Κείμενο: Megan Specia c.2021 The New York Times Company – Απόδοση: Μαρία Κωβαίου
Απόγευμα Ιουνίου. Ένα πλωτό σπίτι κουνιέται απαλά στο σημείο όπου βρίσκεται αγκυροβολημένο, στο κανάλι της Οξφόρδης, λίγο έξω από το χωριό Little Bourton (μία κουκίδα στον χάρτη με μόνο μία παμπ). Το ειδυλλιακό αυτό μέρος με τα ατελείωτα λιβάδια στα βορειοδυτικά του Λονδίνου φιλοξενεί εδώ και κάποιες μέρες το ειδικό για κανάλια σκάφος Glenrich V., όπου ζουν η Rachel Bruce, 31 ετών, και ο σύζυγός της, Chris Hall, 32 ετών. Έχει έρθει, όμως, η ώρα να αναζητήσουν τον επόμενο σταθμό ελλιμενισμού. Η Rachel λύνει τους κάβους και απομακρύνει το σκάφος από την ακτή για να το οδηγήσει κατόπιν ανάμεσα από τις ογκώδεις πύλες από ξύλο και ατσάλι του υδατοφράκτη του καναλιού.
Παπάκια γλιστρούν πάνω στο νερό σε σχηματισμό V. Μερικά καγιάκ προσπερνούν γρήγορα το σκάφος. Στο παρόχθιο μονοπάτι κίτρινες νεραγκούλες ξεπροβάλλουν μέσα από ψηλά χορτάρια.
«Τη δεδομένη στιγμή αισθανόμαστε πως έχουμε πάρει μία πολύ σωστή απόφαση ζωής», λέει η Rachel σχετικά με το εγχείρημα που ξεκίνησαν με τον σύζυγό της μερικές εβδομάδες πριν, αφήνοντας πίσω τις στάσιμες ζωές τους για να ακολουθήσουν το δίκτυο καναλιών της Αγγλίας.
Στον απόηχο της πανδημίας, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανά τον κόσμο επανεκτιμούν τον τρόπο ζωής τους, με μεγαλύτερη ευελιξία, μάλιστα, χάρη στη δυνατότητα που τους έχει δοθεί για εξ αποστάσεως εργασία. Στη Βρετανία συγκεκριμένα, πολλοί επιλέγουν τα κανάλια –και τα στενά σκάφη που χρησιμοποιούνται για τη ναυσιπλοΐα σε αυτά– για να κατοικήσουν.
Το εκτενές δίκτυο καναλιών της Βρετανίας, που διασχίζει τις εξοχές της περνώντας μέσα από χωριά και πόλεις, δημιουργήθηκε αρχικά για τη μεταφορά αγαθών. Με την επικράτηση, όμως, των σιδηροδρόμων και των αυτοκινητόδρομων τα κανάλια άρχισαν σταδιακά να παρακμάζουν. Έπειτα από την κοπιώδη αποκατάστασή τους είναι και πάλι δημοφιλή – για κρουαζιέρες αναψυχής αλλά και ως τόπος κατοικίας.
Η Tanmim Hussain, 46 ετών, δασκάλα οδήγησης και μητέρα τεσσάρων που ζει στο Βόρειο Λονδίνο, αγόρασε σκάφος φέτος το καλοκαίρι. Έκρινε πως δεν θα είχε ποτέ την οικονομική δυνατότητα να αγοράσει ένα διαμέρισμα ή ένα σπίτι στο Λονδίνο, ενώ η πανδημία την είχε ούτως ή άλλως κάνει να θέλει να φύγει από την πόλη. «Είπα στον εαυτό μου, γίνε λίγο περιπετειώδης και βλέπεις πώς θα πάει», λέει χαρακτηριστικά. Προς το παρόν, έχει κρατήσει το διαμέρισμα που νοικιάζει στο Λονδίνο και περνάει τα σαββατοκύριακα στο σκάφος, ταξιδεύοντας με την οικογένειά της από χωριό σε χωριό. «Στόχος μου φέτος είναι να δοκιμάσω αυτόν τον τρόπο ζωής, να δω αν μου πηγαίνει και αν υπάρχει προοπτική για κάτι πιο μόνιμο στο μέλλον», προσθέτει η Tanmim. Αυτό που την προβληματίζει περισσότερο είναι η εκπαίδευση του γιου της, μια και θα είναι αδύνατον να μετακινούνται από πόλη σε πόλη, ενώ εκείνος πηγαίνει ακόμα σχολείο. Για κάποιους ιδιοκτήτες σκαφών με ανήλικα παιδιά, πάντως, η λύση είναι οι μόνιμοι σταθμοί ελλιμενισμού σε πόλεις και χωριά.
Για την Rachel και τον Chris ήταν το άγχος της δουλειάς, ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας και κάποιοι θάνατοι στην οικογένεια τον περασμένο χρόνο που τους έκαναν να θέλουν να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους, ο οποίος είχε ήδη αρχίσει να γίνεται μονότονος και επίπεδος. «Όλα όσα συνέβησαν τον χρόνο που μας πέρασε μάς έδωσαν την τελική ώθηση», μου λέει ο Chris. «Αισθανθήκαμε πως κάνοντας αυτή την αλλαγή, ανακτούσαμε κάπως τον χαμένο έλεγχο».
Μία εβδομάδα αφότου είδαν το πρώτο τους σκάφος (πλάτους 1,85 μ. και μήκους 15,24 μ.), το αγόρασαν μετατρέποντάς το σε μόνιμη κατοικία, αφήνοντας πίσω δέκα χρόνια ζωής στο Λονδίνο. Το σκάφος τούς κόστισε 49.000 ευρώ.
Αν και κινείται με ντίζελ, οι δυο τους λένε πως καταναλώνουν λιγότερα ορυκτά καύσιμα και πόρους σε σχέση με πριν. Αυτό ήταν και ένα από τα θέλγητρα της ζωής αυτής. Έχουν δύο φωτοβολταϊκά πάνελ για να τροφοδοτούν το ψυγείο τους και μικρές ηλεκτρονικές συσκευές, καθώς και ένα ασύρματο ρούτερ για να συνδέονται στο διαδίκτυο και για να μπορεί ο Chris, σύμβουλος τεχνολογίας στο επάγγελμα, να εργάζεται.
Στο σκάφος ζουν στριμωγμένα αλλά και άνετα. Έχουν ένα μικρό καθιστικό με ξυλόφουρνο, ντεκόρ από παχύφυτα και μία στοίβα από επιτραπέζια άμεσα διαθέσιμα. Το κουζινάκι τους με ένα μάτι γκαζιού είναι μερικά βήματα πιο κει και πιο δίπλα ένα μπάνιο με τουαλέτα κομποστοποίησης. Στο πίσω μέρος του σκάφους βρίσκεται το υπνοδωμάτιο με ένα διπλό κρεβάτι και μία μικρή ντουλάπα.
Οι πωλητές σκαφών είχαν φέτος πολλούς πελάτες σαν την Rachel και τον Chris που αγόρασαν σκάφος για πρώτη φορά, και λένε πως η πανδημία έπαιξε σημαντικό ρόλο. «Τα σκάφη αυτά, που σου επιτρέπουν να ζεις μόνος χωρίς να έρχεσαι σε επαφή με κανέναν, έγιναν μικρά καταφύγια κατά τη διάρκεια της πανδημίας», παρατηρεί ο Adrian Dawson, υπεύθυνος πωλήσεων για τη μαρίνα Whilton στο κανάλι Grand Union του Northamptonshire.
O μη κυβερνητικός οργανισμός Canal & River Trust που είναι υπεύθυνος για 3.218 χιλιόμετρα καναλιών στην Αγγλία και την Ουαλία αναφέρει πως υπάρχουν αυτή τη στιγμή 35.130 σκάφη που ταξιδεύουν στα κανάλια της χώρας – περισσότερα από ό,τι στο απόγειο της Βιομηχανικής Επανάστασης.
Η ζωή σε ένα ρουστίκ σκάφος δεν είναι, ωστόσο, πάντα εύκολη ή γραφική. Οι δεξαμενές νερού χρειάζονται γέμισμα, οι τουαλέτες άδειασμα και η έλλειψη χώρου σημαίνει λιγοστά περιθώρια για πολυτέλειες. Ο χειμώνας, πάλι, φέρνει τις δικές του προκλήσεις, όπως τα παγωμένα κανάλια, τις ολισθηρές επιφάνειες και την ανάγκη θέρμανσης των εσωτερικών χώρων του σκάφους.
Εκτός αυτών, οι ιδιοκτήτες σκαφών χωρίς μόνιμες θέσεις ελλιμενισμού σε μαρίνες είναι αναγκασμένοι να μετακινούνται κάθε 14 μέρες και να ταξιδεύουν τουλάχιστον 33 χιλιόμετρα τον χρόνο σύμφωνα με τους κανονισμούς του Canal & River Trust. Και βέβαια έχουν ήδη αρχίσει να δημιουργούνται προβλήματα και εντάσεις λόγω του αυξανόμενου αριθμού σκαφών στα κανάλια. Στο Λονδίνο ειδικά, όπου τα πλωτά σπίτια αποτελούν εδώ και χρόνια μια προσιτή εναλλακτική των παραδοσιακών λύσεων διαμονής, τα κανάλια έχουν αρχίσει να γεμίζουν ασφυκτικά προκαλώντας μέχρι και συγκρούσεις σκαφών. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το Canal & River Trust είναι έτοιμο να προβεί σε μέτρα, όπως τη δημιουργία «ασφαλών ζωνών», όπου οι θέσεις ελλιμενισμού θα είναι πολύ λιγότερες, κάτι που βέβαια τρομάζει τους ιδιοκτήτες σκαφών, οι οποίοι με τον τρόπο αυτό ίσως μείνουν χωρίς σπίτι.
Η Rachel και ο Chris, πάντως, δεν έχουν ακόμα συνηθίσει σε αυτόν τον τρόπο ζωής, και έχουν τα πονεμένα μέλη του σώματός τους να τους το υπενθυμίζουν. Στην αρχή, ιδίως, ήταν δύσκολα, γιατί δεν γνώριζαν τα μέσα και τα έξω της συντήρησης ενός σκάφους και της ναυσιπλοΐας εν γένει και βασίζονταν σε διαδικτυακές δημοσιεύσεις και εγχειρίδια. «Ήταν τρομακτικό να αγοράζεις ένα πελώριο κομμάτι ατσάλι με μηχανή χωρίς να ξέρεις τίποτα για το πώς λειτουργεί», μου εκμυστηρεύτηκε η Rachel. «Κάθε φορά, όμως, που αισθανόμουν τον φόβο να με κυριεύει, υπενθύμιζα στον εαυτό μου πως αυτή τη ζωή έχω ανάγκη τη δεδομένη στιγμή». Αναφέρει ακόμα πως έχουν γίνει αποδέκτες διακρίσεων και σνομπισμού στον χώρο της ναυσιπλοΐας στα κανάλια. Όπως μια φορά που περνούσαν κάπως αδέξια από έναν υδατοφράκτη και ένα μεγαλύτερης ηλικίας ζευγάρι με φανταχτερό σκάφος τους αποδοκίμασε. Έχουν συναντήσει, όμως, και μία μεγάλη κοινότητα ομοϊδεατών ιδιοκτητών σκαφών που τους έχουν προσφέρει απλόχερα γνώσεις και στήριξη.
«Όλοι εμείς έχουμε κάτι κοινό», λέει η Rachel. «Την αγάπη μας για την ηρεμία, τους αργούς ρυθμούς και τον καθαρό αέρα που μας προσφέρει η ζωή στα κανάλια, καθώς και το ότι μπορούμε να ακούμε το κελάηδισμα των πουλιών ενώ καθόμαστε έξω και πίνουμε τσάι». Οι κοινές αυτές εμπειρίες σίγουρα διευκολύνουν την επικοινωνία και επαφή με άλλους ιδιοκτήτες σκαφών στα κανάλια. «Ίσως όλοι μας αισθανόμαστε πως έχουμε βρει το μυστικό της ευτυχίας», προσθέτει η Rachel χαμογελώντας.