Η πιο γλυκιά πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία, τα χρόνια της αθωότητας και των ονείρων, των μεγάλων προσδοκιών και των μεγάλων στιγμών. Τότε το Πάσχα ήταν για μένα πολύ σημαντική περίοδος του έτους. Περιλάμβανε τη νηστεία, τη Μεγάλη Εβδομάδα, την προετοιμασία για την Ανάσταση και τη Λαμπρή και βέβαια πολλά πολλά έθιμα.
Όλα ξεκινούσαν από το Σάββατο του Λαζάρου με τα κάλαντα, που τότε τα «τραγουδούσαν» μόνο κορίτσια. Οι «Λαζαρίνες», με τα στολισμένα με λουλούδια καλαθάκια τους, δέχονταν για φιλέματα αυγά –για να τα βάψουν οι μητέρες τους τη Μεγάλη Πέμπτη– και, ανάλογα με τη σχέση ή τη συγγένεια, χρήματα. Την Κυριακή των Βαΐων, στην εκκλησία μάς μοίραζαν τα βάγια που είχαν φέρει τα νιόπαντρα ζευγάρια. Ακολουθούσε η Μεγάλη Εβδομάδα, περίοδος κατάνυξης και πένθους. Θυμάμαι έντονα τη μελαγχολική κλασική μουσική στο ραδιόφωνο, τις γυναίκες στις γειτονιές να ασπρίζουν τις αυλές και να βάφουν κόκκινες τις γλάστρες…
Τη Μεγάλη Πέμπτη νωρίς το πρωί, τα αγόρια ψέλναμε στις γειτονιές το «Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα», προαναγγέλλοντας τη Σταύρωση που θα ακολουθούσε. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής κατεβαίναμε οικογενειακώς στην παραλία του Βόλου, όπου συναντιούνταν οι Επιτάφιοι των μεγάλων ενοριών – όπως και τώρα. Μέχρι σήμερα, το «Ω γλυκύ μου έαρ» σε συνδυασμό με τα αρώματα από τις πασχαλιές, τις φρέζιες και τις βιολέτες, που ήταν διάχυτα στην ατμόσφαιρα, εγείρουν μέσα μου συναισθήματα και μνήμες που μου θυμίζουν τον «δικό» μας Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Ολόκληρη τη Μεγάλη Εβδομάδα οι άνδρες, θυμάμαι, σύχναζαν στα τσιπουράδικα, που είχαν την τιμητική τους την περίοδο αυτή. Κυρίως τη Μεγάλη Παρασκευή, μετά την περιφορά των Επιταφίων, για την «παρηγοριά» – το δείπνο που ακολουθεί την κηδεία και την ταφή. Το έθιμο αυτό τηρείται μέχρι σήμερα, ίσως και σε μεγαλύτερο βαθμό, καθώς οι επισκέπτες του Βόλου είναι πλέον περισσότεροι.
Εκείνα τα χρόνια, οι μέρες αυτές μου προκαλούσαν μια εσωτερική θλίψη για το Θείο Πάθος αλλά και μια προσμονή για την Ανάσταση. Τη «βαριά» ατμόσφαιρα των Παθών αλάφραιναν κάπως οι μυρωδιές από τα τσουρέκια και τα κουλούρια… Πώς και πώς περίμενα τη νονά να μου φέρει τα καινούργια άσπρα παπούτσια – έθιμο που στην περιοχή τηρείται μέχρι σήμερα. Ζωντανές στη μνήμη μου είναι και οι εικόνες από τα γιορτινά κουτιά, τις στολισμένες λαμπάδες, τα σοκολατένια αυγά.
Οι δρόμοι γέμιζαν από τις φωνές μας, αλλά και των μανάδων μας που ζητούσαν να πάμε τις λαμαρίνες με τα τσουρέκια και τα πασχαλιάτικα κουλούρια στον φούρνο. Ανήμερα τη Λαμπρή, μεγάλη χαρά! Η Ανάσταση είχε διαδοθεί και στις γειτονιές από νωρίς το πρωί ανάβαμε κοινές φωτιές. Κάθε οικογένεια έφερνε τον δικό της οβελία, με το γύρισμα της σούβλας να είναι σχεδόν αποκλειστική υπόθεση των παιδιών, υπό την αυστηρή επίβλεψη των μεγάλων. Όλοι μία παρέα, με τον χορό, τα τραγούδια, το φαγοπότι και το κέφι να κρατούν ως το σούρουπο.
* Ο Θανάσης Δουλκέρογλου είναι ιδιοκτήτης της γκαλερί δ, deltaartgallery.gr.