Από τις ναυαρχίδες του ελληνικού τουρισμού, η Σαντορίνη είναι συγχρόνως ένα νησί με μεγάλη οινοπαραγωγική παράδοση. «Όσο ερευνούσα, ένιωθα τη μαγεία του τόπου αυτού να με εμποτίζει με την ενέργεια όχι μόνο των κρασιών του, αλλά και όλων των στοιχείων αυτού του συγκλονιστικού terroir», γράφει ο Γιάννης Καρακάσης MW στον πρόλογο του βιβλίου του «The Wines of Santorini», με το οποίο θέλησε, κάνοντας μια όσο το δυνατόν πιο πλήρη αποτύπωση του θηραϊκού οινικού τοπίου, να δημιουργήσει μια αξιόπιστη πηγή αναφοράς για τους επισκέπτες, τους οινόφιλους και τους επαγγελματίες του κρασιού.
Η γεωλογική ιδιαιτερότητα του νησιού, ο καυτός ήλιος και οι αέρηδες που το χτυπούν επηρεάζουν τόσο τις μεθόδους καλλιέργειας και διαμόρφωσης των πρέμνων (τις γνωστές «κουλούρες»), όσο και τα ίδια τα «ηφαιστειακά» κρασιά, τα οποία, γεννημένα σε φτωχά, «δύστροπα» εδάφη με χαμηλές αποδόσεις, λάμπουν στο διεθνές οινικό στερέωμα. Η Σαντορίνη τείνει ποτήρια γεμισμένα με κρασιά με ισχυρή προσωπικότητα, κρασιά που με τον χαρακτηριστικό ορυκτό τους χαρακτήρα και την αιχμηρή τους οξύτητα κεντρίζουν το ενδιαφέρον των απανταχού οινόφιλων. Πλάι στο εμβληματικό Ασύρτικο στέκονται και το Αηδάνι, το Μαυροτράγανο, η Μανδηλαριά, αλλά και οι πιο σπάνιες ποικιλίες που βρίσκονται διάσπαρτες σε μικρές ποσότητες στον θηραϊκό αμπελώνα και τις οποίες αναβιώνουν κάποιοι παραγωγοί, αποκαλύπτοντας σιγά σιγά τη δυναμική τους. Το βιβλίο περιέχει εκτενείς αναφορές στα σταφύλια, στους τύπους κρασιών άλλοτε και σήμερα, στα στιλ οινοποίησης ‒τις κλασικές εκφράσεις και τις μοντέρνες προσεγγίσεις‒, στα επιμέρους terroir, στην επίδραση της παλαίωσης. Και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα πρόσωπα που διαμορφώνουν το οινικό παρόν της Σαντορίνης. Το 1989 τα οινοποιεία ήταν μόλις έξι, μια χούφτα σχεδόν· τώρα είναι είκοσι, τα οποία παρουσιάζονται μαζί με τα κρασιά που ο γράφων θεωρεί ότι αξίζει να αναζητήσει κανείς – ανάμεσά τους και κάποια κρυμμένα «διαμαντάκια».
Η πλούσια πληροφοριακά αγγλική αυτή έκδοση μας ταξιδεύει στο νησί με φωτογραφίες του Νίκου Κουστένη και θέτει ερωτήματα για το μέλλον ενός τόπου όπου η παράδοση και η εξέλιξη πλέκουν ένα σύνθετο αφήγημα. Οι επισκέψεις στις αναδιαμορφωμένες κάναβες και στα σύγχρονα οινοποιεία, οι ξεναγήσεις και οι γευσιγνωσίες έχουν ενταχθεί στο τουριστικό προϊόν του νησιού. Τα θηραϊκά κρασιά υποστηρίζουν και υποστηρίζονται από το ισχυρό brand της Σαντορίνης. Όπως μου λέει ο Γιάννης Καρακάσης MW, «όταν μιλάμε για οινοτουρισμό, έχουμε συνήθως στο μυαλό μας μια εξιδανικευμένη εικόνα ηρεμίας και φύσης. Στην προκειμένη περίπτωση είναι στοιχείο ενός πολύβουου νησιού, η οινική κουλτούρα του οποίου εξακολουθεί να διαμορφώνεται».
Το βιβλίο φωτίζει νέες τάσεις, όπως η στροφή προς τη φυσική οινοποίηση, η χρήση αμφορέων και τσιμεντένιων δοχείων και τα late releases. «Μελλοντικά ίσως ανοίξει και μια συζήτηση για τις σπάνιες ποικιλίες», λέει ο δημιουργός του. Τον ρωτάω πώς μπορεί να διαφυλαχθεί η αυθεντικότητα του σαντορινιού αμπελώνα. «Προστατεύοντας τα παλαιά κλήματα, την κουλούρα και τις γηγενείς ποικιλίες», απαντά. «Αλλά δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι η μετάδοση της γνώσης της παραδοσιακής αμπελουργίας σε νέους ανθρώπους. Χρειάζεται συνεχής και μεθοδική προσπάθεια σε όλα τα στάδια της αμπελουργικής και οινοποιητικής διαδικασίας, έρευνα και προβληματισμός για να οδηγηθούμε στην απόλυτη έκφραση αυτού του ιδιαίτερου terroir».
* Η έκδοση «The Wines of Santorini» διατίθεται σε Αθήνα και επαρχία μέσω της κάβας Μr. Vertigo (mrvertigo.wine). Στη Σαντορίνη, στα Katikies Hotels και σε οινοποιεία.