Αλμυρίκι, άμμος, ακίνητη θάλασσα. Ακούω τα παγάκια που πέφτουν στα ποτήρια στο διπλανό τραπέζι και τον τζίτζικα που έχει βολευτεί στην καλαμωτή. Μυρίζει ψάρι. Η Δήμητρα τηγανίζει στο κουζινάκι και η «Ιωάννα», το καΐκι της οικογένειας, αργοκουνιέται στα κρυστάλλινα νερά. Η ίδια η κυρία Ιωάννα, από την οποία πήρε η βάρκα το όνομά της, είναι χωμένη πίσω από τις κατσαρόλες. Τα φασολάκια από το μποστάνι έχουν γεύση αγνή, τα μπαρμπούνια ψαρεύτηκαν πριν από λίγο, τα κρέατα είναι από έναν από τους τρεις κτηνοτρόφους του νησιού. Δέκα τραπεζάκια όλα κι όλα δίπλα στην άμμο, στο ωραιότερο πόστο του ελληνικού καλοκαιριού. «Δεν θέλουμε να αλλάξει τίποτα εδώ, γι’ αυτό δεν μας αγαπάτε όλοι;» με ρωτάει ρητορικά ο κ. Δημήτρης Βεντούρης, που άνοιξε το ταβερνάκι στο Καλαμίτσι πριν από 20 χρόνια και το συνεχίζει ο γιος του Στέλιος. Σύσσωμη η οικογένεια μοιάζει να φυλάσσει Θερμοπύλες – την ταυτότητα μιας παλιάς Ελλάδας.
Έτσι θα ήθελα να είναι όλη η Κίμωλος: σαν το ταβερνάκι του Στέλιου. Και σαν τη λαδένια, την τοπική πίτα που μοιάζει με πίτσα, αλλά φτιάχνεται μόνο με λάδι, ντομάτα και κρεμμύδι. Απλή και γνήσια, δηλαδή, αυτό της ταιριάζει. Όπως και στην Κίμωλο, που παραμένει αγνή και αυθεντική, δείχνει όμως να χάνει τον έλεγχο όσον αφορά το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Γιατί, στ’ αλήθεια, την προτιμούν όσοι ζητούν διακοπές φτιαγμένες από υλικά που δεν κοστίζουν πολύ.
Εντυπωσιακά αραιοχτισμένη, με έναν δρόμο 12 χλμ. το πολύ, χωματόδρομο σε μεγάλο μέρος του, και όλη την υπόλοιπη έκταση των 37,43 τ.χλμ. προσβάσιμη με τα πόδια ή με πλεούμενα. Με ελεγχόμενο αριθμό κλινών, καμιά δεκαριά εστιατόρια όλα κι όλα και ένα καράβι από τον Πειραιά που πλέει αργά και νωχελικά, σαν πρόλογος στην απόλυτη χαλάρωση που προσφέρουν οι διακοπές στο νησί. Η ανάπτυξη είναι ήπια, οι Κιμωλιάτες δεν πουλάνε εύκολα τη γη τους, ευτυχώς, ενώ έχουν κι άλλες ενασχολήσεις εκτός από τον τουρισμό. Παράλληλα, εξελίσσονται διάφορες ενδιαφέρουσες ιστορίες. Τα παλιά, λαξευτά στο μαλακό πέτρωμα σύρματα ή μαγαζιά στη Γούπα και στον Καρά, όπου φυλάσσονταν οι βάρκες, μετατρέπονται σταδιακά σε πολυτελή δωμάτια, ενώ τα πάλαι ποτέ ταπεινά ταβερνάκια στρέφονται σε γκουρμέ αναζητήσεις.
Οι Κιμωλίστες, η πολιτιστική ομάδα που έχει συσταθεί τα τελευταία χρόνια, παρότι στην πραγματικότητα αποτελείται από τρία άτομα, υποστηρίζεται οικονομικά από σχεδόν όλο το νησί. Πέρα από καθαρισμούς παραλιών, βάψιμο αρμών κ.λπ., έχουν φτιάξει κάτι καταπληκτικές υπαίθριες δανειστικές βιβλιοθήκες σε διάφορα σημεία του νησιού, μέσα σε βάρκες και παλιές πιατοθήκες, αλλά και το Cine Καλησπερίτης, τον θερινό μετακινούμενο κινηματογράφο, ο οποίος απέσπασε το πρώτο βραβείο στα ECTN Awards 2021, στην κατηγορία «Βιώσιμος Πολιτιστικός Τουρισμός». Να κάθεσαι σε κάποια παραλία ή σε κουρελούδες πάνω στα ερείπια του Κάστρου, ανάμεσα σε φαναράκια και αναμμένες δάδες και κάτω από τα αστέρια, και να παρακολουθείς ταινίες με το ποτό σε χάρτινο ποτήρι – απλώς μαγευτικό. Κάπως έτσι μάλλον εμπνεύστηκε και ο δήμος να διοργανώσει το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου, που γίνεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο νησί, κάθε Ιούνιο.
Αυτά τα ωραία ζεις στην Κίμωλο. Μαζί με κολύμπι σε όμορφες κυκλαδίτικες παραλίες, όπως η Αλυκή, η Μπονάτσα, το Καλαμίτσι – ξανθές αμμουδιές με αλμυρίκια και ρηχά νερά και με τζιτζίκια να σιγοντάρουν το ραχάτι. Διασημότερη και πιο ξεχωριστή είναι τα Πράσσα, με κατάλευκη χοντρή άμμο από τα λευκά πετρώματα που κάνουν τα νερά σχεδόν να φωσφορίζουν. Στον μεγάλο κόλπο με το Πρασονήσι βρίσκουν απάγκιο πολλά ιστιοπλοϊκά, ενώ στην παραλία λειτουργεί πλέον ένα beach bar κάπως αταίριαστο, κατά τη γνώμη μας, με τη φυσιογνωμία του νησιού, λόγω της μουσικής σε υψηλά ντεσιμπέλ (συχνά είναι και ηλεκτρονική).
Πιο άγρια η παραλία Δέκας, κάποτε στέκι κατασκηνωτών, όπως και τα Ελληνικά, στον βυθό των οποίων βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Κιμώλου, τα οποία μπορείτε να παρατηρήσετε με μάσκα. Πιο ήσυχες καταστάσεις θα βρείτε στα Μοναστήρια και στο Σούφι, το οποίο χρειάζεται και λίγο περπάτημα, ενώ στα Μαυροσπήλια με το σεμνό beach bar, εκτός από το κολύμπι, θα απολαύσετε και το ηλιοβασίλεμα με θέα τα αλλόκοτα βράχια. Γιατί η Κίμωλος, όπως και η γειτονική Μήλος, έχει μεγάλο γεωλογικό ενδιαφέρον. Η ίδια της η δημιουργία, άλλωστε, οφείλεται στις ηφαιστειακές εκρήξεις που συνέβησαν στον αιγαιακό χώρο πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Η ηφαιστειακή τέφρα προσέδωσε τα μοναδικά χρώματα και τους θεαματικούς γεωλογικούς σχηματισμούς αλλά και μια πλούσια γη: Η εξόρυξη της περίφημης κιμώλιας γης (ενός αργιλούχου πετρώματος που δεν σχετίζεται με την κιμωλία), από την οποία πήρε το όνομά της η Κίμωλος, ξεκίνησε ήδη από την αρχαιότητα και χρησίμευε κυρίως ως απορρυπαντικό. Η εξαγωγή της, μαζί με εκείνη των σύκων, χάρισε στην Κίμωλο του 3ου αιώνα π.Χ. ευημερία και το δικαίωμα να κόψει δικό της νόμισμα. Η πόλη εκείνη άκμασε, πλούτισε, μέχρι που καταστράφηκε και καταποντίστηκε έπειτα από γεωλογικά φαινόμενα κατά την πρώιμη χριστιανική περίοδο. Για όλα αυτά μπορείτε να μάθετε στο μικρό Αρχαιολογικό Μουσείο στο Χωριό, το οποίο στεγάζεται σε μια παραδοσιακή κατοικία (ανοιχτά καθημερινά εκτός Τρίτης και Πέμπτης 08.30-15.30).
Στο υπόλοιπο νησί θα δείτε παλιά ορυχεία και σκάλες φόρτωσης – σε λειτουργία είναι μόνο εκείνη στον Πήγαδο, από όπου εξάγονται μέχρι σήμερα μπεντονίτης και ποζολάνη. Εξορύσσονται στο ορυχείο στα Πράσσα, το οποίο παραμένει πυλώνας της τοπικής οικονομίας, απασχολώντας σχεδόν όλους τους νεαρούς Κιμωλιάτες. Η ιδιαίτερη γεωλογική ταυτότητα του νησιού είναι παρούσα σε όλη την έκτασή του: στον «Ελέφαντα» στη Γούπα, στον «Ρινόκερο» και στους λαξευτούς τάφους στα Ελληνικά, στα βράχια του Γερονικόλα, αλλά και στις θερμές πηγές στις παραλίες Θέρμα και Αγιόκλημα.
Τα πιο εντυπωσιακά γεωλογικά αξιοθέατα θα τα δείτε απολαμβάνοντας μια θαλάσσια εκδρομή. Ο ιδανικός άνθρωπος γι’ αυτή τη δουλειά είναι ο Βαγγέλης Βαμβακάρης (τηλ. 6972-272111), που με το «Δελφίνι» του θα σας ταξιδέψει στα βόρεια του νησιού, θα σας δείξει σπηλιές και σχηματισμούς, θα σας βουτήξει με μάσκες και βατραχοπέδιλα ανάμεσα σε κοράλλια και πολύχρωμα ψάρια και φυσικά θα σας πάει στη γειτονική Πολύαιγο. Στη νησίδα που κατοικείται μόνο τον χειμώνα από τον κτηνοτρόφο Πέτρο Μαριάνο, θα δείτε χρυσές αμμουδιές, τιρκουάζ και γαλάζια κρυστάλλινα νερά, ηφαιστειακά πετρώματα, πολύχρωμα βότσαλα, σπηλιές με χρώματα και σχηματισμούς που δεν χωράει ο ανθρώπινος νους… Λες και η φύση εξάντλησε όλη της την τέχνη σε αυτή τη νησίδα.
Θα κολυμπήσετε στα Γαλάζια ή στις παραλίες Πάνω και Κάτω Μερσίνι, Παναγία και Άμμουρα, θα δείτε τον φάρο, που δυστυχώς δεν φροντίζεται πια, ιδιαίτερες σπηλιές σαν τη Φανάρα και νησίδες με πουλιά όπως τους Καλογέρους. Ίσως δείτε φώκιες στη θάλασσα κι αγριοκάτσικα στη στεριά, σίγουρα όμως θα μάθετε από τον Βαγγέλη για την ανάγκη σεβασμού και προστασίας αυτού του τόπου, που ανήκει στις «Σημαντικές για τα Πουλιά Περιοχές της Ελλάδας», καθώς αποτελεί τόπο αναπαραγωγής αρκετών ειδών, είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας για τα ενδημικά και σπάνια είδη φυτών και ζώων, μεταξύ των οποίων η προστατευόμενη κόκκινη οχιά Macrovipera schweizeri, η σαύρα Podarcis milensis και τα αγριοκάτσικα.
Περπατήματα και περίπατοι
Ο διασημότερος γεωλογικός σχηματισμός της Κιμώλου είναι το Σκιάδι, το «μανιτάρι» που λέγεται ότι αποτελείται από 70 διαφορετικά είδη πετρωμάτων και έχει πάρει το σχήμα του από την απορρίνιση των μαλακών πετρωμάτων στη βάση του. Επισκεφτείτε το ένα απόγευμα, με το χρυσό φως να αναδεικνύει ακόμη περισσότερο την ομορφιά της ημίωρης πεζοπορικής διαδρομής, και συνεχίστε για μία ώρα ακόμη έως τα Μαυροσπήλια για το ηλιοβασίλεμα (φροντίστε να υπάρχει εκεί αυτοκίνητο για την επιστροφή σας). Η διαδρομή αξιοποιεί παλιό καλντερίμι και, εκτός από την ωραία θέα σε λόφους και θάλασσα, συναντά ξερολιθιές, ελαιώνες (οι Κιμωλιάτες παράγουν και λάδι) και μια καταπληκτική πέτρινη αγροικία με αλώνι. Στην αρχή του μονοπατιού θα φτάσετε από χωματόδρομο, ο οποίος ξεκινά από το αλιευτικό καταφύγιο του Αγίου Μηνά ή από το Χωριό (για τον χωματόδρομο ζητήστε οδηγίες από τους ντόπιους, καθώς δεν υπάρχουν πινακίδες). Αυτό είναι ένα από τα οκτώ καθαρισμένα μονοπάτια του νησιού, αλλά το μοναδικό καλά σηματοδοτημένο: η χαρτογραφική εταιρεία Ανάβαση τα εξόπλισε πριν από μερικά χρόνια, ωστόσο οι ντόπιοι δεν τα συντήρησαν. Αν αποφασίσετε να τα δοκιμάσετε, να είστε προσεκτικοί και να προμηθευτείτε τον σχετικό χάρτη ή εφαρμογή.
Τι άλλο να ζητήσει κανείς στις διακοπές; Απογευματινές βόλτες και ζωηρές νύχτες. Στο Χωριό της Κιμώλου (που δεν αποκαλείται Χώρα) θα τα ευχαριστηθείτε με το παραπάνω. Στις εισόδους του, εκτός από πάρκινγκ, θα βρείτε και έναν χάρτη του χωριού με προτεινόμενες διαδρομές που υποδεικνύονται από χρωματιστά χελωνάκια (παρέχεται δωρεάν και ηλεκτρονικά μέσα από το anavasi.gr) – τα οποία αντίστοιχα είναι ζωγραφισμένα κατά μήκος των διαδρομών. Πρόκειται για μία ακόμη πρωτοβουλία της εταιρείας Ανάβαση, που θα σας βοηθήσει να περιηγηθείτε στο δαιδαλώδες Χωριό, έναν μεγάλο σε μέγεθος κυκλαδίτικο οικισμό με ασβεστωμένα δρομάκια, μικρές πλατείες και πολλές εκκλησίες του 17ου αιώνα, για τις οποίες έγραψε εντυπωσιασμένος ο Φώτης Κόντογλου: «Αυτό το μικρό χωριό έχει έντεκα παλιές εκκλησίες, στολισμένες ούλες με αρχαία κονίσματα… Ανάμεσα στις εικόνες, πιο σπουδαίες είναι οι Παναγιές […]».
Το Χωριό είναι χτισμένο γύρω από το Κάστρο, η ίδρυση του οποίου τοποθετείται με αμφιβολίες γύρω στο 1200 μ.Χ. Η Πάνω και η Κάτω Πόρτα οδηγούν τα βήματα των επισκεπτών σ’ έναν περίπατο στους αιώνες. Στα ερειπωμένα κτίσματα εμφανίζονται θυρεοί, οικόσημα και παραστάδες. Το Κάστρο χτίστηκε με την τοπική σιδηρόπετρα και έχει οχυρωματική αρχιτεκτονική: το σχήμα του ήταν τετράγωνο και τα σπίτια ήταν χτισμένα σε δύο σειρές, με την εξωτερική να αποτελεί παράλληλα και τείχος. Μέσα στο Κάστρο υπάρχει η παλαιότερη εκκλησία του νησιού, του Χριστού, χτισμένη το 1592.
Σε κάθε περίπτωση στο κεντρικό καλντερίμι του Χωριού θα καταλήξετε, την Αγορά, ανάμεσα σε πιτσιρίκια που παίζουν κρυφτό, χαδιάρες γάτες και καλόγουστα μπαράκια. Στο ατμοσφαιρικό Stavento, με τις ωραίες μουσικές του Σταύρου και την καμπάνα της Οδηγήτριας να μπλέκεται κάθε μισή ώρα με τις νότες και τις συζητήσεις. Στο Brachera, με το ταρατσάκι μέσα στο Κάστρο, στο Agora και στο Λαϊκόν επάνω στο σοκάκι. Κι αν θέλετε να βλέπετε και θάλασσα, τότε θα πάτε στην Ψάθη, στο λιμάνι δηλαδή, που παραμένει ήσυχο και γραφικό. Ο Λοστρόμος, ένα από τα παλαιότερα καφέ-μπαρ του νησιού, που λειτουργεί από το πρωί, έχει ράθυμη ατμόσφαιρα και έναν υπέροχο οικοδεσπότη: τον Cuervo, το λαμπραντόρ-μασκότ του λιμανιού που θα σας υποδέχεται διαρκώς σαν παλιός καλός φίλος.
Σημειωματάριο
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Στην Κίμωλο θα μεταβείτε ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά με πλοίο της Zante Ferries, σε 7 ώρες περίπου και με κόστος από 39 ευρώ το άτομο για απλή μετάβαση. Εναλλακτικά, μπορείτε να φτάσετε στον Αδάμαντα της Μήλου σε 2½ ώρες με ταχύπλοο της Sea Jets, να μεταβείτε στο δεύτερο λιμάνι στα Πολώνια και να περάσετε στην Κίμωλο με το φεριμπότ «Οσία Μεθοδία» σε 20 λεπτά.
ΔΙΑΜΟΝΗ
- Kimolis (τηλ. 22870-51612, kimolis.com, από 140 ευρώ με πρωινό). Σε προνομιακή θέση, ανάμεσα στο Χωριό και στην Ψάθη, με επτά κομψά superior και deluxe δωμάτια 25 τ.μ. εξοπλισμένα με υδρομασάζ, ψυγείο, καφετιέρα αλλά και ένα σπιτικό πλούσιο πρωινό, το οποίο περιλαμβάνει και τοπικές γεύσεις και μπορείτε να το απολαύσετε στην ωραία αυλίτσα. Ειδική μνεία αξίζει να γίνει στις δύο σουίτες, Kimolis και Argentiera, 58 τ.μ. και 45 τ.μ. αντίστοιχα, οι οποίες διαθέτουν υπνοδωμάτιο, πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, σαλόνι-τραπεζαρία και από μία υπέροχη ιδιωτική βεράντα με θέα στη θάλασσα.
- Kalamitsi View (τηλ. 6974-606086, kalamitsiview.com, από 65 ευρώ). Ανακαινισμένα ενοικιαζόμενα δωμάτια και νεόκτιστα στούντιο με χειροποίητα έπιπλα και βεράντες με απρόσκοπτη θέα στη θάλασσα.
- Psathaki (τηλ. 22870-51645, psathaki.gr, από 150 ευρώ). Δωμάτια και στούντιο μίνιμαλ αισθητικής κοντά στην Ψάθη.
- Δείτε ακόμη τις μονάδες της Aria Hotels (ariahotels.gr), η οποία αξιοποιεί παραδοσιακά οικήματα του νησιού, όπως ο ανεμόμυλος και τα σύρματα.
ΦΑΓΗΤΟ
Το φαγητό στην Κίμωλο είναι γενικά αρκετά καλό, αλλά τσιμπημένο στις τιμές του, χωρίς να προετοιμάζονται οι πελάτες από σχετική πινακίδα-μενού. Το ταβερνάκι Καλαμίτσι (τηλ. 6974-606086), στην ομώνυμη παραλία, είναι το πιο τίμιο του νησιού, με δικές τους ή ντόπιες πρώτες ύλες, όπως ήδη αναφέρθηκε. Εξίσου νόστιμα και σε λογική σχέση ποιότητας-τιμής θα φάτε και στον Σάρδη (τηλ. 22870-51458), στην Αλυκή, στη δροσερή βεράντα με την καλαμωτή. Η γνωστή πια Μπέμπα και ο γιος της Θέμης μετά της συζύγου του θα σας ετοιμάσουν με μαεστρία μαγειρευτά, θαλασσινά και κρεατικά, ενώ εδώ θα δοκιμάσετε και την ωραιότερη λαδένια. Το καφενείο Καλή Καρδιά (τηλ. 22870-51495) στο Χωριό έχει ωραίο πόστο στο σοκάκι και μεγάλο κατάλογο, από τον οποίο ξεχωρίσαμε τον μουσακά και τα κεφτεδάκια – ζητήστε από τον κυρ Αποστόλη να σας προτείνει τα καλύτερα πιάτα ημέρας. Το Κύμα (τηλ. 22870-51001) στην Ψάθη θεωρείται το γκουρμέ εστιατόριο θαλασσινών του νησιού με σεβίτσε, καρπάτσιο, αστακομακαρονάδα κ.λπ., σε εξαιρετική θέση, πάνω στην παραλία, με τα πόδια στην άμμο. Στο Πρασονήσι (τηλ. 6948-620224), στα Πράσσα, θα δοκιμάσετε πιάτα θαλασσινών – ξεχωρίσαμε το έντονο ριζότο με μελάνι σουπιάς. Μέσα στο Χωριό υπάρχει και η καλή ψησταριά Παλιά Αγορά (τηλ. 22870-51498).
Προμηθευτείτε τυριά από τους ντόπιους παραγωγούς, εξαιρετικό μέλι από ρείκι από το Μελάκι (τηλ. 22870-51566), παγωτό και γλυκά από το παγωτοπωλείο Stavento (τηλ. 22870-51699) και ρυζόγαλα ή κρέμες με δικό τους γάλα από το Twins (τηλ. 22870-51057).
ΦΕΣΤΙΒΑΛ
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και μέχρι τον Οκτώβρη οι Κιμωλίστες διοργανώνουν το Kimolos Experience Festival, το οποίο, εκτός από τις προβολές του Cine Καλησπερίτης, περιλαμβάνει μουσικές εκδηλώσεις, ομιλίες σχετικές με τον κινηματογράφο, θεατρικές παραστάσεις, workshops για τις κιμωλιάτικες παραδόσεις, οργανωμένες πεζοπορίες κ.ά. (kimolistes.com).