Πίσω από το Μουσείο Ακρόπολης συναντώ την παλιά συνοικία του Κουκακίου, έχοντας στον νου την προηγούμενη ταυτότητά της. Πριν μπει δηλαδή στους διεθνείς οδηγούς της Αθήνας, πράγμα αδιανόητο για μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Όχι ότι το Κουκάκι δεν αξίζει τη διεθνή προσοχή. Αλλά γιατί το χρηματιστήριο της εσωτερικής γεωγραφίας κάθε πόλης αλλάζει απροειδοποίητα τις κατευθύνσεις και φέρνει ξανά, και αναπάντεχα, την ανάγκη για μια γνωριμία πίσω από τη βιτρίνα.
Υπάρχει μια αγαπημένη διαδρομή από την τουριστική ακτίνα της Διονυσίου Αρεοπαγίτου προς το Κουκάκι και του Φιλοπάππου, και όχι απαραίτητα διαμέσου των πιο δημοφιλών οδών, όπως είναι η Ροβέρτου Γκάλι ή η Καβαλόττι στου Μακρυγιάννη. Η εξίσου εντυπωσιακή σε αθηναϊκή ατμόσφαιρα Τσάμη Καρατάσου μάς αποκαλύπτει τη μικρή κλίμακα της περιοχής πριν γίνει τουριστικός προορισμός, πριν ακόμη αποκτήσει πολλές ψηλές πολυκατοικίες και γεμίσουν οι δρόμοι αυτοκίνητα. Πολλές φορές, η θέα ενός μικρού σπιτιού με γεμίζει με αισθήματα τρυφερότητας, όχι τόσο γι’ αυτό που υπήρξε, όσο γι’ αυτό που δηλώνει με την παρουσία του σήμερα. Είναι μια σιωπηλή επικοινωνία με τον διαβάτη.
Αλλά ένας δρόμος που αγαπώ ιδιαίτερα είναι η οδός Ζαχαρίτσα. Έχουμε μπει πλέον για τα καλά στην ενδοχώρα του Κουκακίου, όπου ίσως θα έχετε προσέξει ότι πολλοί δρόμοι φέρουν ονόματα ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης. Το Κουκάκι ήταν από παλιά μια συνοικία μεσοαστών, που έχτισαν εδώ ωραία δίπατα σπίτια ήδη από τον 19ο αιώνα. Αρχικά αραιοκατοικημένη, αργότερα πυκνοκτισμένη, ήταν μια γειτονιά κατοικίας με λίγα μαγαζιά εξυπηρέτησης. Από την Τσάμη Καρατάσου ανοίγεται η Ζαχαρίτσα, ένα ποτάμι ασφάλτου στο σώμα του Κουκακίου, αλλά να που κάποιες προσόψεις αστράφτουν λάμψεις από εκείνη τη δειλή, αρχικά και μαζική αργότερα, αστική αναγέννηση του 1910, του 1930, του 1960. Τα βάζω όλα μαζί, μας επιτρέπει πλέον η απόσταση του χρόνου, αλλά πώς να μη σταθώ στην ευγένεια του αθηναϊκού νεοκλασικισμού, όταν συναντώ το διώροφο σπίτι στη Ζαχαρίτσα 22. Και στέκομαι σε αυτό, ενώ έχω προσπεράσει πολλά ακόμη όμορφα και αξιοπρόσεκτα, γιατί αυτό το συγκεκριμένο σπίτι είναι η επιτομή της παλιάς Αθήνας, με όλα τα σύμβολα, τα μοτίβα και τους θυρεούς μιας αισθητικής παλέτας που προκαλεί ακόμη πλήθος συνειρμών. Κρατώ στη μνήμη τα χερουβείμ στο μικρό μπαλκόνι ως τρόπαιο μιας διαδρομής συναισθηματικής νοημοσύνης και προχωράω προς την οδό Ορλώφ, για να βγω στην οδό Φιλοπάππου. Στη διαδρομή, η μικρή οδός Μαυροβουνιώτου καθυστέρησε το βήμα μου, με τους σιγανούς ψιθύρους της, τα χαμηλά της σπίτια.
Αλλά όταν το φως στην οδό Φιλοπάππου πλημμυρίσει τις αισθήσεις, όλα όσα είδες πηγαίνουν για λίγο στην άκρη, γιατί εδώ έχουμε μια περίπτωση στα όρια της μοναδικότητας. Σαν γιρλάντα στην κάτω πλευρά του λόφου Φιλοπάππου, η οδός με το ίδιο όνομα παρέχει πλέον περιζήτητες διευθύνσεις, γιατί εδώ υπάρχει άπλα, φως που διαχέεται, αέρας που έρχεται από μακριά και σου ζαλίζει τις αισθήσεις. Πολλοί Αθηναίοι έφτιαξαν εδώ τα σπίτια τους τα τελευταία χρόνια και ανάμεσα στα απομεινάρια του αστικού παρελθόντος, υπό μορφή ερειπίων, βλέπει κανείς απαστράπτοντα μονώροφα και διώροφα σπίτια, χτισμένα ίσως την εικοσαετία 1900-1920, με εκείνη τη χωνεμένη πια παλέτα του όψιμου κλασικισμού, τόσο οικείου πλέον για όποιον περιπλανιέται στην Αθήνα. Εντυπωσιάζουν εδώ τα χρώματα, έντονα και τολμηρά, μακριά από τη συγκρατημένη ευγένεια άλλων νεοκλασικών. Στην οδό Φιλοπάππου τολμούν να πατήσουν ζωηρά τη χρωματική παλέτα και να μας δώσουν έντονα μπλε και κίτρινα, και πορτοκαλί, και πράσινα. Σταθείτε στα νούμερα 30 και 32 της οδού Φιλοπάππου και χαρείτε τη χρωματική συμφωνία. Σε εκείνο το σημείο, ο δρόμος είναι μια διαρκής αθηναϊκή άνοιξη, δεν σε αφήνει να ξεχάσεις αυτό που ήταν η Αθήνα, αυτό που είναι η Αθήνα…
Πρώτη δημοσίευση: “Greece Is Αθήνα”.
Μπορείτε να παραγγείλετε το τεύχος εδώ: https://subscription.