδηγεί μέσα στα Πετράλωνα, προσφέρει απολαυστικό περίπατο. Στα δεξιά είναι στη σειρά οι ωραίες πόρτες των παλιών σπιτιών, αριστερά οι λόφοι, το παλιό σχολείο, ξεχασμένη η μνήμη των προσφυγικών που υπήρχαν έως τα χρόνια του ’60. Εκεί, στη Δημοφώντος, υπάρχουν και μικρά καφέ και, αν θέλετε περισσότερη κίνηση και θέα σε άλλα νεοκλασικά υπολείμματα, υπάρχει η κάτω παράλληλος των Τριών Ιεραρχών. Εκεί, στον αριθμό 24, γωνία με την οδό Αιξωνέων, περιμένει η μορφή του κοριτσιού, ένα από τα πιο ωραία δείγματα street art στην Αθήνα…
Πρώτη δημοσίευση: “Greece Is Αθήνα”.
Μπορείτε να παραγγείλετε το τεύχος εδώ: https://subscription.