Η συγγραφέας Εύα Μ. Μαθιουδάκη «συναντά» τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε στο 9ο διαμέρισμα του Παρισιού

Η συγγραφέας Εύα Μ. Μαθιουδάκη «συναντά» τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε στο 9ο διαμέρισμα του Παρισιού

4' 39" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το ραντεβού μας είχε οριστεί στον αριθμό 29 της οδού Cassette. Φτωχικό και κρύο το διαμέρισμα τον Οκτώβρη του 1907, δίχως θέρμανση. Τι ήρθες να κάνεις στο Παρίσι εσύ, ένας Τσέχος από την Πράγα, γερμανικής καταγωγής, που κάποιοι σε αναφέρουν ως Αυστριακό, αλλά εσύ θεωρούσες πατρίδα σου το Valmon της Ελβετίας; Κράτη, αυτοκρατορίες, σφραγίδες πάνω σε ταξιδιωτικά έγγραφα ή ο μεγαλύτερος Ευρωπαίος ποιητής; 

Να είχες επισκεφτεί άραγε το σκοτεινό 9ο διαμέρισμα ή μήπως σε έθελγαν μόνο οι χάρες της αριστερής όχθης του Σηκουάνα; Δεινός περιπατητής, λογικό ήταν να κατοικοεδρεύεις δίπλα στον Κήπο του Λουξεμβούργου.

Να είχες προλάβει τον Σεζάν ζωντανό; Να τον είχες συναντήσει στου Ροντέν, πριν ο νάρκισσος και πληθωρικός γλύπτης σε πετάξει έξω από το εργαστήριο και τη ζωή του; Να ήξερες άραγε ότι από το 1899 μέχρι τον θάνατό του, το 1906, ο αγαπημένος σου ζωγράφος κατοικούσε στον αριθμό 31 της οδού Ballu στη γειτονιά του Αγίου Γεωργίου; Από το διαμέρισμα του τρίτου ορόφου πέρασε κάποια στιγμή ο Ambroise Vollard, ο μεγάλος έμπορος τέχνης, και το άδειασε. Κι όταν το 1939, καθώς αναποδογύρισε το Talbot που οδηγούσε ο σοφέρ του και σκοτώθηκε σε εκείνο το φοβερό ατύχημα λίγο πριν από τον πόλεμο, λέγεται ότι 10.000 πίνακες βρέθηκαν στην οικία του επί της rue de Martignac (δίπλα στο σημερινό Μουσείο Rodin).

Ολόκληρους μήνες πέρασες παρατηρώντας τις αντανακλάσεις του φωτός πάνω στις νεκρές φύσεις του Σεζάν με τα μήλα. Πώς να σου διηγηθώ τι πέρασαν τα έργα αυτά, που άλλα ταξίδεψαν για την Αμερική, κατασχέθηκαν από τον αγγλικό στόλο και αργότερα πουλήθηκαν στις γκαλερί της Νέας Υόρκης κι άλλα έγιναν αντικείμενο πολύχρονων δικαστικών αγώνων για να καταλήξουν μια μέρα να πουληθούν στο Sotheby’s για πολλά εκατομμύρια δολάρια. 

Μαζί και τα μήλα του ζωγράφου, τα μήλα που τόσο αγάπησες, αγαπητέ Ράινερ.

Γκρίζος τόπος, μεγάλα βουλεβάρτα, κτίρια βαριά. Είχες γράψει κάποτε, ποιητή μου, ότι το γκρίζο δεν υπάρχει. Το γκρίζο που όταν σκοτεινιάζει και οι αντανακλάσεις του ήλιου πέφτουν πάνω του, σε αυτά τα στιβαρά κτίρια, ελευθερώνονται όλα τα κρυμμένα βιολετιά και τα μοβ που λάμπουν σκοτεινά και διάφανα σαν γρανίτης.

Και είναι το 9ο ένα από τα πιο γκρίζα διαμερίσματα του Παρισιού. Το φωτίζουν μόνο τα βραδινά φώτα και τα νέον των θεάτρων και των καμπαρέ που αναβοσβήνουν. Από την Place de Clichy στην Place Blanche και από εκεί στην Place Pigalle. Ό,τι ποθεί η καρδιά σου εδώ θα το βρει, από την Όπερα μέχρι τα Folies Bergère, αλλά εμείς, προσπερνώντας τα, στεκόμαστε στο ομώνυμο θέατρο της πλατείας του Αγίου Γεωργίου. Ανεβάζουν ένα έργο του Ντύρενματ. To 1921 γεννήθηκε, Ελβετός σαν κι εσένα, εσένα που ήθελες να σε θεωρούν Ελβετό.

«Κοίτα, η παράσταση είναι το “Τούνελ”, να βγάλω εισιτήρια; Θυμάσαι, εδώ ο Ντύρενματ περιπαίζει έναν άλλο μεγάλο Γερμανό, τον Τόμας Μαν!» 

«Μα δεν είμαι Γερμανός, 450 ποιήματα έγραψα στα γαλλικά». 

Έχει βραδιάσει πια, πεινάμε και οι δύο. 

«Εσύ ο πολυταξιδεμένος δεν θα είχες αντίρρηση να δειπνήσουμε στο εστιατόριο “Les Diamantaires”, που έστησαν στην πόλη Έλληνες της Αρμενίας γύρω στα 1929, έτσι δεν είναι; Γνωρίζεις για τη γενοκτονία, στα χρόνια του πρώτου μεγάλου πολέμου. Τετρακόσιους χιλιάδες Αρμενίους πρόσφυγες φιλοξένησε τότε η Γαλλία. Και εδώ, σε αυτές τις σκοτεινές αποθήκες, σε αυτό το βορειοανατολικό διαμέρισμα του Παρισιού, ήρθαν καλοί τεχνίτες διαμαντιών και πιάσανε την τέχνη τους από την αρχή».
«Τι λες να φάμε;»

«Ερχόμουν εδώ στα νιάτα μου, όταν ακόμη οι τεχνίτες της περιοχής το επισκέπτονταν τα μεσημέρια για λίγο καλό φαΐ. Ελληνικό, λιβανέζικο, αρμένικο. Kiymali Börek, αλλά και ψάρια και ντολμάδες. Διάλεξε!» 

Το 9ο διαμέρισμα ξεκινά από την Όπερα και τις Galeries Lafayette και εκτείνεται ανατολικά. Χωρίζεται σε τέσσερις γειτονιές, με τη γειτονιά του Αγίου Γεωργίου στα βορειοδυτικά του διαμερίσματος, που ονομάζεται και «Νέα Αθήνα». Ανάμεσα στους δρόμους Saint-Lazare, Blanche, La Bruyère και Notre-Dame-de-Lorette έζησαν οι μεγαλύτεροι λογοτέχνες, ζωγράφοι και μουσικοί του 19ου αιώνα. Ο Ευγένιος Ντελακρουά, η Γεωργία Σάνδη, ο Αλέξανδρος Δουμάς, ο Φρειδερίκος Σοπέν και άλλοι πολλοί του ρομαντικού κινήματος του Παρισιού. Λίγο πιο κάτω είναι και το Μουσείο της Ρομαντικής Ζωής, στο μέγαρο Scheffer-Renan επί της οδού Chaptal, αλλά και η κρυμμένη πλατεία της Ορλεάνης με το σιντριβάνι. 

Και είναι εδώ που, περπατώντας μαζί σου, Ράινερ, νιώθω σαν να σε γνωρίζω πιο καλά. Πρωτοήρθες στο Παρίσι το 1902, σε ηλικία 27 ετών, νέος και φοβισμένος. Στο Παρίσι της Belle Époque και των μεγάλων αντιθέσεων, σοκαρισμένος από τη μεγαλούπολη και τους βιαστικούς κατοίκους της, που σε προσπερνούσαν. Στο Παρίσι της φτώχειας και της αρρώστιας, με τα πάμπολλα νοσοκομεία και άσυλα, που το έκαναν να μοιάζει με ένα τεράστιο αναρρωτήριο.

Γι’ αυτό ίσως και να μην έφτασες ποτέ πέρα από την Εθνική Βιβλιοθήκη και το Grand Palais και απλώς  να κατοίκησες στις δύο πλευρές των Κήπων του Λουξεμβούργου, που τόσο αγάπησες.

Ξέρω, δεν έφυγες ποτέ από το 5ο ή το 6ο διαμέρισμα. Φοβόσουν το πλήθος, τη φτώχεια, την εξαθλίωση, τη βρομιά. Σε ξένιζαν οι μυρωδιές, η θορυβώδης και έκφυλη ζωή της πόλης. Ήταν σχολείο για σένα το Παρίσι, σχολείο που άλλαξε και την κοσμοθεωρία σου. Βρήκες την πιο μοντέρνα πόλη της εποχής σου αντιπαθητική, την πόλη με τους ηλεκτρικούς λαμπτήρες της οδού Rivoli καταθλιπτική. Κι όμως την αγάπησες και έγινε το πεπρωμένο σου, όπως σημείωσε ο εκδότης σου. Εδώ έγραψες τα τρία μεγαλύτερα έργα σου που σε καθιέρωσαν ως μεγάλο ποιητή και ήταν το Παρίσι που άνοιξε την πύλη της δημιουργίας σου.
 
Αλλά ποιος είναι αυτός που έζησε στην αγκάλη του και δεν του άλλαξε τη ζωή; Ζωή όπως στο ποίημά σου Καρουζέλ, που εμπνεύστηκες από τους Κήπους του Λουξεμβούργου τον Ιούνιο του 1906.

… Πέρασε το κόκκινο αλογάκι, και ύστερα ένα πράσινο, ένα γκρίζο…
Και πότε πότε ένα χαμόγελο, ένα χαμόγελο ευτυχίας, ευτυχίας χαρίζεται στον κόσμο τυφλό το παιχνίδι και κόβει την ανάσα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή