Μέσα Ιανουαρίου, Σάββατο 6:30 π.μ. Επιβάτες σέρνουν τις βαλίτσες τους στο λιμάνι του Πειραιά, προχωρώντας προς την είσοδο του πλοίου με το οποίο ταξιδεύουν. Αυτοκίνητα και νταλίκες με αναμμένα φώτα περιμένουν σε ουρές, στα κιόσκια των εταιρειών δύο ή και τρεις υπάλληλοι εξυπηρετούν τον κόσμο. Δεν έχει το κρύο του χειμώνα ούτε τη φασαρία του καλοκαιριού, έχει μαλακό καιρό και μια ευχάριστη κινητικότητα. Επιβιβαζόμαστε και το πλοίο αναχωρεί προς Πάρο, Νάξο, Ίο, Σαντορίνη. Είναι σχεδόν γεμάτο. Ποιοι είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι και γιατί ταξιδεύουν, μία εβδομάδα μετά του Άη-Γιαννιού, προς τις κεντρικές και νότιες Κυκλάδες; Νησιώτες; «Μάλλον, μαζί με εποχικούς εργαζόμενους που θέλουν να κλείσουν δουλειά για την επόμενη σεζόν», εξηγεί μια υπάλληλος του μπαρ.
Γύρω μας, διαδραματίζονται γνώριμες σκηνές. Κάποιοι επιβάτες κοιμούνται στρωματσάδα στις σκάλες, άλλοι με εισιτήριο οικονομικής θέσης στήνουν καρτέρι και πιάνουν καθίσματα αεροπορικού τύπου που έχουν μείνει άδεια. Στο σαλόνι έχει ζέστη, αλλά και εκνευρισμό γιατί κανείς δεν βολεύεται ακριβώς όπως θα ήθελε στη θέση του, στο κατάστρωμα έχει περισσότερο κρύο αλλά και περισσότερα χαμόγελα. Οι επιβάτες κρατούν τους εαυτούς τους ξύπνιους με βίντεο από το κινητά ή βιντεοκλήσεις σε ανοιχτή ακρόαση. Οι οικογένειες με μικρά παιδιά μοιάζουν πιο εξοικειωμένες με το πρωινό ξύπνημα, παίζουν ήσυχα επιτραπέζια παιχνίδια χωρίς να ενοχλούν τους γύρω τους.
Το πλοίο φτάνει στη Νάξο νωρίς το μεσημέρι. Αποβιβαζόμαστε στο φωτεινό κυκλαδονήσι που, σε αντίθεση με άλλα, δεν πέφτει σε λήθαργο, αλλά είναι ζωντανό ακόμα και τον Γενάρη (19.812 μόνιμους κατοίκους έχει ο δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, με την πλειοψηφία αυτών να ζει εδώ). Η Νάξος είναι νησί-κόμβος, με πολλούς δορυφόρους γύρω της να εξαρτώνται από αυτή. Έχει νοσοκομείο, τράπεζες, δημόσιες υπηρεσίες. Έχει πρακτορείο Τύπου με τις κυριακάτικες εφημερίδες να φτάνουν αυθημερόν, έτσι ώστε να μπορείς να τις διαβάσεις πίνοντας καφέ πλάι στη θάλασσα. Έχει εστιατόρια εφάμιλλα της Αθήνας και μπαρ-μουσικές σκηνές, τα οποία, στις έντεκα το βράδυ κάνουν ακόμα soundcheck, λες και θέλουν να επιμηκύνουν όσο γίνεται περισσότερο το σαββατόβραδο. Ώσπου να ξεκινήσει το λάιβ, πίνεις ένα ουίσκι με πάγο ακούγοντας Κώστα Μπίγαλη και άλλους τραγουδιστές που σημάδεψαν τα ‘90s, με φόντο τα φωτάκια του λιμανιού και το μαύρο-μπλε της θάλασσας. Μεγάλο δώρο για τα μάτια το θέαμα αυτό.
Πλούτος μνημείων
Εκτός πόλης και λιμανιού, ξεδιπλώνεται η εξοχική Νάξος, των πατατοπαραγωγών, των κτηνοτρόφων, αλλά και των εκδρομέων. Ο δρόμος από τη Χώρα ως το χωριό του Απόλλωνα, στο βόρειο κομμάτι, έχει στροφές, για να διανύσουμε μια απόσταση 37 χλμ. θέλουμε περίπου μία ώρα. Το νησί όμως είναι πράσινο, ο ουρανός καθαρός, η Πάρος δίπλα, μοιάζει να απέχει μόλις μια δρασκελιά. Πιο αχνά στον ορίζοντα διακρίνονται η Μύκονος, η Σύρος και η Τήνος. Τα σπίτια του Απόλλωνα ξεπροβάλλουν λευκά και τα νερά της θάλασσας φωτεινά, λες και είναι Ιούνιος. Ένα καφενείο, που υπό κανονικές συνθήκες είναι κλειστό, έχει μισάνοιχτη πόρτα και σερβίρει καφέ και τσίπουρο σε μερικούς φίλους. Ντόπιοι οι περισσότεροι, όχι απλώς δεν ενοχλούνται που το χωριό τους είναι ήρεμο τον χειμώνα, αντιθέτως έτσι ανακτούν την ισορροπία τους. «Μισό χρόνο με κόσμο, μισό χρόνο μόνοι μας», αυτό είναι το μότο στον Απόλλωνα.
Λίγο πάνω από το χωριό βρίσκεται ο Κούρος του Απόλλωνα, ένα μνημείο που οι περιγραφές το αδικούν, γιατί είναι κάτι παραπάνω από σημαντικό, κάτι περισσότερο από μεγαλειώδες. Ποιος μπορεί να βάλει με τον νου του ότι στη μέση του Αιγαίου, δίπλα σε ένα τουριστικό παραθαλάσσιο χωριό, επιβιώνει εδώ και 27 αιώνες ένα άγαλμα σε ύπτια θέση, μήκους 10 μέτρων και βάρους 80 τόνων; Και μάλιστα στο ίδιο το αρχαίο λατομείο όπου δημιουργήθηκε. Ο Κούρος του Απόλλωνα (μαζί με τους άλλους δύο αρχαίους Κούρους της Νάξου, στο Φλεριό) είναι από τα αξιοθέατα που πρέπει να δει κανείς τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Πρόκειται για ένα μνημείο με τεράστια αξία, γιατί βρίσκεται στον φυσικό του χώρο και όχι σε μουσείο, γεγονός που σε βοηθάει να ξεκλειδώσεις και να καταλάβεις καλύτερα τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στα νησιά κατά την αρχαιότητα.
Λόγω γεωμορφολογίας, μεγέθους και θέσης, η Νάξος διαθέτει μεγάλο πλούτο μνημείων που ανήκουν σε διαφορετικές εποχές και πιστοποιούν τις πολιτισμικές αλλαγές του Αιγαίου στο πέρασμα των αιώνων. Παίρνοντας τον δρόμο της επιστροφής από τον Απόλλωνα προς τη Χώρα, ακολουθούμε έναν διαφορετικό δρόμο που διασχίζει την ενδοχώρα και περνάει από Σκαδό, Κόρωνο, Μονή. Στη μέση της διαδρομής, κυριολεκτικά στην καρδιά της Νάξου, βρίσκεται η παλαιοχριστιανική Παναγία Δροσιανή, ένα ιδιότυπο συγκρότημα αλληλοσυνδεόμενων ναών, με τον αρχικό να είναι χτισμένος τον 6ο αι’ωνα μ.Χ. Σπάνιο δείγμα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής των πρώιμων χριστιανικών χρόνων, εντάσσεται αρμονικά στο τοπίο, χωρίς καμία επιτήδευση ή υπερβολή. Ο αρχικός ναός συμπληρώνεται από τρία μονόχωρα παρεκκλήσια. Πέρα από την κατασκευή, η Δροσιανή φημίζεται και για τις τοιχογραφίες της, που φιλοτεχνήθηκαν από τον 7ο έως τον 14ο αιώνα σε αλλεπάλληλα στρώματα. Η πιο ιδιαίτερη είναι η διπλή παράσταση του Χριστού στον τρούλο, που παρουσιάζεται ως νέος με λίγα γένια και ταυτόχρονα ως ώριμος άνδρας με γενειάδα.
Αφήνοντας πίσω τη Δροσιανή, προτού αγκυροβολήσουμε για τα καλά στη Χώρα, κάνουμε μια τελευταία στάση στην Αγία Άννα. Άλλη Νάξος εδώ. Κοιτώντας την παραλία των 213 αξιολογήσεων και των 4,3 αστεριών στον ψηφιακό χάρτη της google, νιώθεις ότι κάθε κόκκος άμμου έχει τεθεί στη μάχη του τουρισμού. Τα καλοκαιρινά μαγαζιά έχουν μαζέψει ξαπλώστρες και ομπρέλες κι όμως ακόμα και κλειστά, κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Καλαμωτές, πλατφόρμες, φοινικάκια, όλα υποδηλώνουν αυτή την αέναη γύρα σφηνάκια, που σερβίρεται -όχι μόνο στη Νάξο αλλά σε δεκάδες ελληνικά νησιά- από την άνοιξη ως το φθινόπωρο, για χάρη της οποίας θυσιάζεται το φυσικό περιβάλλον, η ηρεμία, η θέα. Παρόλα αυτά, η Αγία Άννα έχει μια ομορφιά άνευ προηγουμένου, με λαμπερή θάλασσα και πλατύ ορίζοντα. Κάπως έτσι κλείνει η πρώτη διήμερη εξόρμηση του 2023, σε ένα κυκλαδονήσι που -όπως είναι φυσικό, λόγω εποχής- προσφέρει υπηρεσίες σε πιο οικονομικές τιμές απ’ ό,τι το καλοκαίρι και το οποίο απέχει μόλις πέντε ώρες από την Αθήνα.