«Το [Αλεξανδρινό] Κουαρτέτο είναι εντελώς ξένο σε μια πόλη που έγινε τερατωδώς άσχημη».
Μαίη Χαουάς
Η νοσταλγία και μόνο θα σπρώξει τον δυτικό επισκέπτη στην Αλεξάνδρεια. Νοσταλγία για ένα παρελθόν πρόσφατο, που τόσο εύγλωττα αποτύπωσαν στα μυθιστορήματά τους οι Ντάρελ και Τσίρκας και στην ποίησή του ο Καβάφης. Τα έργα τους έκτισαν τον μύθο της σύγχρονης Αλεξάνδρειας, που διαμορφώθηκε στην Μπελ Επόκ και έσβησε, σαν πυροτέχνημα, τη δεκαετία του 1950.
Όποιος γαλουχήθηκε με τα διαβάσματα αυτά φτάνει ψάχνοντας ίχνη του κόσμου τους. Στην Ελλάδα, οι διηγήσεις των Αιγυπτιωτών διέδωσαν τη νοσταλγία σε πολύ ευρύτερο κύκλο. Στους δρόμους της Αλεξάνδρειας, άλλοι ψάχνουν τα χνάρια υπαρκτών προσώπων –του Καβάφη, του Τσίρκα, της οικογένειάς τους– και άλλοι τα στέκια λογοτεχνικών ηρώων.
Το βάρος ενός παρελθόντος λαμπρότερου και, πολλοί θα συμφωνούσαν, ευτυχέστερου στοιχειώνει και άλλα λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου – την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Βηρυτό. Με εκείνες, η Αλεξάνδρεια έχει μια βασική διαφορά: η σημερινή ζωή της έχει ελάχιστα να προσφέρει στον δυτικό επισκέπτη. Έτσι, το πέρασμά του δύσκολα ξεφεύγει από τον χαρακτήρα του μνημόσυνου. Γίνεται κυνήγι φαντασμάτων, πίσω από σκονισμένες προσόψεις και σοβάδες που καταρρέουν.
«Το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα»
Δεν έχω ξανασυναντήσει τέτοια δυσκολία να βρω κατάλυμα σε μεγάλη πόλη. Συνταξιδιώτισσά μου η φωτογράφος Αθηνά Καζολέα, που χρόνια τώρα μελετά την Αλεξάνδρεια. Βρίσκαμε μόνο μεγάλα διαμερίσματα στα προάστια, γεμάτα έπιπλα βαμμένα χρυσά. Την Αλεξάνδρεια οι Αιγύπτιοι την ταυτίζουν με τη θάλασσα και συρρέουν οικογενειακώς, απ’ όλη τη χώρα, να παραθερίσουν. Με τη μεσολάβηση φίλων νοικιάσαμε, στο κέντρο, το διαμέρισμα ενός Αιγυπτίου που έλειπε στο εξωτερικό.
Με τεσσεράμισι και πλέον εκατομμύρια κατοίκους, η Αλεξάνδρεια είναι μια μεγαλούπολη με κυκλοφοριακό πρόβλημα. Είναι πάντως πολύ πιο ήσυχη από το Κάιρο των είκοσι πέντε εκατομμυρίων. Καθώς δεν την κυκλώνει η έρημος, δεν έχει και τα σύννεφα σκόνης του Καΐρου. Ο αέρας φέρνει τη μυρωδιά της θάλασσας και η ατμόσφαιρα, μεσογειακή, δεν έχει σχέση με την αφρικανική της ενδοχώρας.
Στον πρώτο μου περίπατο θυμήθηκα τη ρήση «το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα». Η εικόνα της –συχνά εξεζητημένης– κομψότητας και ευμάρειας, που διαιώνισαν λογοτεχνία και προσωπικές μαρτυρίες, είναι ασυμβίβαστη με το παρόν των σκονισμένων προσόψεων και των συνεχών διακοπών ρεύματος. Στο κέντρο, τα κτίρια της Μπελ Επόκ και του μεσοπολέμου είναι μια νεκρόπολη από μνήμες, πολύ πρόσφατες ίσως για να χωνέψουμε πως ανήκουν, πια, σε άλλη πόλη. Ευτυχώς, εκείνη βρήκε τους υμνητές της και πέρασε στην αιωνιότητα.
Γενέτειρα του κοσμοπολιτισμού
Η Αλεξάνδρεια γεννήθηκε ως μια ανωμαλία στην Αίγυπτο, όχι μόνο επειδή την ίδρυσε ο Αλέξανδρος και σημαντικό μέρος των κατοίκων της παρέμεινε, την πρώτη χιλιετία, ελληνόφωνο. Οικοδομήθηκε σε μια στενή λωρίδα γης ανάμεσα στη θάλασσα και τη λίμνη Μαρεώτιδα (που σήμερα έχει εν πολλοίς αποξηρανθεί) και είχε το βλέμμα στραμμένο στη Μεσόγειο.
Οι ελληνόφωνοι κάτοικοί της μιλούσαν για «Αλεξάνδρεια παρ’ Αιγύπτω», όχι εν Αιγύπτω. Η πόλη ανήκε στον ευρύτερο κόσμο της Μεσογείου, όχι σε εκείνον του Νείλου και των ερήμων. Για περίπου χίλια χρόνια χρημάτισε πρωτεύουσα μιας χώρας στην οποία είχε γυρισμένη την πλάτη.
Πολυεθνική και πολύγλωσση, εισήγε και εξήγε όχι μόνο προϊόντα, αλλά επίσης ιδέες και ήθη. Για την Αλεξάνδρεια, πρώτη μεγαλούπολη της ελληνιστικής οικουμένης και δεύτερη της ρωμαϊκής, εφευρέθηκε ο όρος «κοσμοπολιτισμός». Ξακουστή για τον Φάρο και τη Βιβλιοθήκη, πρωταγωνίστησε στην πνευματική και πολιτιστική ζωή του ελληνιστικού, ρωμαϊκού και βυζαντινού κόσμου.
Εδώ αναπτύχθηκε η ελληνιστική φιλοσοφία, εδώ μεταφράστηκε η Παλαιά Διαθήκη στην ελληνική γλώσσα, διαμορφώθηκε η χριστιανική θεολογία και ξέσπασαν οι αιματηρές θεολογικές διαμάχες, που προκάλεσαν τα πρώτα σχίσματα. Οι Αιγύπτιοι έβλεπαν την ελληνόφωνη πρωτεύουσα ως ξένο σώμα. Εδώ όμως γεννήθηκε η κοπτική εκκλησία και το –ελληνικής προέλευσης– αλφάβητο της κοπτικής γλώσσας, εδώ αποκρυσταλλώθηκε η ταυτότητα των χριστιανών της Αιγύπτου.
Η ελληνιστική και η ρωμαϊκή περίοδος ήταν το απόγειο της Αλεξάνδρειας. Μετά την αραβική κατάκτηση, το πολιτικό κέντρο μεταφέρθηκε στην περιοχή του σημερινού Καΐρου. Η πόλη βυθίστηκε σε παρακμή, που κράτησε δεκατρείς αιώνες. Η αραβική και οθωμανική περίοδος ελάχιστα μνημεία άφησαν – μονάχα το φρούριο Καΐτμπεη στο ανατολικό λιμάνι εντυπωσιάζει.
Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Μωχάμαντ Άλι, Αλβανός από την Καβάλα, εδραίωσε αυτόνομη εξουσία στην Αίγυπτο, υπό την Υψηλή Πύλη. Με σειρά τολμηρών μεταρρυθμίσεων εκτίναξε την Αίγυπτο στη σύγχρονη εποχή· η οικονομία άρχισε να καλπάζει και η Αλεξάνδρεια γέμισε ξένους παροίκους. Ξανάγινε διεθνές εμπορείο, πολυφυλετικό και πολύγλωσσο, «πόλη των ξένων». Η δυναστεία του Μωχάμεντ Άλι την αγάπησε πολύ. Περνούσε τα καλοκαίρια εδώ, στα θερινά ανάκτορα Ρας Ελ Τιν στο δυτικό λιμάνι, στη χερσόνησο του άλλοτε Φάρου.
Αυτή η δεύτερη «χρυσή εποχή» της Αλεξάνδρειας υπήρξε βραχεία. Η «σοσιαλιστική» δήθεν επανάσταση του Νάσερ διέλυσε την πολυεθνική κοινωνία και το πολυφωνικό κοινοβουλευτικό σύστημα που είχε, δειλά δειλά, αναπτυχθεί. Με τις «εθνικοποιήσεις» (κλοπή, στην ουσία, της περιουσίας των μη Αιγυπτίων παροίκων και των Αιγυπτίων αστών) και την απαγόρευση των εισαγωγών και του συναλλάγματος, καταρράκωσε την οικονομία. Έδιωξε τους «ξένους», αλλά και μεγάλο μέρος αιγυπτιακής αστικής τάξης: την αντικατέστησε μια νέα ελίτ του στρατοκρατικού καθεστώτος. Η Αλεξάνδρεια κατακλύστηκε από τους επαρχιώτες και αφέθηκε να παρακμάσει. Έγινε, από τη δεκαετία του 1980, πυρήνας του ισλαμιστικού κινήματος…
Στους δρόμους της μνήμης
Στο ιστορικό κέντρο κυριαρχεί το τοπίο της κοσμοπολίτικης Αλεξάνδρειας της Μπελ Επόκ και του Μεσοπολέμου. Την αρχαία πόλη να τη φανταστείς μόνο μπορείς. Σχεδόν τίποτε δεν γλίτωσε από τους σεισμούς, τα τσουνάμι και την άλωσή της από τους Άραβες.
Σώζονται τα δύο αρχαία λιμάνια, το δυτικό και το ανατολικό, με το δεύτερο να έχει την ωραιότερη corniche (προκυμαία) της Μεσογείου. Μια στενή λωρίδα γης τα χωρίζει και οδηγεί στην άλλοτε νησίδα του Φάρου, τώρα ακρωτήριο, όπου ορθώνεται το φρούριο Καΐτμπεη των Μαμελούκων. Σώζεται μια θριαμβική στήλη, ένα ρωμαϊκό θέατρο και κατακόμβες. Όσο για το Σώμα, το μαυσωλείο του Αλεξάνδρου, αρχαιολόγοι και ιστορικοί ερίζουν ως προς την ακριβή θέση του.
Μια Ελληνίδα αρχαιολόγος ελπίζει να αλλάξει το τοπίο. Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα διεξάγει ανασκαφές, τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια, στη θέση της άλλοτε αυτοκρατορικής συνοικίας, τους σημερινούς κήπους Shalalat. «Τα ανάκτορα των Πτολεμαίων εκτείνονταν από εδώ έως το ακρωτήριο Λοχιάς, νυν Σιλσιλά, μπροστά στο οποίο ανοικοδομήθηκε η Bibliotheca Alexandrina», εξηγεί. Η Παπακώστα ανέσκαψε άγαλμα του Αλεξάνδρου, που εκτίθεται στην είσοδο του παρακείμενου Εθνικού Μουσείου Αλεξανδρείας. Τις ανασκαφές χρηματοδοτούν Αιγύπτιοι ιδιώτες και το National Geographic, το οποίο γύρισε ντοκιμαντέρ για το έργο της.
Η Παπακώστα λέει πως οι Έλληνες έρχονται ψάχνοντας την Αλεξάνδρεια του Καβάφη και του Αλεξάνδρου. Μόνο που, φυσικά, η πόλη του Καβάφη είναι πολύ πιο απτή. Περπατώντας στην Corniche, διασχίζοντας τμήματα των κεντρικών λεωφόρων, τη βλέπεις να σε τριγυρνά. Ορόσημα της πόλης, όπως τα ξενοδοχεία Cecil και Windsor που αναφέρονται στο Κουαρτέτο, βρίσκονται στη θέση τους, όπως και καφέ-ζαχαροπλαστεία σαν το Trianon και το Délices. Η πελατεία –οικογένειες με μαντιλοφορούσες γυναίκες ή αντροπαρέες που καπνίζουν ναργιλέ– μοιάζει ασύμβατη με τους χώρους.
Στο Shatby, ανάμεσα στις ανασκαφές της Παπακώστα και την Bibliotheca Alexandrina, εκτείνεται το περίτειχο «Ελληνικό Τετράγωνο» με τα σχολεία, τα κοινοτικά ιδρύματα και την Ελληνική Λέσχη. Στο κέντρο, κοντά στην πλατεία Mansheya με τον έφιππο ανδριάντα του Μωχάμαντ Άλι, ο καθεδρικός του Ευαγγελισμού του Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής. Η εκκλησία του Αγίου Σάββα με τις πτολεμαϊκές κολόνες από τον ναό της Αρτέμιδας, όπου εκκλησιάζονται οι εναπομείναντες Αλεξανδρινοί. Στη χερσόνησο προς το Καΐτμπεη, ο Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος. Ξακουστό, φυσικά, και το Μουσείο Καβάφη στο διαμέρισμα του ποιητή – υπολείπεται όμως των προσδοκιών.
Είχα την τύχη να με ξεναγήσει στο ιστορικό κέντρο ο Γιώργος Κυπραίος, ερασιτέχνης ιστορικός της Αλεξάνδρειας και συγγραφέας. Από τους τελευταίους της ελληνικής παροικίας που περνά μεγάλο μέρος του χρόνου στην πόλη, είναι ο μόνος που γνωρίζει, με τόση λεπτομέρεια, την ιστορία κάθε κτιρίου – ποιος αρχιτέκτων το έκτισε για ποια οικογένεια, ποιος είχε τη φήμη του στριμμένου και ποιος ήταν αγαπητός, πού κατέληξαν οι ένοικοι μετά την έξοδο.
Μαζί ανεβοκατεβήκαμε τη Rue Fouad, που διατηρεί το ιστορικό της όνομα μεταξύ του πληθυσμού. Διατρέχει την πόλη ανατολικά-δυτικά ακολουθώντας τη διαδρομή της αρχαίας Κανοπικής Οδού. Κατά μήκος της παρατάσσονται κτίρια τραπεζών, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, η όπερα. Διασχίζει και το Quartier Grec, άλλοτε συνοικία της μεγαλοαστικής τάξης, όπου εύποροι Έλληνες γειτόνευαν με αντίστοιχες οικογένειες Εβραίων, Συρολιβανέζων και Αρμενίων. Πολλά μέγαρα έχουν μετατραπεί σε μουσεία, προξενεία και πολιτιστικά κέντρα.
Τρεις κρυμμένες εκπλήξεις
Στην άκρη του Quartier Grec προς το Shalalat βρίσκεται το εντευκτήριο του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων «Πτολεμαίος ο Α’». Στεγάζεται στην έπαυλη της Αγγελικής Παναγιωτάτου, πρώτης γυναίκας ιατρού στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, διακεκριμένης πανεπιστημιακού και ακαδημαϊκού. Εδώ φυλάσσονται, πέρα από το γραφείο και τη βιβλιοθήκη της Παναγιωτάτου, πολλά έργα της επιφανούς ζωγράφου Θάλειας Φλωρά-Καραβία, που έζησε στην Αλεξάνδρεια για τριάντα και πλέον χρόνια. Οι πίνακες, οι μπουαζερί, οι δερμάτινοι καναπέδες σε μεταφέρουν στην Αλεξάνδρεια της ακμής. Ο ίδιος ο σύλλογος παραμένει δραστήριος.
Η Αθηνά Καζολέα με οδήγησε στο μέγαρο Monferrato, ένα κτίριο του 1880 στην Mansheya. Στo ισόγειο, κάτω από τον γυάλινο θόλο της οροφής, βρίσκεται το καφέ Άλι Αλ-Χίντι, στέκι καλλιτεχνών. Διαμέρισμά του κρύβει τα γραφεία της ιστορικής εταιρείας κινηματογραφικής παραγωγής Behna, που ίδρυσε οικογένεια χριστιανών από το Χαλέπι. Κάτω από σύννεφα σκόνης και πεσμένους σοβάδες σώζονται αρχεία, μπομπίνες και αφίσες της δεκαετίας του 1950, Αιγυπτίων καλλονών αλλά και Ελλήνων ηθοποιών (βρήκα μία του Λογοθετίδη). Στα στούντιο της Behna στο Κάιρο γυρίστηκαν ελληνικές ταινίες, τότε που η κινηματογραφική βιομηχανία της Αιγύπτου μεσουρανούσε. Η εταιρεία «εθνικοποιήθηκε» και έσβησε.
Η νοσταλγία δεν περιορίζεται στη διασπορά των άλλοτε παροικιών και στους πιστούς του Καβάφη και του Ντάρελ. Οι (ελάχιστοι) απομείναντες της άλλοτε αστικής τάξης των Αιγυπτίων επίσης νοσταλγούν – ιδίως η γενιά που πρόλαβε την κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια και αισθάνεται ξένη στη σημερινή. Αν και μικρή πληθυσμιακά, η μεγαλοαστική τάξη των Αιγυπτίων υπήρχε και ζούσε πολύ διαφορετικά από τους νεόπλουτους σήμερα. Η καλύτερη απόδειξη δεν είναι άλλη από το μουσείο του ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Μαχμούντ Σαΐντ, σε βίλα στην περιοχή Γιανακλής.
Ελάχιστοι έρχονται ως εδώ. Ξεχασμένος στη σημερινή Αίγυπτο, ο Σαΐντ –δικαστής και εξάδελφος της βασίλισσας Φαρίντα– ήταν μέλος μιας μικρής ομάδας Αιγυπτίων ιμπρεσιονιστών. Η εικόνα των μαντιλοφορεμένων νεαρών γυναικών του μουσείου δίπλα σε έργα που απεικονίζουν γυμνές γυναίκες είναι εύγλωττη. Ρώτησα μια υπάλληλο πώς τις φαίνονται τα έργα. «Τότε οι Αιγύπτιοι ζούσαν διαφορετικά. Είχαν παρασυρθεί από τους ξένους και είχαν ξεχάσει τα ήθη μας», είπε.
Ποιος είναι ντόπιος και ποιος ξένος;
Στο Μιραμάρ, ο νομπελίστας Αιγύπτιος συγγραφέας Ναγκίμπ Μαχφούζ αποτυπώνει, σε έναν διάλογο της Ελληνίδας Μαριάννας με τον Αιγύπτιο Άμερ, την όλη συζήτηση που για δεκαετίες ταλανίζει την Αλεξάνδρεια.
«Monsieur Amer, πώς μπορείτε και λέτε πώς δεν υπάρχει μέρος σαν την Αλεξάνδρεια; Όλα έχουν αλλάξει. Τους δρόμους έχει σήμερα καταλάβει η πλέμπα».
«Αγαπητή μου, έπρεπε να τη διεκδικήσει ο λαός της». Προσπαθώ να την παρηγορήσω και μου απαντά αυστηρά.
«Μα εμείς τη δημιουργήσαμε!»
Ποιος είναι ξένος; Αν το επίσημο αφήγημα έχει εμμονή με την «αποικιοκρατία» και τους «ξένους αποίκους», πολλοί μορφωμένοι Αιγύπτιοι θεωρούν ξένους τους χωρικούς και τα πουριτανικά ήθη τους – και ας μην τολμούν να το πουν δημόσια. Κάποτε η αστική τάξη των Μουσουλμάνων ντυνόταν ευρωπαϊκά, έπινε δημόσια και σύχναζε στους κινηματογράφους. Σήμερα οι γυναίκες χωρίς μαντίλα είναι ελάχιστες, τα εστιατόρια που σερβίρουν αλκοόλ μετρημένα στα δάχτυλα και μπαρ υπάρχουν μόνο στα ακριβά ξενοδοχεία.
«Οι καθωσπρέπει γυναίκες δεν πηγαίνουν σινεμά μαζί με άντρες στα σκοτάδια. Δεν είναι πρέπον», μου λέει Ελληνίδα παντρεμένη με Αιγύπτιο. «Κάποια πράγματα που για μένα είναι αυτονόητα, για εκείνον είναι πρωτόγνωρα». Η Τουρκία, όπου έζησα πάνω από δεκαετία, μου μοιάζει, συγκριτικά, Ελβετία ως προς τα ήθη. Έλληνες και άλλοι Ευρωπαίοι μέτοικοι λένε πως η διασκέδαση, πέρα από το σουλάτσο στην πόλη, είναι κάτι άγνωστο.
Τα ιστορικά κτίρια και οι μνήμες «των ξένων» που αυτά διαφυλάσσουν βρίσκονται υπό την απειλή της μπουλντόζας και μιας ξέφρενης ανοικοδόμησης. Θηριώδεις πολυκατοικίες των είκοσι ορόφων ξεπηδούν εδώ κι εκεί, με γύψινα καγκελάκια, αραβουργήματα στις προσόψεις και χρώμα ροζ και φιστικί. Ομάδες νεαρών ακτιβιστών αγωνίζονται να αποτρέψουν την καταστροφή.
Ο 39χρονος αρχιτέκτων Μοχάμαντ Γκόχαρ έχει σχεδιάσει αμέτρητα ιστορικά κτίρια της πόλης, ενώ προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για τη διάσωσή τους. «Η έλλειψη αστυνόμευσης μετά την επανάσταση του 2011 έφερε τα πράγματα στα άκρα. Μια μαφία κατασκευαστών κατεδάφιζαν νύχτα ιστορικά κτίρια με μπουλντόζες ή τους έβαζαν φωτιά. Είχαν και πολιτοφυλακές και έδερναν όποιον τους κατήγγελλε», λέει. «Διεφθαρμένοι δικαστές και δημόσιοι υπάλληλοι αφαιρούσαν τον φάκελο κτιρίου από τον κατάλογο των διατηρητέων, και έτσι γκρεμιζόταν. Μέσα σε λίγα χρόνια έγινε μεγάλη καταστροφή».
Σήμερα, σημειώνει ο Γκοχάρ, το νομοθετικό πλαίσιο είναι αυστηρότερο, ενώ έχουν απαγορευθεί οι νέες κατασκευές από ιδιώτες. «Το πρόβλημα δεν είναι πια πως θεωρούσαν τα κτίρια έργα των ξένων και άρα ανάξια προστασίας. Αφανίστηκαν και πολλές οθωμανικές κατοικίες. Ήταν καθαρή κερδοσκοπία», λέει. Μακάρι. Ας διασωθούν τουλάχιστον τα κτίρια, μάρτυρες μιας εποχής λιγότερο γκρίζας.
Σημειωματάριο
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
H Αθήνα συνδέεται με την Αλεξάνδρεια με απευθείας πτήσεις της Aegean (aegeanair.com). Σε αναζήτηση που κάναμε στα τέλη Αυγούστου για πτήσεις τον Νοέμβριο, οι τιμές ξεκινούσαν από 132 ευρώ με επιστροφή.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Είναι μια δύσκολη υπόθεση στην Αλεξάνδρεια. Υπάρχουν οικονομικά ξενοδοχεία στο ανατολικό άκρο της Corniche, όπως τα Fouad, Semiramis και Ramses, στα οποία, εκτός καλοκαιρινής περιόδου, δεν χρειάζεται κράτηση. Θα πρότεινα να τα ελέγξετε επιτόπου, πριν αποφασίσετε πού θα καταλύσετε. Υπάρχουν και κάποια Airbnb στο κέντρο, αλλά θέλει καλό ψάξιμο. Παραθέτω επίσης ονόματα πολυτελών ιστορικών ξενοδοχείων, που πολλοί επιλέγουν προσπαθώντας να «αγγίξουν» την ατμόσφαιρα του Κουαρτέτου.
Steigenberger Cecil Alexandria (16, Saad Zagloul Square Raml Station, steigenberger.com, από 104 ευρώ το δίκλινο). Ορόσημο της εποχής της ακμής, αναφέρεται στο Κουαρτέτο και πολλοί το προτιμούν, αποτίνοντας φόρο τιμής στο παρελθόν.
Paradise Inn Windsor Palace Hotel (17 El-Shohada Street, Raml Station, paradiseinnwindsorpalace.com-egypt.com, από 56 ευρώ το δίκλινο). Σε προνομιακή θέση στην Corniche.
ΦΑΓΗΤΟ
Το φαγητό δεν είναι το highlight ενός ταξιδιού στην Αίγυπτο. Στην Αλεξάνδρεια, οι επιλογές είναι πολύ περιορισμένες, ιδίως αν θέλει κανείς να πιει αλκοόλ με το γεύμα.
White and Blue (As Sayalah Sharq, Qesm Al Gomrok 5321430). Το εστιατόριο του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου σερβίρει ψάρι, θαλασσινά και μεζέδες με την ωραιότερη θέα στο ανατολικό λιμάνι. Ιδανικό για το ηλιοβασίλεμα.
Arus Al-Bahr (El-Sayed Mohammed Karim, As Sayalah Sharq, Qesm Al Gomrok 21556). Στη λαϊκή γειτονιά Μπάχρι, έχει ψάρι, θαλασσινά και μεζέδες, και είναι οικονομικό και απροσδόκητα καλό. Γίνεται χαμός από κόσμο.
ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ WADI NATROUN
Η έρημος της Νιτρίας αποτέλεσε κοιτίδα του αιγυπτιακού μοναχισμού από τον 4ο αιώνα (ο μοναχισμός, σημειωτέον, εμφανίστηκε στην Αίγυπτο). Στην κοιλάδα Wadi Natroun, γνωστή ιστορικά ως «Σκήτες» στα ελληνικά, τέσσερα μοναστήρια παραμένουν εν ζωή (Ντέιρ Άμπα Μακάρ, Ντέιρ Άνμπα Μπισόι, Ντέιρ Αλ-Σουριάνι και Ντέρι Αλ-Μπαραμούς) ανάμεσα στα ερείπια πολλών άλλων. Σε απόσταση μιάμισης ώρας με το αυτοκίνητο από την Αλεξάνδρεια, η κοιλάδα είναι μια ενδιαφέρουσα απόδραση, τόσο για το φυσικό τοπίο όσο και για μια επαφή με τον κοπτικό πολιτισμό – εικονογραφία, χειρόγραφα, λειτουργικό τυπικό.
Οι μονές είναι σωστά κάστρα, για την προστασία από τις επιδρομές των Μουσουλμάνων. Σήμερα, οι έλεγχοι είναι πολλοί και αυστηροί, λόγω της ισλαμικής τρομοκρατίας. Η Ντέιρ Άμπου Μακάρ φυλάσσει το σώμα του Μακαρίου, ενώ είναι η μονή που έδωσε τους περισσότερους Κόπτες πατριάρχες. Τα φρικτής αισθητικής νέα κτίρια την κάνουν ελάχιστα αξιεπίσκεπτη. Λιγότερο κατεστραμμένη η Άμπου Μπισόι, όπου φυλάσσεται το λείψανο του Μπισόι (Παϊσίου). Η Αλ Μπαραμούς διατηρεί την παραδοσιακή κοπτική αρχιτεκτονική, όλο καμπύλες και τρούλους. Στο καθολικό της Αλ Σουριάνι («των Συρίων»), αφιερωμένο στη Θεοτόκο, σώζονται εντυπωσιακές τοιχογραφίες σε επάλληλα στρώματα, χρονολογούμενα από τον 7ο έως τον 13ο αιώνα.
ΤΙPS
Ταξιδεύοντας στην Αίγυπτο, καλό είναι να έχετε υπόψη σας τα παρακάτω:
■ Γυναίκες και άνδρες, αποφύγετε σορτς και βερμούδες.
■ Μην πιείτε ποτέ νερό της βρύσης! Να αποφεύγετε τα παγάκια και να πλένετε τα δόντια με εμφιαλωμένο. Μη φάτε φρέσκα λαχανικά, μην πιείτε φρέσκους χυμούς.
■ Μη φωτογραφίσετε οτιδήποτε θα μπορούσε να είναι κτίριο ή όχημα κρατικής υπηρεσίας.
■ Μην ανοίξετε συζήτηση με άγνωστο για την πολιτική, το Μεσανατολικό, το σεξ ή τη θρησκεία. Αν είστε εβραϊκής καταγωγής ή άθεος, αποφύγετε να το αναφέρετε – υπάρχει τρομερή προκατάληψη και η έκφραση της αθεΐας αποτελεί αδίκημα.
■ Γυναίκα μόνη; Στις ερωτήσεις που οπωσδήποτε θα σας κάνουν άγνωστοι άνδρες, απαντήστε πως είστε παντρεμένη και μητέρα. Θα σας σώσει από άβολες καταστάσεις.
■ Τα νέα ζευγάρια ας αποφεύγουν κάθε οικειότητα σε δημόσιο χώρο.
■ Αν είστε ΛΟΑΤΚΙ, ξεχάστε τις εφαρμογές γνωριμιών, τις παρακολουθεί η ασφάλεια και είναι πολύ πιθανό να συλληφθείτε.