Οι περισσότεροι ταξιδιωτικοί οδηγοί που αφορούν την πρωτεύουσα της Σερβίας αναφέρονται κυρίως στην τοποθεσία της, ότι χτίστηκε δηλαδή στις όχθες του ποταμού Σάβα, στο σημείο που εκβάλλει στον Δούναβη. Ο κεντρικός πεζόδρομος της Κνεζ Μιχαήλοβα, το οθωμανικό φρούριο του Καλεμέγκνταν που δεσπόζει πάνω από την ένωση των ποταμών (οι Σέρβοι το αποκαλούν «στόμα») και ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Σάβα ανήκουν στα κεντρικά αξιοθέατα του Βελιγραδίου. Ωστόσο, η ψυχή της πόλης βρίσκεται σε τοποθεσίες πέρα από τις τουριστικές ζώνες που αποκαλύπτουν τις καθημερινές συνήθειες των ντόπιων και τη βαλκανική κουλτούρα που συνδέει την Ελλάδα με τη Σερβία.
Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στον… φούρνο
Pekara στα σέρβικα θα πει φούρνος. Αυτή είναι η πρώτη λέξη που μαθαίνει κανείς με το που πατάει το πόδι του στο Βελιγράδι. Μαθαίνει να την προφέρει, μαθαίνει και να τη διαβάζει στις πινακίδες των καταστημάτων, έξω από τα οποία οι κάτοικοι της πόλης σχηματίζουν υπομονετικά ουρά από τις πρώτες πρωινές ώρες, λίγο προτού ξεκινήσουν να δουλεύουν. Στις προθήκες των φούρνων θα βρει κανείς kifle (πιτάκια σαν μικρά κρουασάν με αλμυρή και γλυκιά γέμιση), stapici (ζυμαρώδεις ράβδους πασπαλισμένες με τυρί), αλλά και burek, το κορυφαίο βαλκανικό πρωινό. Πρόκειται για χειροποίητες πίτες με τυρί, σπανάκι, κρέας (σε ορισμένους φούρνους έχουν και με μήλο), φτιαγμένες με μπόλικο λάδι και βούτυρο, τις οποίες οι ντόπιοι συνοδεύουν με ξινόγαλο. Ξεχωρίζουμε δύο παραδοσιακούς φούρνους του Βελιγραδίου, τον Andjelko (Balkanska 41) και τον Ljupce (Dalmatinska 14).
Υπαίθριες αγορές σε κάθε γειτονιά
Οι Σέρβοι ορίζουν την λαϊκή αγορά μονολεκτικά ως pijaca. Υπάρχει σε κάθε γειτονιά του Βελιγραδίου και στήνεται σε συγκεκριμένους χώρους όλες τις ημέρες τις εβδομάδες. Η πιο κεντρική βρίσκεται λίγα μέτρα νότια του κεντρικού πεζόδρομου της Κνεζ Μιχαήλοβα, στον λεωφορειακό κόμβο του Ζέλενι Βένατς, η οποία ειδικεύεται σε μια πλούσια ποικιλία φρούτων και λαχανικών. Η μεγαλύτερη αγορά βρίσκεται στο μεσοαστικό προάστιο του Βράτσαρ. Η αγορά του Κάλενιτς επιλέγεται από ντόπιους και επισκέπτες για τα second-hand ρούχα που κρέμονται στους δαιδαλώδεις διαδρόμους και τους κρυμμένους θησαυρούς της, δηλαδή τις καρτ-ποστάλ και τα ενθύμια από τη γιουγκοσλαβική εποχή, τους δίσκους, τα βιβλία και τα λογιών λογιών αντικείμενα.
Παλιά και νέα βιβλιοπωλεία
Γύρω από την Τργκ Ρεπούμπλικε (Πλατεία Δημοκρατίας), χτυπά η μία, ενιαία και αδιαίρετη εμπορική καρδιά της πόλης, όπου δίνουν ραντεβού οι κάτοικοι του Βελιγραδίου. Οι βιτρίνες των βιβλιοπωλείων διαφημίζουν τις νέες κυκλοφορίες. Ένα από τα παλαιότερα της πόλης βρίσκεται στο κτίριο της Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (Akademski Plato 35). Αντίθετα, ο εκδοτικός οίκος Booka εγκαινίασε πρόσφατα δύο βιβλιοπωλεία-καφέ πίσω από τον πεζόδρομο (Cara Lazara 12) και στην περιοχή του Ντόρτσολ (Cara Dusana 68). Μαθαίνουμε από ντόπιους πως τα βιβλία του Booka έφεραν έναν νέο αέρα στον χώρο του βιβλίου στην Σερβία, με τα γραφιστικά των εξωφύλλων και τις εμπνευσμένες προτάσεις έργων και συγγραφέων να προσελκύουν νεαρούς (και μη) αναγνώστες.
Γεύσεις στο χέρι
Πώς ορίζεται το street food στο Βελιγράδι; Σε διάσπαρτους πάγκους σε διασταυρώσεις της πόλης που πωλούν kokice (ποπ κορν) χειμώνα – καλοκαίρι. Σε ένα κομμάτι πίτσας που ζυμώνεται εκείνη την ώρα, όπως στην πιτσαρία του Bucko (Beogradska 56), όπου οι πελάτες συνοδεύουν το κομμάτι τους με κάποια σως (στη θέα της σως πάνω στην πίτσα, βέβαια, οι Ιταλοί τουρίστες γουρλώνουν τα μάτια με… αποτροπιασμό). Στις palacinke (κρέπες) με το τοπικό άλειμμα σοκολάτας Eurokrem και μπισκότα Plazma, τα οποία αποτελούν εφόδιο μικρών και μεγάλων στο σχολείο και τη δουλειά. Θα τις δοκιμάσετε στο Amigo (Kraljice Natalije 35). Μα πιο πολύ, στην pljeskavica, ένα κράμα μοσχαρίσιου και χοιρινού μπιφτεκιού, και στα cevapi που η όψη τους φέρνει σε σουτζουκάκι. Πλάθονται εκείνη την ώρα, ψήνονται για περίπου δεκαπέντε λεπτά και σερβίρονται σε αφράτο ψωμί (somun) με κρεμμύδι, λάχανο, καρότο, ντομάτα ή και κρέμα (pavlaka). Οι ντόπιοι μαλώνουν για το μέρος που έχει τα καλύτερα ψητά, αλλά θα προτιμήσουμε το Rajkovic, στην πλατεία Σλάβια (Deligradska 1), που παραμένει ανοιχτό 24 ώρες το 24ωρο. Νόστιμο και φθηνό. Όπως όλο το street food της Σερβίας.
Μια βραδιά στο Βελιγράδι
Η μέρα στο Βελιγράδι κλείνει με ποτό ή δείπνο. Και τα δύο μπορούν να συνδυαστούν σε εστιατόρια, όπως το Tezga Bar (Strahinjića Bana 82) με ιταλικές και τοπικές γεύσεις. Αν επιθυμείτε μια προσιτή fine dining εμπειρία, το Iva New Balkan Cuisine (Knjeginje Ljubice 11) προμηθεύεται τα υλικά της κουζίνας του από παραγωγούς χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Η κράτηση είναι απαραίτητη και στους δύο χώρους, που βρίσκονται στο Ντόρτσολ, την περιοχή νότια από την πλατεία Στουντέντσκι και τα κεντρικά κτίρια του Πανεπιστημίου. Πλήθος μπαρ και μικρών μπιστρό εντοπίζονται σε κάθε γωνιά, πλάι στα γκράφιτι επιφανών Σέρβων καλλιτεχνών που υποστήριζαν την ομάδα της Παρτιζάν, όπως το μπιστρό Pastis (Strahinjica Bana 52b). Όπου και να βρεθείτε πάντως, να ξέρετε πως οι μπάρμαν θα σας βοηθήσουν να επιλέξετε ντόπια κρασιά ή ποτά που να ξεχωρίζουν. Σημείωση: το κάπνισμα μερικώς επιτρέπεται.