Δάση, βουνά, τρεχούμενα νερά, ατελείωτη δροσιά. Η απάντηση στον συνωστισμό και στην κάψα των ακτών έρχεται από τα ορεινά, εκεί όπου οι επισκέπτες επιλέγουν ένα εναλλακτικό ελληνικό καλοκαίρι. Το μενού περιλαμβάνει βουτιές στο ποτάμι, πεζοπορίες σε βαθύσκιωτα φαράγγια, δραστηριότητες στη φύση, εξαιρετικό φαγητό κάτω από τα πλατάνια, όπου απαιτείται μπουφανάκι, φεστιβάλ και πανηγύρια με κλαρίνα, αλλά και την πιο συγκινητική εικόνα της ορεινής Ελλάδας: πλατείες που ζωντανεύουν μόνο τον Αύγουστο, χάρη στα πιτσιρίκια που επιστρέφουν από την πόλη στο χωριό για διακοπές με τον παππού και τη γιαγιά.
Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΛΙΣΤΑ
Αρχιτεκτονικό σαφάρι Το Ζαγόρι έχει 46 πέτρινα χωριά και γύρω στα 100 πετρογέφυρα, που αμφότερα παραδίδουν πραγματικό μάθημα αρχιτεκτονικής. Σπίτια αρχοντικά και ταπεινά, ναοί, όλα είναι φτιαγμένα από πέτρες «κουμπωμένες» μεταξύ τους και με σκεπές από πλάκες σχιστόλιθου. Μάρτυρες της περίφημης τέχνης των Ηπειρωτών μαστόρων του 18ου και του 19ου αιώνα είναι και τα λιθόστρωτα δρομάκια που ακολουθούν την κλίση του εδάφους, οι περίφημες Σκάλες. Μεγάλο Πάπιγκο, Αρίστη, Μονοδένδρι είναι μερικά από τα πιο ανεπτυγμένα τουριστικά χωριά, ενώ Δίλοφο, Κουκούλι και Καπέσοβο διατηρούν μια πιο γνήσια γοητεία. Από τα γεφύρια, το πιο εύκολο στην πρόσβαση είναι το γεφύρι του Νούτσου (ή Κόκκορη ή Κόκκορου), στον δρόμο από Δίλοφο προς Κουκούλι, και ένα από τα πιο ιδιαίτερα το Καλογερικό ή Πλακίδα με τα τρία τόξα, στην είσοδο του χωριού Κήποι.
Πλαζ, υδρομασάζ και πισίνες Ναι, όλα αυτά υπάρχουν στο βουνό, και μάλιστα σε φυσική μορφή. Οι πλαζ είναι οι αμμουδιές στις όχθες των ποταμών, υπηρεσίες… υδρομασάζ προσφέρουν οι καταρράκτες και ως πισίνες λειτουργούν οι φυσικές βάθρες. Τα νερά είναι πολύ παγωμένα, βέβαια, αλλά αυτό σπάνια πτοεί τους επισκέπτες. Διασημότερη πλαζ είναι εκείνη της Αρίστης, στον Βοϊδομάτη, δίπλα στη γέφυρα Αρίστης-Πάπιγκου μέσα στο πλατανοδάσος. Εξίσου δημοφιλείς είναι οι Οβίρες ή Κολυμπήθρες, ανάμεσα στο Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο: λεία βράχια για ηλιοθεραπεία και μεγάλες γούρνες που με υδατοφράγματα συγκρατούν τα νερά του ρέματος Ρογκοβού. Οι καταρράκτες Μπάλτα ντι Στρίγκα στο Ηλιοχώρι, από την άλλη, έγιναν γνωστοί τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για τρεις βάθρες και ισάριθμους καταρράκτες, ο μεγαλύτερος από τους οποίους φτάνει τα 20 μ. σε ύψος – θα φτάσετε έως εκεί περπατώντας για μισή ώρα από μονοπάτι που ξεκινά από το χωριό. Και στα τρία αυτά σημεία, την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου θα βρείτε αρκετό κόσμο. Για πιο ήσυχες καταστάσεις υπάρχουν ακόμη αρκετές βάθρες και πλαζ, αλλά αυτές είναι ένα μυστικό που χαρίζει η φύση σε όσους πεζοπορούν.
Πεζοπορίες στη δροσιά Μερικά από τα ωραιότερα μονοπάτια της Ελλάδας βρίσκονται στο Ζαγόρι, μικρότερα ή μεγαλύτερα, ιστορικά ή όχι. Τα δύο κορυφαία είναι η διάσχιση της χαράδρας του Βίκου και η ανάβαση στη Δρακόλιμνη της Τύμφης. Η χαράδρα ξεχωρίζει παγκοσμίως για τις αναλογίες της και αποτελεί πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου και του Γεωπάρκου της UNESCO. Η διάρκεια της πεζοπορίας είναι 5-7 ώρες και η κλασική διαδρομή ξεκινά από το Μονοδένδρι και καταλήγει στο χωριό Βίκος ή το αντίστροφο (υπάρχουν και παραλλαγές), θα πρέπει ωστόσο να φροντίσετε εσείς για τον τρόπο επιστροφής σας στο χωριό αφετηρίας. Το μονοπάτι για τη Δρακόλιμνη ξεκινά από το Μικρό Πάπιγκο και σας φέρνει στο άγριο γοητευτικό τοπίο της Τύμφης περίπου σε 5 ώρες (υπολογίστε λιγότερο για την επιστροφή), μπορείτε ωστόσο να συνεχίσετε για τις κορυφές ή να διανυκτερεύσετε στο καταφύγιο Αστράκας (τηλ. 6973-223100). Πολύ ενδιαφέρον περπάτημα γίνεται και στις περίφημες Σκάλες, τα περίτεχνα καλντερίμια που ένωναν κάποτε τα χωριά και είχαν λωρίδες κυκλοφορίας με υπολογισμένο πλάτος, ώστε τα ζώα να στρίβουν μαζί με το φορτίο τους. Ξεχωρίζουν εκείνες της Βίτσας και του Βραδέτου, ωστόσο επιχειρήστε το νωρίς το πρωί για να αποφύγετε τον καυτό ήλιο.
Η σοφία της πίτας Λαχανόπιτα, αλευρόπιτα, μακαρονόπιτα, ξινογαλόπιτα, φακόπιτα, μπλατσαριά, κασάτα, κρεατόπιτα, οι πρωτότυπες πίτες του Ζαγορίου είναι αποτέλεσμα της φαντασίας των Ηπειρωτών σε φτωχές εποχές, όταν «έπαιζαν» με τα πιο απλά υλικά που είχαν διαθέσιμα και φρόντιζαν να μην πετιέται τίποτα. Η πάλαι ποτέ σοφή οικιακή οικονομία είναι σήμερα λόγος να έρθει κανείς έως εδώ. Θα τις δοκιμάσετε σε σπίτια και εστιατόρια μαζί με εξαιρετικά κρέατα και τυριά – το Ζαγόρι διατηρεί τη νομαδική κτηνοτροφία, και αυτό γίνεται αντιληπτό στις ξεχωριστές γεύσεις του τόπου. Άγρια μανιτάρια και τα περίφημα βότανα της περιοχής εμπλουτίζουν επίσης τις συνταγές. Δειπνήστε στα «Άστρα» (Μεγάλο Πάπιγκο, τηλ. 26530-42108), στον «Θουκυδίδη» (Καπέσοβο, τηλ. 6979-983798), στον «Λίθο» (Δίλοφο, τηλ. 26530-22600), στον «Δία» (Μικρό Πάπιγκο, τηλ. 26530-41257) και στη «Ροδιά» (Κήποι, τηλ. 26530-71695).
Ραντεβού στην πλατεία Υπάρχει πιο ωραίο καλοκαιρινό σκηνικό από την πλατεία ενός ορεινού χωριού; Με τα πλατάνια να θροΐζουν, το αεράκι να κατεβαίνει δροσερό από το βουνό και τους χωριανούς να πιάνουν την κουβέντα επί παντός επιστητού; Καθίστε στα καφενεία, συναναστραφείτε με τους κατοίκους και δοκιμάστε τους νόστιμους μεζέδες τους, που φτιάχνονται επιτόπου, το ντόπιο τσίπουρο και τα αφεψήματα από τα βότανα του βουνού. Αγαπημένο μας είναι το ανακαινισμένο καφενείο «Μεζαριά» στο Καπέσοβο, αλλά ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα παλαιάς κοπής καφενεία «Βικογιατρός» στο Κουκούλι, όπου ο Νίκος Κοντοδήμος θα σας μιλήσει για τις ξακουστές θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων του Βίκου, και το καφενείο του χωριού Βραδέτο. Πιο έντονες καταστάσεις στο «Μεσοχώρι» στα Κάτω Πεδινά, ενώ στη σύγχρονη «Στέρνα» στο Μεγάλο Πάπιγκο, εκτός από ροφήματα, θα βρείτε επίσης πεντανόστιμα χειροποίητα γλυκά και μαρμελάδες για το σπίτι.
TIPS
❱❱ Μην κόβετε λουλούδια και βότανα και μην αφήνετε σκουπίδια πίσω σας. Η περιοχή είναι Εθνικός Δρυμός και Γεωπάρκο της UNESCO και κανονικά απαγορεύεται ακόμα και το κολύμπι, οπότε στην περίπτωση που το κάνετε, μη φοράτε αντηλιακό.
❱❱ Στις ερημιές, κυρίως στα βουνά, έχετε τον νου σας στα τσοπανόσκυλα. Πριν ξεκινήσετε, ρωτήστε τους ντόπιους αν υπάρχουν κοπάδια ζώων στην περιοχή που σας ενδιαφέρει. Στη χαράδρα του Βίκου και γενικά στις δασωμένες πλαγιές έχετε τον νου σας και για αρκούδες.
❱❱ Ακόμα και εδώ, τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου υπάρχει συνωστισμός. Επιλέξτε να πάτε νωρίς το πρωί σε βάθρες και καταρράκτες και τις ώρες αιχμής να αποφύγετε δημοφιλή χωριά, όπως το Μεγάλο Πάπιγκο και το Μονοδένδρι.
❱❱ Μη χάσετε τα ηπειρώτικα πανηγύρια. Διασημότερο είναι της Βίτσας τον Δεκαπενταύγουστο, το οποίο κρατάει τρεις ημέρες και τηρεί δικό του τελετουργικό. Στο Καπέσοβο, αυτό του Προφήτη Ηλία μοιάζει με μεγάλη οικογενειακή γιορτή.
❱❱ Στις 23 και 24 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί ο γνωστός αγώνας Zagori mountain running (zagorirace.gr), γεγονός που σημαίνει ότι δύσκολα θα βρείτε διαθεσιμότητα στα ξενοδοχεία. Από τις 12 έως τις 14 Αυγούστου διοργανώνεται βορειότερα, στο χωριό Πάδες, το μουσικό φεστιβάλ Munti Festival, μια ενδιαφέρουσα πολιτιστική πρόταση στην περιοχή.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Τα Ζαγοροχώρια έχουν να επιδείξουν υπέροχους πέτρινους ξενώνες, άψογα αναστηλωμένους, που προσφέρουν υψηλό επίπεδο παροχών και αληθινή φιλοξενία. Οι τιμές είναι υψηλές τον χειμώνα, οπότε προτιμούν το βουνό οι Έλληνες, αλλά λογικότατες το καλοκαίρι. Όσο πιο άσημο το χωριό τόσο πιο οικονομικές οι προτάσεις, αλλά μπορείτε να βρείτε και καλές προσφορές στα πιο περιζήτητα χωριά, αφού υπάρχει πληθώρα καταλυμάτων. Υπολογίστε από 80 έως 110 ευρώ τη βραδιά για το δίκλινο με πρωινό, ωστόσο υπάρχουν οικονομικότερες αλλά και πιο ακριβές επιλογές. Ενδεικτικά, προτείνουμε τους value for money ξενώνες Παπαευαγγέλου στο Μεγάλο Πάπιγκο (τηλ. 26530-41135, hotelpapaevangelou.gr), Ανέμη στα Κάτω Πεδινά (τηλ. 26530-72003, anemi-zagori.gr) και Ρόκκα στον Ελαφότοπο (τηλ. 6942-485213, rokkazagori.gr), στον οποίο επιπλέον διοργανώνονται αγροτουριστικές δραστηριότητες (μαθήματα αργαλειού και φελτ, αγροκτηνοτροφικές εργασίες, κ.λπ.). Διαθέτει επίσης ένα εξαιρετικό εστιατόριο, μόνο για τους διαμένοντες, που αξιοποιεί τις δικές του πρώτες ύλες στην κουζίνα.
Παιχνίδια στη φύση Rafting στον ποταμό Βοϊδομάτη, canyoning στα φαράγγια, ποδήλατο βουνού, river trekking: ποιος είπε ότι διακοπές είναι μόνο οι ξεκούραστες βόλτες; Οι δραστήριοι θα βρείτε πληθώρα δραστηριοτήτων στη φύση, στις οποίες θα σας μυήσει η Trekking Hellas (τηλ. 6944-750009, 26510-71703, trekking.gr). Άλλου είδους ενδιαφέροντα, όπως monοraft και river trekking στον Αώο, εναέριο πέρασμα και κυρίως την υπέροχη Via Ferrata, που είναι η πιο εντυπωσιακή της Ελλάδας, θα βρείτε βορειότερα, στην Κόνιτσα και στην εταιρεία No Limits (τηλ. 6944-751418). Για yoga και θεραπείες ευεξίας απευθυνθείτε στο Aristi Mountain Resort (τηλ. 26530-41330, aristi.eu).