Η θετική διάθεση των Σκανδιναβών απέναντι στην πιο κρύα εποχή του χρόνου έχει να μας διδάξει πολλά.
Aυτόν τον χειμώνα που οι περισσότερες απολαύσεις εσωτερικού χώρου –από θέατρο, σινεμά, φαγητό και ποτό μέχρι συγκεντρώσεις με φίλους– είτε απαγορεύονται είτε πρέπει να αποφεύγονται, οι μέρες και οι νύχτες μοιάζουν πιο μουντές. «Πώς θα περάσει;» είναι η ερώτηση στα χείλη όλων. Για λίγη έμπνευση μπορούμε να στρέψουμε το βλέμμα στη Σκανδιναβία, όπου οι άνθρωποι έχουν να αντιμετωπίσουν μερικούς από τους πιο κρύους, σκοτεινούς και μεγάλης διάρκειας χειμώνες, εντούτοις στις διεθνείς έρευνες κατατάσσονται σταθερά μεταξύ των πιο ευτυχισμένων λαών του κόσμου.
Πριν από λίγα χρόνια μετακόμισα στον Αρκτικό Κύκλο για να αναζητήσω, ως ψυχολόγος, απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Fulbright. Η αποδοχή του χειμώνα αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της οικογενειακής ζωής στη Σκανδιναβία. Στο σχολείο, τα παιδιά στα διαλείμματα παίζουν στο προαύλιο φορώντας αντανακλαστικά γιλέκα, ακόμα και όταν οι μέρες είναι κατασκότεινες και χιονίζει. Ακολουθούν τρεις στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να καλλιεργήσετε μια θετική προσέγγιση απέναντι στην πιο κρύα και σκοτεινή εποχή του χρόνου.
Περάστε χρόνο έξω
Στην κουλτούρα των Νορβηγών σημαντική θέση κατέχει η έννοια του friluftsliv, που σε πολύ ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «ζωή στη φύση». Σύμφωνα με τον Per Kare Jakobsen, ερευνητή του Πανεπιστημίου του Τρόμσο που μελετά την έννοια αυτή σε σχέση με τον υπαίθριο τουρισμό, «ο τρόπος που οι Νορβηγοί γαλουχούμαστε με την ισχυρή παράδοση του friluftsliv αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση της (γενικά πολύ θετικής) νοοτροπίας μας». Πρακτικά, αυτό σημαίνει να ντύνεσαι με τα κατάλληλα ρούχα για το κρύο –από μάλλινες κάλτσες και κολάν μέχρι αντανακλαστικές λωρίδες στο μπουφάν– και να βγαίνεις έξω.
Η Ida Solhaug, ψυχολόγος ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τρόμσο, υποστηρίζει ότι, όταν το κάνεις, συμβαίνει κάτι μαγικό. «Αν και στην αρχή μοιάζει ζόρικο, όταν πρωτοβγείς με τα σωστά ρούχα, συνειδητοποιείς πως είναι καλύτερα από ό,τι νόμιζες. Ούτε τόσο κρύο κάνει ούτε φυσάει. Εκτός αυτού, νιώθεις αναζωογονημένος, πιο δυνατός και πιο ζωηρός και αντιλαμβάνεσαι τα οφέλη τού να βρίσκεσαι σε επαφή με τα στοιχεία της φύσης».
Οι παρατηρήσεις της Solhaug ευθυγραμμίζονται με την ψυχολογική έρευνα για τα οφέλη της επαφής με τη φύση, που δείχνει ότι ακόμα και μικρά διαστήματα έξω από το σπίτι μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση, την πνευματική και σωματική μας υγεία.
Ο Meik Wiking, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας για την Ευτυχία στην Κοπεγχάγη, ονομάζει τα οφέλη αυτά «outdoorphins» (σ.σ. ενδορφίνες του έξω) και εξηγεί πως «σε ανθρώπους που παρακολουθούμε επί χρόνια παρατηρούμε πως είναι πιο χαρούμενοι όταν βρίσκονται έξω». Η McGurk το θέτει διαφορετικά: «Για μένα αποτελεί μια μορφή αυτοφροντίδας. Είναι κάτι που επιδιώκω γιατί μου δίνει χαρά. Κάποιες μέρες μού είναι πιο δύσκολο, ξέρω όμως πως, αν το κάνω, δεν πρόκειται να το μετανιώσω».
Και δεν χρειάζεται να ζεις δίπλα σε ένα νορβηγικό φιορδ για να επωφεληθείς από το friluftsliv. Όπως αναφέρει και η Solhaug, είναι απλό: «Φόρα αρκετά ρούχα για να μην κρυώσεις και βραχείς, και βγες! Πήγαινε στο πιο κοντινό αγαπημένο σου μέρος: σε ένα πάρκο, ένα λιμάνι, στις όχθες ενός ποταμού που διατρέχει την πόλη, στο δάσος, σε μια ταράτσα με υπέροχη θέα. Απόλαυσέ το. Νιώσε το κρύο, τον άνεμο, τον αέρα. Μύρισε! Δες! Και το πιο σημαντικό, πάρε μαζί σου θερμός με ζεστό καφέ».
Δημιουργήστε θαλπωρή
Έχοντας μεγαλώσει στο παραθαλάσσιο θέρετρο Τζέρσεϊ Σορ του Νιου Τζέρσεϊ, πάντα εστίαζα στους τρόπους με τους οποίους ο χειμώνας με περιόριζε: δεν μπορούσα να αράξω στην παραλία ή να σουλατσάρω και να κολατσίσω στην ξύλινη προκυμαία. Στη Νορβηγία έμαθα να αναζητώ τις ευκαιρίες που μου προσφέρει ο χειμώνας.
Όπως γνωρίζουν καλά οι παρατηρητές των νέων τάσεων, οτιδήποτε δημιουργεί μια αίσθηση χουχουλιάσματος ονομάζεται «hygge» στα δανέζικα και «koselig» στα νορβηγικά. Όπως εξηγεί ο Wiking, «το hygge αποτελεί κομμάτι της εθνικής ταυτότητας των Δανών. Είναι το αντίδοτο στους κρύους χειμώνες, στις βροχερές μέρες και στο σκοτάδι. Συνεπώς, ενώ μπορείς να έχεις hygge όλο τον χρόνο, κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι που μετατρέπεται όχι απλώς σε αναγκαιότητα, αλλά σε στρατηγική επιβίωσης».
Το να μετατρέπεις κάτι σε hygge ή koselig δεν έχει να κάνει μόνο με χνουδωτές κουβέρτες και ζεστά ροφήματα. Έχει να κάνει και με ένα αίσθημα ικανοποίησης – μια χουχουλιάρικη αίσθηση που δεν είναι μόνο σωματική, αλλά και ψυχολογική. Η Solhaug αναφέρει ότι στην τάξη της κόρης της, που φοιτά στην Γ΄ Δημοτικού, τα παιδιά συχνά κουβαλάνε στην τσάντα τους από ένα κούτσουρο, ώστε να μπορούν να περνάνε κάποιες ώρες της μέρας στο προαύλιο γύρω από μια φωτιά που ανάβουν με τα ξύλα αυτά. Το να βγαίνεις έξω μαζί με άλλους για να γιορτάζεις το σκοτάδι από τη μια επιτρέπει την κοινωνική αποστασιοποίηση που μας έχει επιβάλει η Covid-19, από την άλλη μπορεί να είναι και βαθιά ουσιαστική. Το άναμμα μιας φλόγας ή μιας φωτιάς προσφέρει μια στιγμή περισυλλογής, μια ευκαιρία για παύση και απόλαυση.
Εκτιμήστε τον χειμώνα
Για να αλλάξετε τη νοοτροπία σας, μπορείτε να ξεκινήσετε αλλάζοντας τη γνώμη σας. Δείξτε την εκτίμησή σας προς τον χειμώνα στις σκέψεις και στον λόγο σας. Όσον αφορά τις σκέψεις, βρείτε πρώτα τι είναι αυτό που σας αρέσει στον χειμώνα. Ίσως είναι η ευκαιρία που σας δίνει για να μαζευτείτε γύρω από κάποια φωτιά, ακόμα και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ή να αφοσιωθείτε στο μαγείρεμα, στο διάβασμα ή στην τέχνη. Ίσως είναι ο τρόπος που όλα ησυχάζουν αφού πέσει το πρώτο χιόνι. Ό,τι κι αν είναι, προσπαθήστε στη συνέχεια να επικεντρωθείτε σε αυτό. Το να έχετε μια θετική διάθεση απέναντι στον χειμώνα δεν σημαίνει να αρνείστε την πραγματικότητά του ή να προσποιείστε πως σας αρέσουν όλες οι όψεις του. Όταν χιονίζει, θα χρειαστεί να φτυαρίσετε το χιόνι από την είσοδο του σπιτιού σας, όμως την ίδια στιγμή το φως είναι πιο απαλό και όμορφο. Το ποιο από τα δύο θα επιλέξετε για να του δώσετε μεγαλύτερη προσοχή θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο θα βιώσετε το χιόνι.
Τη χρονιά αυτή, χρίστε τον εαυτό σας πρεσβευτή του χειμώνα και ενθαρρύνετε και άλλους γύρω σας να αρχίσουν να παρατηρούν τι τους αρέσει σε αυτή την εποχή του χρόνου.
Αν προσπαθήσετε να αλλάξετε στάση, ξεκινήστε αλλάζοντας γνώμη για τα πράγματα. Αν δυσκολεύεστε να κινητοποιήσετε τον εαυτό σας να βγει έξω, κάντε πρώτα πιο όμορφο και ξεχωριστό το μέσα. «Το να καλοδεχόμαστε τις αλλαγές των εποχών, αντί να μετανιώνουμε γι’ αυτές, μας φέρνει σε επαφή με τον κύκλο της ζωής και του θανάτου, με τη φύση, πράγμα που ίσως μας βοηθήσει να βάλουμε σε προοπτική τα πράγματα στη ζωή μας», καταλήγει η Solhaug.
* Η Kari Leibowitz είναι ψυχολόγος στο Mind & Body Lab του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, όπου κάνει και το διδακτορικό της στην Κοινωνική Ψυχολογία.