Στα ανατολικά παράλια της Αττικής, μεταξύ Ραφήνας και Πόρτο Ράφτη, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του Ιερού της Βραυρωνίας Αρτέμιδος. Κρυμμένος ανάμεσα σε λόφους βαθιά μέσα στην αττική φύση –όπου, άλλωστε, θα περίμενε κανείς να βρίσκεται ένα ιερό αφιερωμένο στη συγκεκριμένη θεά–, προλογίζεται από το αξιόλογο Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας, στο οποίο, όταν με το καλό ανοίξει και πάλι, πρέπει να κάνετε οπωσδήποτε μια στάση. Εκεί θα μάθετε τόσο για την ιστορία του ιερού, τις ανασκαφές (1948-1963) και τη Στοά (το μεγαλύτερο και καλύτερα διατηρημένο κτίριο του ιερού, που ήλθε στο φως κατά τη διάρκεια αυτών), όσο και για την ίδια τη θεά Άρτεμη. Προστάτιδα της υπαίθρου και των ζώων, αλλά και της γονιμότητας, του γάμου, των γυναικών, της οικογένειας, της γέννησης και των παιδιών, ακόμα και της υφαντικής και, γενικά, της χειροτεχνίας.
Σύμφωνα με τον μύθο, τη λατρεία της Αρτέμιδος έφεραν στην Αττική από τη γη των Ταύρων ο Ορέστης και η Ιφιγένεια. Στην «Ιφιγένεια εν Ταύροις» ο Ευριπίδης εξηγεί πως ο Ορέστης, προκειμένου να λυτρωθεί από τις Ερινύες που τον βασάνιζαν για τον φόνο της μητέρας του (και μετά από χρησμό του Απόλλωνα), μετέβη στην Ταυρική χώρα, όπου ζούσε η αδελφή του Ιφιγένεια, έκλεψε το διιπετές (δηλ. πεσόν εκ του Διός, εκ του ουρανού) ξόανο της Αρτέμιδος και μαζί με την αδερφή του το μετέφεραν στη Βραυρώνα. Θυμίζουμε εδώ ότι η Ιφιγένεια πριν από τον απόπλου για την Τροία επρόκειτο να θυσιαστεί στην Αυλίδα –ή για κάποιους στη Βραυρώνα–, αλλά την είχε σώσει η Άρτεμις. Στη Βραυρώνα λοιπόν, ύστερα από διαταγή της θεάς Αθηνάς, τα δύο αδέρφια ίδρυσαν τον ναό, ενώ η Ιφιγένεια υπηρέτησε σε αυτόν ως ιέρεια μέχρι τον θάνατό της. Στον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει και ο μυθικός της τάφος.
Η αττική φύση στα καλύτερά της
Η διαδρομή μετά το Μαρκόπουλο, από όπου θα περάσετε ερχόμενοι από Αθήνα, είναι γεμάτη μποστάνια, συκιές και αμπελώνες. Ύστερα από μια τόσο μακρά περίοδο εγκλεισμού, η αλλαγή τοπίου θα σας γαληνέψει την ψυχή. Και η διαδρομή όμως από τον χώρο στάθμευσης του μουσείου μέχρι το ιερό, αν και σύντομη, είναι επίσης όμορφη, μια και το χωμάτινο δρομάκι που θα ακολουθήσετε περνάει ανάμεσα από δέντρα και πλούσια βλάστηση. Όσο για τη θέα της Στοάς τη στιγμή που θα την πρωτοαντικρίσετε από μακριά, με φόντο τους καταπράσινους λόφους, είναι σχεδόν λυτρωτική. Μην εκπλαγείτε αν αισθανθείτε προς στιγμήν σαν άλλοι ικέτες που φτάνουν εδώ κατάκοποι, αλλά ευγνώμονες, για να ζητήσουν τη βοήθεια της θεάς.
Φιλικό στον επισκέπτη
Το ιερό της Βραυρώνας υπήρξε ένα από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα της Αττικής. Από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. και σε όλη τη διάρκεια του 4ου αι. π.Χ. βρισκόταν στο αποκορύφωμα της ακμής του. Ο χώρος του είναι πολύ προσεγμένος και φιλικός προς τον επισκέπτη, με ειδικά διαμορφωμένες «πλατείες» με παγκάκια όπου μπορεί κάποιος να ξαποστάσει. Αναλυτικές ενημερωτικές πινακίδες θα σας εξοικειώσουν με την ιστορία του. Η περιήγηση γίνεται μέσω ενός ειδικά διαμορφωμένου μονοπατιού που οδηγεί διακριτικά γύρω από τη Στοά με τους υπέροχους δωρικούς της κίονες (τέλη 5ου αι. π.Χ.) και σε άλλα σημεία ενδιαφέροντος. Μεταξύ αυτών η αναβλύζουσα Ιερή Πηγή, επίκεντρο τελετουργικών πράξεων, όπως των «ιερών καθαρμών», και η πώρινη γέφυρα. Αυτή σηματοδοτούσε πιθανόν την κατάληξη ιεράς οδού από την Αθήνα στη Βραυρώνα και εξυπηρετούσε τη διέλευση πεζών και τροχοφόρων πάνω από την κοίτη των υδάτων που έρρεαν από την πηγή στον Ερασίνο ποταμό (που εκβάλλει σε μικρή απόσταση από εδώ).
Tip: Ένας σπουδαίος υγρότοπος
Ακριβώς δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται ο υγρότοπος της Βραυρώνας, ένα από τα πιο σημαντικά καταφύγια άγριας ζωής της Αττικής και περιοχή Natura 2000. Την προστασία και την ανάδειξή του έχει αναλάβει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (με την υποστήριξη του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών), η οποία έχει μάλιστα δημιουργήσει και μια πολύ όμορφη κυκλική περιηγητική διαδρομή, με πινακίδες τοποθετημένες σε διάφορα σημεία της που ενημερώνουν για την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής. Την άνοιξη, ο υγρότοπος γεμίζει από αποδημητικά πουλιά και η ορνιθοπαρατήρηση είναι ο ιδανικός τρόπος για να ολοκληρώσετε την επίσκεψή σας στο ιερό της θεάς της φύσης. Λόγω των περιοριστικών μέτρων της Covid-19, το μονοπάτι κοντά στον αρχαιολογικό χώρο που οδηγεί προς τη θάλασσα δεν έχει καθαριστεί από τους ανθρώπους της Ορνιθολογικής ακόμα, μπορείτε όμως να κάνετε την ορνιθοπαρατήρησή σας στις εκβολές του Ερασίνου (υπάρχει ειδική σήμανση), που βρίσκονται σε απόσταση μόνο πέντε λεπτών με τα πόδια από τον χώρο στάθμευσης του μουσείου. Αν είστε τυχεροί, θα δείτε μεταξύ άλλων όλα τα είδη των ερωδιών, καθώς και άλλα είδη των υγρότοπων, όπως ο καλαμοκανάς και η χαλκόκοτα. Ελάτε νωρίς το πρωί και φέρτε κιάλια. Μην απογοητευτείτε, ωστόσο, αν δεν καταφέρετε να αναγνωρίσετε κάποιο πτηνό. Η επαφή με την υπόλοιπη φύση σίγουρα θα σας ανταμείψει.
Info: Τηλ. 22990-27020, ανοιχτά καθημερινά 09.00-16.00, εκτός Τρίτης, εισιτήριο 6 ευρώ / Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία: ornithologiki.gr