Tους τελευταίους μήνες ονειρευτήκατε μια νύχτα κάτω από τα αστέρια, χωρίς την «ασφάλεια» που προσφέρουν οι τέσσερις τοίχοι και η σκεπή του σπιτιού σας; Η παγκόσμια υγειονομική κρίση και τα αλλεπάλληλα lockdowns ενέτειναν τη λαχτάρα μας να βρεθούμε σε ανοιχτούς χώρους, αλλά και την επιθυμία μας να βρούμε το αληθινό νόημα της ζωής. Πνευματική διαύγεια και ισορροπία, αυτά είναι τα ζητούμενα που ανέδειξε η Covid-19 εποχή, με τη φύση να λειτουργεί ως το κατάλληλο φόντο για την επίτευξή τους.
Ο 45χρονος Σουηδός πρώην αθλητής Markus Torgeby ήταν μόλις 22 ετών όταν αποφάσισε, για εντελώς διαφορετικούς από τη συγκυρία της πανδημίας λόγους, να εγκαταλείψει το αστικό modus vivendi και να εγκατασταθεί στο δάσος Jämtland, κοντά στον Αρκτικό Κύκλο. Έζησε εκεί ολομόναχος για τέσσερα χρόνια, αναμετρήθηκε με τον εαυτό του και με τις αδυναμίες του. Δύο και πλέον δεκαετίες αργότερα, το βιβλίο του με τίτλο «Under the open skies», που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2020, δεν είναι απλώς ένας πρακτικός οδηγός επιβίωσης στην ύπαιθρο, αλλά και η ιστορία ενός τραυματισμένου ανθρώπου που κατάφερε μέσα από την επαφή με τη φύση να γυρίσει σελίδα στη ζωή του.
Για τη διαδικτυακή μας συνάντηση ο Markus οδήγησε μέχρι τη δημοτική βιβλιοθήκη της κομητείας Jämtland, καθώς στο σπίτι του δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, από επιλογή. Παρότι εδώ και χρόνια δεν ζει πια έξω στο δάσος, δεν έχει εγκαταλείψει εντελώς τον συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Τα τελευταία 25 χρόνια τρέχει καθημερινά – για την ακρίβεια δεν σταμάτησε ποτέ να προπονείται στο άθλημα που κάποτε του χάρισε σημαντικές διακρίσεις.
Η επαφή με τη φύση παραμένει στενή, καθώς τόσο ο Markus όσο και η σύζυγός του Frida, η οποία υπογράφει και τις εντυπωσιακές εικόνες της έκδοσης, συμφωνούν πως τα τρία παιδιά τους πρέπει να μεγαλώσουν κοντά της. «Είναι ανεκτίμητο», μου λέει, «το γεγονός πως κάθε πρωί για να ζεσταθούμε πρέπει να ανάψουμε φωτιά. Τα παιδιά σηκώνονται από το κρεβάτι και καθόμαστε όλοι μαζί γύρω από το τζάκι. Αυτή είναι η καθημερινότητά μας».
Μιλάμε για τη ζωή του, πώς ήταν πριν από τη φυγή στο δάσος. Γεννημένος στο Öckerö, ένα μικρό νησί κοντά στο Γκέτεμποργκ, o Markus μεγάλωνε όπως όλα τα αγόρια της σουηδικής επαρχίας, απολαμβάνοντας την επαφή με τη φύση και τα σπορ. Έλαβε μέρος στον πρώτο του αγώνα δρόμου σε ηλικία 12 ετών, όμως η σοβαρή ενασχόληση με το άθλημα ξεκίνησε στα 16. Το αίσθημα του σώματος να κινείται και της καρδιάς να χτυπάει ήταν που τον έκαναν να αισθάνεται ζωντανός. Είχε ταλέντο και ο προπονητής του φρόντισε να μη μείνει ανεκμετάλλευτο: προπονήσεις 13 φορές την εβδομάδα, σε αποστάσεις από 300 έως 500 χιλιόμετρα, συχνά σε μεγάλο υψόμετρο, για να αυξήσει την απόδοση και τις επιδόσεις του.
Πέρα όμως από τις σκληρές προπονήσεις, είχε να αντιμετωπίσει πολλές ακόμα αντιξοότητες. Η μητέρα του έπασχε από πολλαπλή σκλήρυνση και ο ίδιος δεν τα πήγαινε καλά στο σχολείο. Σύντομα ανακάλυψε πως το τρέξιμο τον ανακούφιζε, ελάφρυνε κάπως την πίεση που ένιωθε από όσα συνέβαιναν γύρω του. Ώσπου ήρθε ένας σοβαρός τραυματισμός. Η αθλητική του καριέρα βρέθηκε σε τέλμα και, με τη μητέρα του βαριά άρρωστη, το να φύγει τρέχοντας φάνταζε ως η μόνη επιλογή. Πήρε το τρένο από το Γκέτεμποργκ προς τον Αρκτικό Κύκλο και κάπως έτσι βρέθηκε στο δάσος Jämtland, που θα γινόταν το σπίτι του για τα επόμενα χρόνια.
«Τι κέρδισες από αυτή την επιλογή σου;» τον ρωτώ. «Κέρδισα ζωή», απαντά χωρίς δισταγμό. «Εάν δεν είχα φύγει τότε, μπορεί να μη ζούσα. Το τρέξιμο ήταν για μένα ελευθερία και ο αγώνας για την κάλυψη βασικών αναγκών ένα είδος θεραπείας. Ακόμα και η αθλητική μου επίδοση, που είχε πέσει κατακόρυφα, βελτιώθηκε ραγδαία• έτρεχα κάθε μέρα όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις». Μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια άμεσης επαφής με τη φύση, ο τρόπος σκέψης του Markus Torgeby άλλαξε ριζικά. Συνειδητοποίησε έμπρακτα, με τον πιο άμεσο τρόπο, πως δεν χρειάζεται κανείς πολλά πράγματα για να νιώθει πλήρης. «Όταν βρίσκεσαι έξω στη φύση χωρίς κανένα εφόδιο και μοναδική σου επιδίωξη είναι η επιβίωση, δεν μπορείς να ζεις για το μέλλον, για το τι θα κάνεις και τι θα αποκτήσεις αργότερα. Ζεις μόνο για το τώρα, νιώθεις την κάθε στιγμή, μαθαίνεις να εκτιμάς τα μικρά πράγματα και να νιώθεις ευτυχία από κάτι τόσο απλό, που ενδεχομένως οι υπόλοιποι να θεωρούν ασήμαντο».
Ασκήσεις επιβίωσης
Για την πρώτη του διανυκτέρευση έφτιαξε ένα «κρεβάτι» περίπου 20 πόντων από κλαδιά και κοιμήθηκε κάτω από τα αστέρια. Μετά κατασκεύασε μια σκηνή από καμβά. Τα μόνα πράγματα που είχε μαζί του ήταν ένας υπνόσακος και ένα τσεκούρι. «Αυτά ήταν ό,τι πιο πολύτιμο για μένα τη δεδομένη στιγμή», θυμάται.
Τον χειμώνα οι θερμοκρασίες έπεφταν στους -40ºC. Με το που ξυπνούσε, ντυνόταν όσο πιο γρήγορα μπορούσε για να ανάψει φωτιά. Έλιωνε λίγο χιόνι για το μαγείρεμα και ύστερα, φορώντας εξοπλισμό σκι, έβγαινε στο δάσος. Την άνοιξη τα πράγματα ήταν πιο απλά. Ξυπνούσε το πρωί, φορούσε τα αθλητικά του και πήγαινε για τρέξιμο. Πλενόταν στο ποτάμι, ψάρευε, μαγείρευε. «Τον χειμώνα πρέπει να είσαι απολύτως αφοσιωμένος στην επιβίωσή σου. Εάν κάνεις ένα λάθος, πεθαίνεις, και μου άρεσε αυτό το συναίσθημα, αυτή η ένταση· ένιωθα πιο ζωντανός τον χειμώνα. Αποφάσισα να εγκατασταθώ στο δάσος τον Αύγουστο, ώστε να προλάβω να προσαρμοστώ και να προετοιμαστώ για τις συνθήκες παγωνιάς που με περίμεναν». Παρότι δεν διέθετε καμία ειδική «δεξιότητα» επιβίωσης, έμαθε να αντιμετωπίζει τα προβλήματα ένα ένα, όπως έρχονταν. «Είναι σαν το τρέξιμο. Δεν μπορείς να αρχίσεις κατευθείαν να τρέχεις 250 χιλιόμετρα κάθε βδομάδα». Έμαθε να σκέφτεται «έξω από το κουτί», να βρίσκει λύσεις εξασκώντας την εφευρετικότητά του και αξιοποιώντας τις πρώτες ύλες που του πρόσφερε η φύση. Το μόνο που του έλειπε ήταν η ανθρώπινη επαφή.
Όταν μετά από τέσσερα χρόνια αποφάσισε να επιστρέψει στον πολιτισμό, δυσκολεύτηκε να προσαρμοστεί στη ζωή εντός κοινότητας. Τον πρώτο καιρό, μόνος του αρχικά και έπειτα με τη Frida, η οποία εργάζεται ως βιομηχανική σχεδιάστρια σε εταιρείες, ζούσαν σε μια ξύλινη καλύβα χωρίς ηλεκτρικό. Η γέννηση των παιδιών έβαλε ξανά το ηλεκτρικό ρεύμα στην καθημερινότητά τους. Ο Markus, ικανός μαραγκός, βιοπορίζεται κατασκευάζοντας τα ξύλινα σπίτια των ανθρώπων της περιοχής. Παράλληλα, ταξιδεύει αρκετά λόγω της συγγραφικής του δραστηριότητας (το πρώτο βιβλίο του με τίτλο «The Runner», που εκδόθηκε το 2018, έγινε διεθνές μπεστ σέλερ).
Μέσα από τα γραπτά του δεν δίνει συμβουλές ούτε έχει όλες τις απαντήσεις. «Δεν θέλω να κάνω κήρυγμα, θέλω απλώς να ανοίξω και αυτή την πόρτα για τους ανθρώπους, να τους βάλω μια ιδέα που ίσως δεν είχαν σκεφτεί, ώστε να πάρουν απόφαση να αλλάξουν τη ζωή τους. Μπορεί εγώ να γράφω μέσα από την οπτική της Σουηδίας, αλλά ο καθένας το βιώνει διαφορετικά· γι’ αυτό άλλωστε και δεν πρόκειται για ένα εγχειρίδιο επιβίωσης στα δάση της Σουηδίας, αλλά για την αποτύπωση μιας εμπειρίας που άλλαξε τη ζωή μου και ίσως να αλλάξει και κάποιου άλλου». Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει στο βιβλίο του: «Δεν ξέρω πώς πρέπει να ζουν οι άλλοι τη ζωή τους. Ξέρω απλώς πως η ζωή στο δάσος και το τρέξιμο με βοήθησαν να βρω τον δρόμο μου. Επομένως μπορώ να μιλήσω μόνο για τον εαυτό μου και έπειτα να απαντώ σε μια ερώτηση με μια άλλη ερώτηση».
Κρατάω στο μυαλό τα τελευταία λόγια του. Ότι στο κεφάλι μας υπάρχει μια φωνή που μας λέει πάντα την αλήθεια. Μπορεί καμιά φορά να είναι χαμηλή και όταν έχεις πολύ θόρυβο γύρω σου, να μην μπορείς να την ακούσεις. Όμως η ησυχία της φύσης και η επαφή με τις βασικές μας ανάγκες μάς βοηθάει να απομονώσουμε τη σκέψη μας και να αναθεωρήσουμε τη ζωή μας με έναν τρόπο που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να πετύχουμε από την άνεση του σπιτιού μας. Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο βγάζει νόημα η πιο ζωντανή ανάμνηση που έχει να αφηγηθεί από το περασμένο καλοκαίρι: ο Μarkus και η οικογένειά του να τρέχουν για να βουτήξουν στο νερό. «Είναι κάτι που δεν κοστίζει τίποτα», μου λέει, «και αυτή είναι η απόδειξη του πόσα κέρδισα μέσα από αυτή την εμπειρία…».
Ιnfo
«Under the Open Skies»: A Practical Guide for Living Close to Nature, 192 σελ., εκδόσεις Simon & Schuster UK. Τιμή Amazon £12,99