Λεβάντες και ηλιοτρόπια, θυμάρι και γαλάζια θάλασσα. Φοίνικες από το Λεβάντε και Φωκαείς από την Ιωνία της Μικράς Ασίας κατέπλευσαν εδώ τον 6ο αιώνα π.Χ. με τα κρασιά τους, προετοιμάζοντας το έδαφος για τους βετεράνους στρατιώτες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που ήρθαν στην περιοχή παίρνοντας ως «δώρο» –κάτι σαν σύνταξη ας πούμε– μικρά κομμάτια γης, όπου καλλιέργησαν αμπέλια. Ξακουστοί αγγειοπλάστες της αρχαίας Μασσαλίας έφτιαχναν μάλιστα τους καλύτερους αμφορείς, έτσι ώστε το κρασί της περιοχής να φτάνει και στις πιο μακρινές ρωμαϊκές αποικίες.
Τον 18ο αιώνα εμφανίζονται οι πρώτοι «τουρίστες», ευγενείς από τη Βόρεια Ευρώπη, και τον 19ο αιώνα η Κυανή Ακτή είναι αναμφισβήτητα ο κοσμικός προορισμός των ισχυρών και των πλουσίων της εποχής. Έτσι μπαίνει το νερό –και το κρασί– στο αυλάκι της παγκόσμιας αναγνώρισης. Ογκόλιθοι της τέχνης, όπως ο Σεζάν, ο Βαν Γκογκ και ο Πικάσο, της ποίησης, όπως ο Ζαν Κοκτώ και ο Πολ Ελιάρ, αλλά και του σινεμά, όπως οι Τσάρλι Τσάπλιν, Γκρέτα Γκάρμπο και Μπριζίτ Μπαρντό, βρίσκουν εδώ τον παράδεισό τους στοιχειώνοντας κάθε γωνιά μέχρι σήμερα. Και να μην ξεχάσω, βέβαια, τον απίθανο Λουί ντε Φινές με τις all-time classic κωμωδίες και τους χωροφύλακές του.
Επί χάρτου
Ανοίξτε τον χάρτη και σχεδιάστε ένα τεράστιο τρίγωνο από την Aix-en-Provence έως την Toulon και το Fréjus. Καλωσορίσατε στην Προβηγκία! Δεκάδες γραφικά χωριά, ρωμαϊκά ερείπια, λεβάντες, λεβάντες και πάλι λεβάντες, και ροζέ κρασιά που απλώνουν τα αρώματα και τα υφάδια τους από τη Μασσαλία, τη Νίκαια, το Μονακό, τις σινεφίλ Κάννες και τα υπερπολυτελή κότερα του Σεν Τροπέ μέχρι τους πρόποδες των Άλπεων.
Η άνοιξη και οι αρχές του καλοκαιριού είναι η καλύτερη εποχή για να επισκεφθεί κανείς την Προβηγκία. Τα χρώματα γίνονται πιο λαμπερά, οι μυρωδιές πιο έντονες, οι αισθήσεις οξύνονται και οι μνήμες ξυπνούν. Είναι καιρός να ερωτευτείτε και να εκφράσετε τον έρωτά σας με ένα ποτήρι παγωμένο ροζέ κρασί. Αν δεν το κάνετε αυτό εδώ, πού αλλού θα μπορέσετε καλύτερα;
Οι αμπελώνες
Η περιοχή χαρακτηρίζεται από χιλιάδες λόφους που προστατεύουν τις μικρές κοιλάδες, δημιουργώντας ένα πανέμορφο μωσαϊκό αμπελώνων. Αυτοί που βρίσκονται στον νότο συνυπάρχουν με μυρωδάτους θάμνους λεβάντας, θυμαριού και δεντρολίβανου, που «χώνουν τη μύτη τους» στα τρυφερά αρώματα των φρέσκων σταφυλιών. Προς τη δύση το τοπίο αλλάζει πάλι. Τα ασβεστολιθικά εδάφη γνέφουν με νόημα στους γρανίτες και στα μικρά ηφαιστειογενή κομμάτια της ανατολής, που κάνουν άλλο «παιχνίδι».
Στους αμπελώνες και στα οινοποιεία της Προβηγκίας ξεχάστε τη λέξη «μονοποικιλιακό». Εδώ, για την παραγωγή των ροζέ επιτρέπονται συνολικά 13 ποικιλίες σταφυλιών, ενώ απαιτούνται κατ’ ελάχιστον δύο. Διεθνείς και γηγενείς προσπερνούν με χάρη τις διαφορές τους και συνυπάρχουν στη σύγχρονη οινική τάση, που ονομάζεται ροζέ κρασί Προβηγκίας. Οι ντόπιες Rolle (Vermentino), Clairette, Bourboulenc και Ugni Blanc (Trebbiano) και οι διεθνείς Sauvignon Blanc, Semillon, Marsanne, Roussanne και Grenache Blanc συνθέτουν την παλέτα των λευκών, ενώ στις κόκκινες συναγωνίζονται οι Grenache, Syrah, Mourvèdre, Cinsault, Carignan, Cabernet Sauvignon, Grenache και φυσικά η ενδιαφέρουσα και σπάνια «κυρία της περιοχής» Tibouren, που δίνει κρασιά με γήινες νότες και αρωματικό χαρακτήρα.
Με αριθμούς
Το 88,5% της συνολικής παραγωγής της Προβηγκίας είναι αφιερωμένο στα ροζέ κρασιά, το 8% στα ερυθρά και το 3,5% στην παραγωγή λευκών, γεγονός που επικυρώνει τη φήμη της ως κέντρου παραγωγής ροζέ κρασιών. Παράγει το 39% των γαλλικών ροζέ με ονομασία προέλευσης και το 5,9% των ροζέ κρασιών παγκοσμίως. Από τρεις βασικές ονομασίες προέλευσης (Côtes de Provence, που είναι και η σημαντικότερη, Côteaux d’Aix-en-Provence και Côteaux Varois en Provence) παράγεται το 95% του συνολικού όγκου, και περιοριζόμαστε σε αυτές για να μην μπλέξουμε και τις υπόλοιπες έξι. Κι αν ξεφύγουμε από τα ροζέ, πρέπει να αναφερθούμε οπωσδήποτε στην ονομασία Bandol, μια περιοχή που είναι διάσημη για τα πλούσια, γεμάτα κόκκινα κρασιά από Mourvèdre.
Το χρώμα μου είναι το ροζ
Ναι, αλλά ποιο ροζ; Το απαλό, σχεδόν διάφανο ροζέ χρώμα πολλών κρασιών της Προβηγκίας δεν είναι θέμα ποικιλίας και φυσικά ούτε θέμα ποιότητας, αλλά οινοποίησης. Αυτά τα ροζέ οινοποιούνται σαν λευκά κρασιά, το χρώμα παραμένει πολύ απαλό και τα αρώματα διακριτικά και φινετσάτα. Η άλλη μέθοδος της «αφαίμαξης» (saignée) προϋποθέτει παραμονή του μούστου με τα φλούδια των σταφυλιών για όση ώρα ο παραγωγός θεωρεί απαραίτητη ώστε να πετύχει το επιθυμητό χρώμα. Αυτά τα κρασιά είναι συνήθως πιο τανικά, με πιο πλούσιο σώμα και κόκκινα αρώματα.
Στην όμορφη αυτή γωνιά της Μεσογείου, οι οινικές διαδρομές είναι πολλές και ενδιαφέρουσες. Η δική μου Προβηγκία συνοψίζεται σε τρία ονόματα, που σας καλώ να γνωρίσουμε μαζί.
Η Régine που αγαπώ
Η Régine Sumeire, η «μαμά» του πασίγνωστου «Pétale de Rose», είναι η γυναίκα που έφτιαξε το πρώτο τόσο ανοιχτόχρωμο ροζέ κρασί, χαράζοντας έτσι έναν καινούργιο δρόμο στα ονομαστά κρασιά της Προβηγκίας. Αεικίνητη, μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στα δύο κτήματά της: το Château La Tour de l’Evêque – Château La Tour Sainte-Anne στο Pierrefeu, παλιά εξοχική κατοικία του αρχιεπισκόπου της Toulon, και το Château Barbeyrolles δίπλα στο Gassin, το ωραιότερο χωριό της Γαλλίας, μια ανάσα από το Σεν Τροπέ, όπου βρίσκεται η μόνιμη κατοικία της. Η Régine ξέρει να καλλιεργεί φιλίες, κι αυτό το εισπράττουν όλοι όσοι έχουν την τύχη να τη γνωρίζουν. Η μεγαλύτερη απόλαυση είναι να καθόμαστε το σούρουπο στο εστιατόριο Sénéquier στο Σεν Τροπέ, να ανοίγουμε magnum «Pétale de Rose» και η Régine μεγαλόφωνα να πίνει στην υγεία των Ελλήνων φίλων της. Μην παραλείψετε μια επίσκεψη, τόσο για τα κρασιά όσο και για τα μαγευτικά τοπία και οικήματα, αλλά κυρίως για τη madame «Pétale de Rose», η οποία θα σας γοητεύσει.
• barbeyrolles.com, toureveque.com
Όταν οι άγγελοι έχουν κέφια
Στην περιοχή La Motte της Προβηγκίας, όταν οι άγγελοι ψιθυρίζουν, προφέρουν το όνομα του Sacha Lichine. Είμαι σίγουρη ότι έχετε ακούσει τους ψιθύρους τους στο αρωματικό Whispering Angel, το κρασί που έκανε το διεθνές τζετ σετ να αγαπήσει τα ροζέ. Το τρομερό παιδί των ροζέ, ο στρουμπουλός Sasha, ένας επαναστάτης με αιτία, σχέδιο και όραμα, επένδυσε στην άγνωστη τότε Προβηγκία και έκανε τους πάντες να ορκίζονται στα ροζέ του. Οι Άγγελοί του, όταν βαρεθούν να ψιθυρίζουν, συνήθως ροκάρουν (Angels Rock) σε ένα premium ροζέ με δομή, σώμα και πολυπλοκότητα. Καταλήγουν στο Garus, ένα single vineyard ροζέ από αμπέλια ηλικίας 100 ετών. Μην παραλείψετε λοιπόν μια επίσκεψη στο Château d’Esclans, μόλις 25 χιλιόμετρα από το Fréjus, σε ένα τοπίο που θα σας κόψει την ανάσα πριν από την πρώτη γουλιά.
• esclans.com
Ένας μικρός παράδεισος
Όλοι οι οινόφιλοι ξεχωρίζουν τα κρασιά του Domaines Ott από τα μπουκάλια σε αφαιρετικό σχήμα αμφορέα. Διαθέτει τρία οινοποιεία στην Προβηγκία: το Château de Selle, το Château Romassan και το Clos Mireille, ένα βήμα από την ακτή του La Londe-les-Maures, κοντά στο Fort de Brégançon. Στο τελευταίο φιλοξενηθήκαμε στους ιδιωτικούς ξενώνες για φίλους του Domaines: οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, τα παλιά πέτρινα κτίρια και τα έργα τέχνης που κοσμούν εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους σε ξεμυαλίζουν από τη δοκιμή των κρασιών. Αφού γευτείτε τα φινετσάτα κρασιά του Ott, ακολουθήστε το δρομάκι ανάμεσα στα αμπέλια για να δείτε από κοντά μία από τις πιο όμορφες γωνιές της ακτογραμμής της Μεσογείου.
• domaines-ott.com
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΑ
• Αν η φασαριόζικη αναίδεια και ο νεοπλουτισμός του λιμανιού της Μασσαλίας σάς κουράζουν, προτιμήστε την Aix-en-Provence με την αναμφισβήτητη φινέτσα, κουλτούρα και πλούτο, ειδικά στα δρομάκια της παλιάς πόλης.
• Στο φυσικό λιμάνι της Toulon οι ψαρόβαρκες συνυπάρχουν με τα πολυτελή γιοτ σε έναν αρμονικό συνδυασμό. Ανακαλύψτε το ιστορικό ψαροχώρι-γειτονιά Le Mourillon και περιπλανηθείτε ανάμεσα στα μικρά πολύχρωμα σπιτάκια των ψαράδων. Πάρτε ένα καραβάκι και επισκεφθείτε το ειδυλλιακό νησάκι Ile de Porquerolles.
• Ακόμα κι αν δεν έχετε όρεξη να χορέψετε «sur le pont d’Avignon» (που προσωπικά σας συνιστώ ανεπιφύλακτα), πρέπει να επισκεφθείτε την παπική πόλη και το επιβλητικό Palais des Papes, που υπενθυμίζει ότι εδώ ήταν η έδρα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας για 70 χρόνια. Μην παραλείψετε να πιείτε ένα ποτήρι ροζέ κρασί στην αγορά Les Halles.
• Προβηγκία χωρίς λεβάντα δεν υπάρχει! Στους αγρούς του Luberon θα χορτάσει το μάτι σας ομορφιά. Στο κτήμα Château du Bois (lechateaudubois.fr) θα ξεκλειδώσετε τα μυστικά της λεβάντας και θα προμηθευτείτε υπέροχα φυτικά καλλυντικά.
ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
• L’Auberge des Maures (4 Rue Dr Boutin, Saint-Tropez, aubergedesmaures.fr)
Όσο κοσμικό, πολυσύχναστο και τουριστικό κι αν είναι το Σεν Τροπέ, έχει μια απίστευτη γοητεία. Αφού περιπλανηθείτε στα εσωτερικά δρομάκια του, φροντίστε να κλείσετε τραπέζι στο L’Auberge des Maures, το πιο παλιό εστιατόριο της πόλης. Γνωστό για την ωραία ατμόσφαιρα, τη φιλική εξυπηρέτηση αλλά και τους διάσημους ανά τις δεκαετίες θαμώνες του, στεγάζεται σε ένα φανταστικό παλιό προβηγκιανό σπίτι. Εδώ, το 1950 ο Pablo Picasso ήταν κουμπάρος στον γάμο του Paul Eluard.
• Sénéquier (29 Quai Jean Jaurès, Saint-Tropez, senequier.com)
Σεν Τροπέ χωρίς το «κόκκινο» Sénéquier δεν νοείται. Πιείτε ένα ποτήρι ροζέ, δοκιμάστε τη salade Feta à la Greque, που τους έχει μάθει η Régine Sumeire, συνεχίστε με sardines d’Espagne, σερβιρισμένες μέσα σε σαρδελοκούτι με ψημένο ψωμί, και τελειώστε με την περίφημη tarte Tropézienne. Μου αρέσει πάντα να λέω γελώντας κάτι που διάβασα κάπου: «Αν καθίσετε στο Sénéquier για καφέ και κέικ, μην περιμένετε να πάρετε πολλά ρέστα από τα 50 ευρώ σας».
