Η Μαρία Τσόλκα είναι μια γυναίκα που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο για να προσφέρει στις υπόλοιπες γυναίκες του κόσμου. «Νιώθω τυχερή, αλλά δεν ήταν τύχη», λέει αναφερόμενη στη δουλειά της, η οποία συνταιριάζει την ανάγκη της για προσφορά με την αγάπη της για τα ταξίδια, αφού είναι τεχνική σύμβουλος σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας σε επείγουσες ανθρωπιστικές κρίσεις για τη διεθνή ΜΚΟ «Save the Children». Η οργάνωση αριθμεί 31 χώρες-μέλη και «τρέχει» δράσεις σε 117 χώρες για την προστασία των παιδιών και την κάλυψη των αναγκών τους. Παράλληλα, η Μαρία Τσόλκα είναι και συντονίστρια του Παγκόσμιου Δικτύου Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας Εφήβων σε επείγουσες ανθρωπιστικές κρίσεις.
Τι σημαίνει όμως αυτό; «Όταν μιλάμε για σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, αναφερόμαστε και στην ψυχική και στη σωματική. Κάθε γυναίκα έχει την ελευθερία να αποφασίζει αν θα αναπαραχθεί, το πότε και πόσο συχνά, αλλά αυτό έρχεται σε ρήξη με τα δικαιώματα των γυναικών ανά τον κόσμο. Και όταν λέμε γυναίκες γι’ αυτές τις περιοχές, εννοούμε και τα έφηβα κορίτσια που γίνονται μητέρες από τα δεκατέσσερα. Ο ρόλος μας είναι να εκπαιδεύσουμε το νοσηλευτικό προσωπικό, να ενημερώσουμε τις γυναίκες για την ασφαλή σεξουαλική ζωή, ώστε να μην κολλήσουν νοσήματα, να προσφέρουμε ψυχική υποστήριξη σε περιπτώσεις κακοποίησης, που είναι πολύ συχνές, μέχρι να βοηθήσουμε κάποια να βρει το δίκιο της ή να της εξηγήσουμε το δικαίωμά της για αντισύλληψη», εξηγεί.
Η ίδια είχε από μικρή την τάση να προσφέρει: «Μάζευα όποιο κακοποιημένο ζώο συναντούσα. Ο πατέρας μου είχε εκτροφείο με πέρδικες και φασιανούς κι εγώ αναλάμβανα να περιθάλψω τους προβληματικούς νεοσσούς. Δεν ζούσαν πάνω από δύο μέρες, αλλά με ευχαριστούσε πολύ που τους φρόντιζα», θυμάται και εξιστορεί πως αργότερα έγινε νοσηλεύτρια και κατόπιν συνεργάστηκε με τους Γιατρούς του Κόσμου και τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, αρχικά ως εθελόντρια. Ορμώμενη από μια επιπλέον έμφυτη ανάγκη της να ταξιδέψει, έκανε αιτήσεις για αποστολές: «Οι δικοί μου το ονόμαζαν τάση φυγής, εγώ απλώς είχα περιέργεια να γνωρίσω τον κόσμο. Έτσι, συνδύασα τις δύο επιθυμίες μου και το 2005 βρέθηκα στο Ιράν, στον μεγάλο σεισμό, ως υπεύθυνη προγράμματος για λογαριασμό των Γιατρών του Κόσμου», θυμάται.
Έκτοτε κάθε χρόνο ζούσε σε διαφορετική χώρα, η οποία είτε αντιμετώπιζε φτώχεια είτε ήταν σε κρίση, μεταξύ των οποίων η Σιέρα Λεόνε, ο Λίβανος, η Σρι Λάνκα, η Ουγκάντα, η Αϊτή. Το 2011 ανέλαβε τη θέση που έχει σήμερα. Ταξιδεύει συνεχόμενα τον μισό χρόνο και τον άλλο μισό χτίζει τη ζωή της στην Αθήνα. «Εδώ και δέκα χρόνια “τρέχω” το πρόγραμμα για την εμπόλεμη ζώνη του Ανατολικού Κονγκό. Ζούσα τρεις μήνες τον χρόνο εκεί. Παράλληλα πήγαινα στο Νεπάλ, στο Μπανγκλαντές, τελευταία στη Βενεζουέλα. Έχουμε πρόγραμμα και στην Κολομβία, στο Περού, στη Δομινικανή Δημοκρατία, στον Νίγηρα. Γενικώς είμαστε μια ομάδα εκπαιδευτών και ο καθένας συμβάλλει όπου υπάρχει ανάγκη», εξηγεί.
Μια τυπική μέρα στη δουλειά, στο πεδίο, συνήθως περιλαμβάνει εκπαίδευση των νοσηλευτών στις τοπικές κλινικές. «Εμπλουτίζουμε τις γνώσεις τους στη μαιευτική ώστε να αντεπεξέλθουν σε συνήθεις επιπλοκές και αυξάνουμε τις δεξιότητές τους. Τους μαθαίνω ό,τι μπορώ και μαθαίνω από αυτούς πολύ περισσότερα. Εργάζονται σε πολύ δύσκολες συνθήκες, συχνά χωρίς ηλεκτρικό ή νερό, υποδέχονται 30 θύματα βιασμού τη μέρα και βρίσκουν λύσεις. Τους θαυμάζω. Παίρνω δύναμη από εκείνους και όχι το αντίστροφο. Έχουμε εντέλει μια επιστημονική και συνάμα ανθρώπινη αλληλεπίδραση», περιγράφει.
Μακριά από τις κλινικές, η φύση και ο πολιτισμός του κάθε τόπου τη συναρπάζουν. Αν είχε γεννηθεί πριν από 200 χρόνια, θα ήταν εξερευνήτρια, λέει χαρακτηριστικά: «Όσο ήμουν στο Κονγκό, προσπαθούσα να πάρω άδεια για να ανέβω στο ηφαίστειο Νιραγκόνγκο. Λόγω των ανταρτών και της πιθανότητας απαγωγής, δεν μου το επέτρεπαν. Τελικά μου την έδωσαν έξι χρόνια αργότερα και ανέβηκα μαζί με τέσσερις κοπέλες. Συνοδευόμενες από τους φύλακες του πάρκου, κοιμηθήκαμε και στην κορυφή, ήταν μαγικό. Εξίσου μαγικό ήταν ένα ξημέρωμα στις Φιλιππίνες, στο νησί Μαλαπασκουά, όπου έκανα κατάδυση με 40 καρχαρίες-αλεπού. Ούτε τη Σιέρα Λεόνε θα ξεχάσω, κυρίως για τη γοητεία που ασκεί πάνω μου η κουλτούρα της γυναικείας βουντού κοινότητας, με την οποία ήρθα πολύ κοντά λόγω της δουλειάς μου. Στο πλαίσιο της ενηλικίωσης, οι ίδιες οι γυναίκες ακρωτηριάζουν τα γεννητικά όργανα των εννιάχρονων κοριτσιών, και μάλιστα σε συνθήκες κακής υγιεινής. Δεν μπορείς να πας ως Δυτική και να τις δακτυλοδείχνεις, αν δεν καταλάβεις πόσο βαθιά ριζωμένη αντίληψη είναι και τι σημαίνει γι’ αυτές. Το δικό μας πρόγραμμα δεν είχε βέβαια ως στόχο να τους το απαγορεύσει, αλλά να τις μάθει να μη χρησιμοποιούν σκουριασμένα ξυραφάκια. Στην πραγματικότητα, αυτό που κάνουμε είναι να βάζουμε τραυμαπλάστ στην πληγή, όχι να λύνουμε τόσο σοβαρά προβλήματα, που έχουν και κοινωνικοπολιτική χροιά. Ωστόσο, έστω και ένα κορίτσι να βοηθήσεις να γλιτώσει τον ακρωτηριασμό, πιθανότατα θα τον γλιτώσει και η κόρη και η εγγονή της, και οι επόμενες γενιές θα δουν την αλλαγή», περιγράφει και τονίζει τη σημασία τού να ταξιδεύει κανείς για οποιονδήποτε λόγο: «Μεγαλώνοντας στην Ελλάδα και στη Δύση εν γένει, έχεις λανθασμένη αντίληψη για το τι εστί κόσμος. Η πραγματική γνωριμία με τους τόπους, όταν τους προσεγγίζεις με κατανόηση και παιδική περιέργεια, είναι ένα πανεπιστήμιο που σε αλλάζει ως άνθρωπο. Εγώ δεν σκέφτομαι πια “η πατρίδα μου”, αλλά “ο πλανήτης μου”. Nιώθω πιο κοντά στην ευτυχία, ζω περισσότερο στο παρόν, ακούω για να καταλάβω, όχι για να απαντήσω».